جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

با پیشرفت علم و فنّاوری مشکلات متعددی برای بشر در عرصۀ سرگرمی به‌وجود آمده که شایسته است، از منظر اسلامی بررسی شوند تا روش صحیح برون‌رفت از آن‌ها مشخص شود. این تحقیق با روش توصیفی‌تحلیلی در پی شناسایی این مشکلات و یافتن راه برون‌رفت از آن‌هاست. در این پژوهش دریافتیم که حوزه‌های چالش‌زای مهم مرتبط با سرگرمی عبارت‌اند از: ابهام در موضوع اخلاقی در عرصۀ سرگرمی، ندانستن حکم اخلاقی در عرصۀ سرگرمی، مشکل تطبیق معیارهای کلی اخلاقی در عرصۀ سرگرمی و مشکلات مربوط به ویژگی‌های اشخاص یا ویژگی‌های جوامع. برخی راه‌های برون‌رفت از این مشکلات نیز در پایان مقاله پیشنهاد کردیم؛ مانند پژوهش درخصوص مفهوم‌های شرعی چون لعب، لهو، استخراج احکام اخلاقی مرتبط با سرگرمی، پژوهش خاص برای بررسی منطبق‌بودن هر سرگرمی بر شاخصه‌های سرگرمی مطلوب از منظر اخلاق اسلامی، توجه به بافت فرهنگی جوامع و نیز ملاحظه‌های دینی در عرصۀ سرگرمی‌ها.

در عصر حاضر سبک زندگی خانواده دچار مشکلات و چالش‌های اساسی گردیده و حتی گاه اساس و تمامیت آن نیز زیر سوال رفته است. متأثر از تحولات اجتماعی، صنعتی و علمی، در بیشتر جوامع از جمله ایران مشکلات متعددی برای خانواده پدید آمده است؛ عوامل موثر بر خانواده به قدری زیادند که برای مقابله با عوامل آسیب‌زا، نیازمند آموزش و تربیت خانواده‌ها در سطح ملی هستیم. نکته جالب توجه آن است که ما از پیشینه فرهنگی و علمی غنی و کارآمدی برای رویارویی با مسائل خانواده بهره‌مندیم. مهم‌ترین متون دینی ما، یعنی قرآن و کلمات پیامبر(ص) و معصومان(علیهم السلام)، سرشار از توصیه‌های کارآمد و متناسب با عصر حاضر، در باب اساسی‌ترین مسائل خانواده تا جزئی‌ترین موارد آن است. مجموعه تعالیم اسلامی در مورد خانواده، ما را به نظام و ساختاری رهنمون می‌کند که پاسخ‌گوی همه نیازهای مادی، روانی و معنوی خانواده است. فرهنگ‌سازی و آگاه‌سازی خانواده-ها با روش‌های نوین سبک زندگی اسلامی با استفاده از قرآن و احادیث و... که یکی از ضروری‌ترین نیازهای امروز جامعه است. و ضروری است خانواده‌ها به وظایف خود در این راستا آگاهی یابند؛ مسئولیت‌های متقابل زن و شوهر، مسئولیت‌های والدین و مسئولیت‌های فرزندان. آشنایی با آسیب‌هایی که به زندگی خانوادگی وارد است؛ ازجمله آسیب‌های سنتی، آسیب‌های مدرن، آسیب‌های درون خانوادگی و... و چگونگی مقابله با این آسیب‌ها را بداند و در نهایت راه‌های رسیدن به سبک زندگی اسلامی را در زندگی خویش به کار بندد؛ مانند نقش بینش‌های دینی در خانواده، توصیه‌های اخلاقی برای کارایی بیشتر خانواده مانند صداقت، قناعت، خوش‌بینی و... ، آموزه‌های رفتاری اسلام برای کارایی مطلوب خانواده در موارد کلامی، غیرکلامی و... .

سبک زندگی یک از مباحث جامعه‏شناسی است که به نحوه رفتار افراد جامعه می‏پردازد. مواردی از قبیل: نحوه پوشش و لباس، نحوه خرید، مصرف و ... در سبک زندگی مورد بحث و بررسی قرار می‏گیرند. علاوه بر جامعه‏شناسی، اخلاق و روان‏شناسی نیز به مبحث سبک زندگی پرداخته ‏اند.

موضوع این تحقیق بیانگر جایگاه قناعت در سبک زندگی اسلامی است که به روش استقرای تام در آیات قرآن کریم و روایات اهل‌بیت عصمت و طهارت به بررسی واژه‌ی قناعت پرداخته‌شده است. این پژوهش در چهار فصل، با استناد به آموزه‌های دین، مسئله‌ی سبک زندگی، قناعت و نحوه تألیف این دو موضوع با یکدیگر را مورد بررسی قرار داده است.از نوآوری‌های این تحقیق گردآوری آیات و استقرای روایات موضوع قناعت است.در فصل اول، پس از ارائه طرح تحقیق شامل بیان ضرورت و هدف از انجام این تحقیق، کاربرد، پیشینه، روش و ساختار تحقیق بیان شده است. تعاریف مختلف سبک زندگی از منظر دانشمندان غربی و بیان مولفه های آن و در مقابل بیان مولفه های سبک زندگی اسلامی در فصل دوم ارائه شده است. تعریف واژه قناعت از منظر لغت و کتب اخلاق و عرضه آن به قرآن و روایات و بیان تعریف مختار با استناد به توصیفات، ارزش گذاری و ویژگی‌های موجود در قرآن و روایات در فصل سوم ارائه شده است.فصل چهارم با نگاه تلفیقی و ایجاد ارتباط بین دو موضوع قناعت و سبک زندگی تدوین شده است. لازمه‌ی این امر بیان کارکرد قناعت، عوامل موثر در تقویت روحیه قناعت و موانع دستیابی و تقویت این خصلت و آسیب‌های موجود در التزام به قناعت بود که از نگاه آیات و روایات بیان شده است.بر این اساس قناعت به‌عنوان یکی از اضلاع در مجموعه‏ی سبک زندگی اسلامی مطرح است که در ارتباط با سایر اضلاع سازنده و کامل‏کننده آن‌ها است. بنابراین ملتزم نبودن به قناعت، همانند دیگر دستورات دین، بیان‏کننده‏ی این است که اسلام با تمام اجزای خود در زندگی و جامعه جاری نشده و به‌عنوان یک نقیصه در سبک زندگی مطرح می‌شود. در خاتمه، ضمن اشاره به فصول گذشته، جمع‌بندی نهایی بدین شرح بیان شده که:در سبک زندگی اسلامی، قناعت یک نقش ذو ابعاد را داراست که توجه به آن و تمرکز بر روی آن می‏تواند دیگر ابعاد مختلف زندگی بشر را دستخوش تغییرات مثبت و اثرگذار نماید؛ سبک زندگی، همان حیاط طیبه‏ی مورد اشاره‏ی قرآن و مدینه‏ی فاضله‏ای است که به تعبیری بهشت موعود مومنان است و در آن از اضطراب و استرس، ذلت و زندگی ننگین خبری نیست و عزت، بی‏نیازی، آبرومندی، آرامش و راحتی حاکم بر آن است و برای رسیدن به آن راهی نیست جز عمل به قناعت. دستوری اصیل و متقن در دین اسلام.کلیدواژه‌ها: سبک زندگی اسلامی، قناعت، حیات طیبه

کتاب «همسران رحمت شده و همسران نفرین شده» به قلم سید هاشم ناجی جزایری در بردارنده ترجمه احادیث اهل بیت و برگردان کلمات معصومین به زبان فارسی است. ناجی جزایری این کتاب را در پنج بخش با عناوین یادآوری نکاتی پیرامون ازدواج، مردان رحمت شده، مردان نفرین شده، زنان رحمت شده و زنان نفرین شده تنظیم کرده است. نویسنده درباره تفسیر آیه 34 سوره نساء «الرِّجالُ قَوّامُونَ عَلَی النِّساءِ به ما فَضَّلَ اللّهُ بَعْضَهُمْ عَلی بَعْضٍ وَ به ما أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوالِهِم» یعنی مردان سرپرست و خدمتگزار زنانند، به خاطر برتری‌هایی که ـ از نظر نظام اجتماع ـ خداوند برای بعضی نسبت به بعضی دیگر قرار داده است و به خاطر انقاق‌هایی که در مورد زنان از اموالشان انجام می‌دهند؛ چنین آورده است: باید توجه داشت که خانواده یک واحد کوچک اجتماعی است و همانند یکی اجتماع بزرگ باید رهبر و سرپرست واحدی داشته باشد. زیرا رهبری و سرپرستی دسته‌جمعی که زن و مرد مشترکاً آن را به عهده بگیرند، مفهومی ندارد، در نتیجه - مرد یا زن - یکی باید رییس خانواده و دیگری معاون و تحت نظارت او باشد. قرآن در اینجا تصریح می‌کند که مقام سرپرستی باید به مرد داده شود، منظور از این تعبیر استبداد و اجحاف و تعدی نیست؛ بلکه منظور: رهبری واحد منظم با توجه به مسئولیت‌ها و مشورت‌های لازم است. این مسأله در دنیای امروز - بیش از هر زمان -روشن است که اگر هیئتی - حتی یک هیئت دو نفری - مأمور انجام کاری شود. حتماً باید یکی از آن دو رییس و دیگری معاون یا عضو باشدوگرنه هرج و مرج در کار آنها پیدا می‌شود. سرپرستی مرد در خانواده نیز از همین قبیل است و این موقعیت به خاطر وجود خصوصیاتی در مرد است. مانند: ترجیح قدرت تفکر او بر نیروی عاطفه و احساسات؛ به عکس زن که از نیروی سرشار عواطف بیشتری بهره مند است و دیگری : داشتن بنیه و نیروی جسمی بیشتر که با اولی بتواند بیندیشد و نقشه طرح کند و با دومی بتواند از حریم خانواده خود دفاع کند. انتشارات ناجی جزایری، کتاب «همسران رحمت شده و همسران نفرین شده» را در شمارگان ۲۰۰۰ نسخه و قطع رقعی، در ۳۶۸ صفحه منتشر کرده است.

تَنبیهُ الخَواطِر و نُزهَةُ النَّواظِر معروف به مجموعه وَرّام کتابی با موضوع مواعظ و حِکَم اخلاقی تألیف وَرّام بن ابی فراس حلّی (درگذشت ۶۰۵ق) که به زبان عربی نوشته شده و ترجمه‌هایی از آن به فارسی نیز موجود است. موضوع این کتاب اخلاق است. و آن مشتمل بر دو جزء است که هر دو با نظمی تقریبی فصل‌بندی شده‌اند. جزء نخست شامل ۶۶ عنوان مستقل است ولی مؤلف برای مطالب جزء دوم عناوینی مشخص نکرده است. مضامین عمده کتاب عبارت است از مواعظی در اخلاق عملی همچون سفارش به زهد و تهذیب اخلاق، بر شمردن صفات رذیله و شیوه‌های درمان آنها، ذکر فضائل و راه کسب آنها، مطالبی درباره آداب معاشرت و دیگر جزئیات زندگی، فصول متعددی درباره مرگ و حیات اخروی و وصف قیامت. در جزء دوم، خطبه‌هایی از پیامبر(ص) و امامان و مناظره‌های شیعیان نیز آورده شده است. در جزء اول، تأثیر احیاء علوم الدین غزالی بر کتاب آشکار است به حدی که می‌توان این جزء را گزیده‌ای از آن کتاب دانست. ورّام در بسیاری موارد نوشته‌های غزالی را عیناً یا با اندک تغییری ذکر کرده بی‌آنکه نامی از وی ببرد. به طور کلی رویکرد مؤلف را می‌توان اخلاق زاهدانه مبتنی بر قرآن و سنت دانست که با وسعت نظر خاصی همراه شده؛ چنان‌که در کنار احادیث و سخنان بزرگان دین، از شاهان و بزرگان ایرانی و صوفیه و اهل حکمت نیز سخنان و حکایاتی آورده است.

تسلیة الفؤاد عند فقد الأحبة سیّما الأولاد کتابی به زبان عربی نوشته حسين بن علي بلادي قديحي است. این کتاب درباره مسائل و اموری است که داغدیدگان و مصیبت زدگان باید رعایت کنند و در قبل آن اجر و پاداش می گیرند. تسلیة الفؤاد مشتمل بر یک مقدمه، و به موضوعات ذیل می پردازد: •

هدف اين تحقيق، بررسى نظرات متخصصان و استادان حوزه و دانشگاه در خصوص آگاهى و عملكرد دانشجويان در زمينه مهارت هاى زندگى با رويكرد تربيتى است. اين تحقيق در چارچوب رويكرد كيفى و با استفاده از تحليل محتوا صورت گرفت. جامعه پژوهش را 10 نفر از متخصصان و استادان حوزه، 10 نفر از متخصصان و استادان دانشگاه و 30 نفر از دانشجويان دانشگاه هاى دولتى استان قم در سه مقطع تحصيلى كارشناسى، كارشناسى ارشد و دكترى، در سه رشته تحصيلى علوم انسانى، علوم پايه و فنى و مهندسى تشكيل دادند. براى شناسايى مهم ترين و مرتبط ترين مهارت هاى زندگى دانشجويان، از مصاحبه هاى نيمه ساختاريافته استفاده شد. با استفاده از مصاحبه ها، 4 مهارت خودآگاهى، تصميم گيرى، برقرارى ارتباط مؤثر و تفكر انتقادى به عنوان مهم ترين و مرتبط ترين مهارت هاى زندگى دانشجويان انتخاب شدند. نتايج يافته ها نشان داد كه يكى از نگرانى هاى اصلى حوزه و دانشگاه، عدم آگاهى اغلب دانشجويان در زمينه مهارت هاى زندگى است و در اين زمينه، حوزه و دانشگاه نقش هريك را مهم دانسته و به طور مشترك از صدا و سيما براى اشاعه اين موضوع ياد كردند.