جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «القاديانية» نوشته عامر نجار، به بررسی فرقه قاديانيه ميرزا غلام احمد قاديانی می پردازد. یکی از موضوعاتی که در طول تاریخ دستاویز بسیاری از افراد شده است، مسئله موعود باوری و ظهور منجی موعود است. کارکرد ظلم ستیزانه موعود منتظَر، برخی افراد را وسوسه کرده تا با سوء استفاده از جهل افراد، مدعی منجی بودن کنند. میرزا غلام احمد قادیانی با چنین رویکردی، حدود یک قرن پیش در هند ظهور کرد. او خود را مهدی موعود و در عین حال با استناد به برخی روایات، مسیح منتظر دانست. وی همچنین با تأویل معنای خاتم و نیز تأسیس نوع جدیدی از نبوت با عنوان نبوت ظلی، مدعی نبوت شد. سرانجام، وی با تغییر برخی احکام دین اسلام، موجبات خروج از دین خود را فراهم ساخت. از عقاید آنان می توان به مسائلی چون موارد زیر اشاره کرد: -صفات الهی، احسان الهی ظهیر در القادیانیة نسبت تجسیم و تشبیه به قادیانیه داده، آنان را جزء مجسمه می داند. -رؤیت الهی: خدا با چشم دیده نمی شود؛ چرا که ذاتا با اشیا مادی متفاوت است. -اختیار انسان: انسان در برابر اعمال خود، مختار و مسئول است، ولی دامنه این اختیار محدود و تا حدی جبر بر او حاکم است. -قرآن: قرآن مصون از تحریف است و در آن تحریفی صورت نگرفته است. -ختم نبوت؛ قرآن به شدت رد می کند که وحی با پیامبر اسلام ختم شود، بلکه خدا به سخن گفتن با بندگان برگزیده خود ادامه می دهد. -خلود در جهنم: عذاب جهنم دائمی نیست و کافرترین انسان ها پس از چندی مجازات شدن سرانجام به رستگاری می رسند. -معجزات: قرآن هیچ معجزه ای را به پیامبران نسبت نمی دهد و خبر دادن از غیب از معجزات پیامبران است. فهرست مطالب کتاب به این قرار است: مبحث اول- القادیانی و حیاته الاجتماعیه و حیاته الصحیه و النفسیه و الخلقیه. مبحث دوم- صله القادیانیه بالاستعمار الانجلیزی. مبحث سوم- حرکه القادیانیه و المراحل الفکریه للقادیانی. مبحث چهارم- الرد علی القادیانیه فی زعمهم عدم انقطاع النبوه. مبحث پنجم- اسس مبادی القادیانیه. مبحث ششم- القادیانیون بعد هلاک المرزا.

کتاب «قراءة في وثائق البهائية» نوشته عائشة عبدالرحمن بنت شاطی، کتابی در باب بابیگری و بهاییگری است که در آن به نقد و بررسی دفاعیه و ردیه ها در این خصوص پرداخته شده است. همچنین تاریخ بهاییگری در کشور مصر نیز در این کتاب مورد تحلیل قرار گرفته است. بابیت و بهاییت در واقع به دنبال علم کردن نايب خاص جعلی براي امام زمان (ع) بودند تا از اين طريق بتوانند نفوذ مراجع تقليد و فقها را در ميان مردم بی اثر کنند. بدين منظور طلبه ای کم سواد از مکتب شيخيه به نام ميرزا علي محمد شيرازی را شناسایی و توانستند وی را تشويق کنند تا در سال 1260 هجری قمري خود را باب زمان (عج) بنامد. سپس او را به ادعاهای ديگری از جمله ادعای امام زمانی، نبوت و پيامبری و حتی ادعای خدايی وادار کردند. بدين وسيله آنها موفق شدند مردم رنج ديده و جنگ زده و شکست خورده را به جان هم اندازد و سرانجام فرقه بابيه و سپس بهائيه را به وجود آورند. فصل اول کتاب درباره بابیه و بهائیه است که در آن به زندگی علی محمد باب (سید علی محمد شیرازی) در شیراز اشاره شده است. در ادامه در چند دوره جریان بهائیه مطالعه و بررسی شده است، ابتدا حسین فارسی مازندرانی و نقش او در این جریان مورد بررسی قرار گرفته. سپس به عباس افندی و شوقی افندی نزد بهائیان پرداخته شده است. عباس افندی فرزند ارشد بهاءالله -بنیانگذار بهائیت- که به نام عبدالبهاء شناخته شده‌ است. سومین شخصیت محوری بهائیت است که پدرش، بهاءالله نوزده سال پیش از مرگش، آنچنانکه در کتاب اقدس و نیز در کتاب عهدی اشاره کرده‌ است، وی را به مقام جانشین، مبیّن و مفسر بهائیت برگزید. فصل دوم کتاب البهائیة فی الغزو الفکری بوده و سیر فکری بهائیان را بررسی کرده است که شامل البهائیة الصریحة، البهائیة الجدیدة است. عنوان فصل سوم کتاب الحدیث و السنة است که در آن بهائیه در قرآن و حدیث و سنت بررسی شده است. خاتمه کتاب نیز وصیة الی امتی است.

سنت های اجتماعی از جمله موضوعات مهم و نقش آفرین در عرصة اندیشه و عمل در جامعة اسلامی است که میتوان در شناخت بهتر جوامع و مهندسی جامعة مطلوب از آن بهره گرفت. این سنت ها که بیانگر رویه های خداوند در زندگی اجتماعی است، به لحاظ قلمرو و قالب و محتوا اقسامی دارد. سنت های اجتماعی را میتوان با رویکردهای مختلفی مانند کلامی، تفسیری، روان شناختی و جامعه شناختی بررسی کرد.این مقاله نگاهی گذرا به برخی از سنت های اجتماعی با رویکرد جامعه شناختی دارد. نابودشدن جوامع تکذیبکنندة پیامبر پس از رساندن پیام، ارائة معجزات و فراهم آمدن زمینه های محیطی برای توجه به خدا یکی از این سنت ها است. کشمکش اجتماعی و نقش آن در از بین رفتن اقتدار اجتماعی به علت از بین رفتن وفاق اجتماعی و بیاعتباری ارزش های مشترک، سنت دیگری است که بررسی میشود. نقش الزام های حیاتی در تقسیم کار اجتماعی و رابطة مثبتِ معنادار میان جرم و بزهکاری یا نپذیرفتن حقایق و از جمله آموزه های انبیا، و نیز پیدایش فرقه های انحرافی بر اثر فزون طلبی عالمان دینی، دو سنت دیگر است.

«كنت اميريا»، كتابى است به زبان عربى در رد عقايد وهابى و آيين سلفی گرى، نوشته محمد عبدالمحسن آل شيخ. ساختار كتاب، مشتمل بر مقدمه ناشر و متن داستان است. گزارش محتوا اين كتاب، داستان يك پزشك اطفال است كه مدتى به آيين وهابيت وفادار بوده، اما پس از چندى به فساد عقيده اين گروه پى برده و ماجراى زندگى خود را قبل و بعد از هدايت يافتنش، در آن منعكس ساخته است تا عبرتى براى جوانانى شود كه بر ادعاهاى باطل خويش در مذهب سلفى پاى می فشارند. وى در آغاز كتاب چنين می گويد: قبل از نگارش داستان زندگى خويش، مدتى به خاطر ترس از اينكه مرا به سياسی كارى متهم سازند، از نوشتن آن خود دارى نمودم اما پس از آن تصميم به نگارش داستان زندگى خويش گرفتم تا كسانى كه راه و روش مرا پيموده ‏اند، با خواندن داستان زندگيم عبرت گرفته و از خرافات و بدعت‏ ها دورى گزينند و از ظلمت به نور راه يافته و از لغزش‏گاه‏ ها بپرهيزند. به گفته خود وى، او مدتى سخت طرف‏دار بزرگداشت امرا و حاكمان بلاد اسلامى بوده و ايشان را به عنوان اولى الامر، واجب الاطاعة می ‏دانسته و آنان را همچون پيامبر و خلفا و صحابه تقديس می‏ نموده است و خلاصه از هيچ‏گونه تعظيم و احترامى در حق آنان فروگذار نمی ‏كرده است. هم‏چنين تمام تلاش خود را براى نشر اين انديشه به كار می ‏بسته است. در مقابل مخالفان عقيده خويش نيز موضعى سرسختانه اتخاذ كرده و كسانى را كه متعرض واليان و حكام می ‏شدند، زنديق و خارجى می ‏خوانده كه دشمنى اسلام و دين و نيز امت اسلامى و سرزمين اسلام را در انديشه دارند. اما پس از حادثه ‏اى كه براى وى و خانواده ‏اش در اثر هجوم وحشيانه نيروهاى آمريكايى روى می دهد و در جريان آن جوانى شيعه كه همسايه نويسنده بوده و او همواره با او و عقايدش دشمنى می ورزيده، زبان اعتراض به وضع موجود گشوده و وضعيت اسفناك كشور را معلول حكومت حاكمان نالايق و فاسد می داند، به خود آمده و با مطالعه منابع مختلف، در عقايد خويش تجديد نظر نموده است.

«البراهين الجلية فى رفع تشكيكات الوهابية»، به قلم سيد محمد حسن قزوينى حائرى، در پاسخ به شبهات فرقه ضاله وهابيت، به زبان عربى نوشته شده است. مقدمه علامه قزوينى بر اين كتاب مهر تأييدى بر مطالب آن مى‌ باشد. در مقدمه‌ اى كه علامه قزوينى بر كتاب نوشته است، ابتدا با اشاره به حديث 73 فرقه پيامبر اكرم (ص) وهابيت را از مصاديق فرق ضاله معرفى مى‌ كند كه كمتر از يك قرن توسط "محمد بن عبدالوهاب" ايجاد شده است و تاريخچه آن را از كتاب "تاريخ نجد ابن آلوسى" نقل مى‌ كند. سپس به اعتقادات وهابيّت؛ از جمله: تجسيم خداوند، بت بودن مشاهد مشرفه اشاره كرده و جنايات آنها در هجمه به شهر كربلا و انهدام قبور بقيع و... را بيان مى‌ كند. مؤلف در مقدمه‌ اش به دو اصل اباحه و قاعده تاويل و اجتهاد اشاره كرده و اعمال وهابيت را با كتاب و سنت منافى مى‌ داند.

«وهابیت بر سر دو راهى» نوشته حضرت آیت اللّه مکارم شیرازى به زبان فارسى درباره عوامل داخلى سقوط وهابیت و مقابله‌ هایى که از درون اهل سنت با آنها شده است. وهابیت بر سر دو راهى از یک مقدمه و دو فصل تشکیل شده است. فصل اول آن با یک سؤال شروع مى‌ شود. که آیا وهابیت به پایان عمر خود نزدیک مى‌ شود؟ ایشان پایان عمر آنها را به واسطه اصولى که در درون خود دارند مى‌ داند از جمله: 1- خشونت فوق العاده 2- تحمیل عقائد 3- تعصب شدید و افراطى 4- عدم آشنایى به ارزشهاى فرهنگى 5- جحود و مخالفت با هر پدیده نوین 6- ضعف منطق و برداشت نادرست از شش واژه قرآنى. فصل دوم این کتاب اشاره به کسانى دارد که از قلب وهابیت شجاعانه بر علیه تندروى‌ ها و شبهات و عقایدى که «محمد بن عبد الوهاب» از ابن تیمیه گرفتند به‌ طور عاقلانه و مؤدبانه مورد نقد و بررسى قرار داده‌ اند. این کتاب، وهابیت را به 2 شاخه سلفى و متعصب و وهابى معتدل تقسیم کرده و اشاره به این دارد که با ظهور روز به روز وهابیونى که معتدل هستند و اصولشان اصول منطق و گفتمان است و به افکار سایر اندیشمندان احترام مى‌ گذارند دیگر عمر وهابیون سلفى و متعصب به پایان رسیده.

«هذه هى الوهابية» اثر گرانقدر دانشمند معاصر محمدجواد مغنيه در نقد و ردّ مذهب ساختگى وهابيت، به زبان عربى به رشته تحرير در آمده است. نويسنده در مقدمه كتاب به بيان تاريخچه مطالعات خود در رابطه با اين حركت انحرافى پرداخته است و نام برخى از كتاب‌ هاى مفيد را ذكر كرده است. سپس به اين نكته اشاره مى‌ كند كه پس از بررسى كتب و منابع وهابيت آنچه نظر او را جلب كرده است، حرص شديد وهابيت - در حد شهوت و انتقام - بر تكفير امت محمد (ص) بوده است. مطالب اين اثر در 10 عنوان تنظيم شده است و هر عنوان نيز مشتمل بر ريز عناوين ديگرى است كه واقعيت‌ هاى تازه‌ اى را در ارتباط با اين تفكر فاسد روشن مى‌ نمايد. در ابتداى كتاب نويسنده به اداء فريضه حج اشاره مى‌ كند كه سالهاست بر دوش او سنگينى مى‌ كند و به دلائل مادى و غير آن و ممانعت حكام سعودى از ورود ايشان به آن سرزمين به سبب تأليفاتش، به تأخير افتاده است. در ادامه به بحث اسلام و كفر مى‌ رسيم. ابن تيميه اهتمام زيادى به تكفير مردم داشته تا آنجا كه تفسيق و تكفير آغاز و پايان كتب و احكامش بوده است. اين مطلب از زواياى مختلف مورد بررسى قرار گرفته است. دولت اسلامى مبحث ديگرى است كه در آن دولت سعودى به چالش كشيده شده و اعتقادات وهابيت با خوارج نهروان مقايسه شده است، چرا كه وهابيت نيز همانند خوارج ريختن دماء مسلمانان را حلال مى‌ شمارند. اسلام در مفهوم وهابيت بسيار ضيق و محدود است. تفسير خاص آنها از توحيد كه با جميع مسلمين مخالف است، سبب انهدام قبور و تحريم نماز ودعا در اين اماكن و تحريم زيارت قبر نبى اكرم (ص) و... شده است لذا نويسنده به تشريح افكار و معتقدات وهابيت و دفاع از حريم تشيع مى‌ پردازد.

نام کامل کتاب «الحکایات فی مخالفات المعتزلة من العدلیة و الفرق بینهم و بین الشیعة الامامیة» است. کتاب حاضر از جمله آثار شیخ مفید ، محمد بن محمد بن نعمان، از چهره‌ های سرشناس علمای شیعه در قرن چهارم و پنجم هجری است. شیخ مفید در این کتاب به رد عقاید کلامی معتزله پرداخته و در آن، فرق میان شیعه و معتزله را در مسائل عقیدتی مطرح نموده است. شیخ مفید با نگارش این کتاب بسیاری از مباحث جنجال برانگیز کلامی و عقیدتی آن دوران را نقد و بررسی کرده و عقیده شیعه را در مورد آن، همراه با استدلال‌ های عقلی و شرعی آورده است. شیخ مفید در این کتاب به شکلی زیبا میان حکم عقل و شرع جمع کرده و با استدلال‌ های عقلی و استوار خود و استناد به حکم شرع و آیات قرآن و روایات معتبر ائمه معصومین علیهم السلام، که همان سخن رسول خدا صلی‌ الله‌ علیه‌ و‌ آله‌ و سلّم است، به رد عقاید معتزله و بیان عقاید شیعه پرداخته است. شیخ مفید پاسخ بسیاری از تهمت‌ هایی که به شیعه می‌ زنند را در این کتاب داده و با روایات معتبر سابقه شیعه در التزام به بحث‌ های علمی که متکی بر فکر و نظر است را در سایه سخنان گهربار پیامبر و ائمه علیهم‌ السّلام به اثبات رسانده است. در ادامه، شیخ مفید به روایات معتبر و آیات قرآنی که امر به تدبر و تفکر و استفاده از عقل و علم و دانش دارد اشاره می‌ فرماید.

كتاب «الفجر الصادق فی الرد علی منکری التوسل و الکرامات و الخوارق» نوشته يكى از انديشمندان برجسته اهل سنت عراق، علامه جميل صدقى زهاوى است كه با قلمى روان و مستدل به نقد و بررسى فرقه وهابیت پرداخته است. وهابيت فرقه‌ اى است كه در قرن دوازده هجرى در درعيه از مناطق نجد عربستان ظهور يافت و بر اساس انديشه ظاهر گرايى محمد بن عبدالوهاب و در سايه شمشير محمد بن سعود رشد نمود. باورها و آموزه‌ هاى اين فرقه از همان آغاز با نقد انديشمندان جهان رو به‌ رو شد.

از جریان‌های مطرح در جهان اسلام، جنبش‌های مهدوی یا متمهدیان است. جهان اسلام در طول تاریخ اسلام آزمایشگاه مهدویت بوده، امواجی از ادعاها در باب مهدویت را به خود دیده است. جنبش‌های مهدوی با توجه به موقعیت مذهبی، سیاسی و اجتماعی، از مبانی نظری متفاوتی در باب مهدویت (نظیر فرزند پیامبر(ص) و از نسل فاطمه(س) بودن، شعار «الرضا من آل محمد»، مقام «بابیت» امام زمان(ع)، «امامت باطنی»، «ولایت» و «مهدویت نوعیه») پیروی کرده‌اند. در دوره‌های مختلف تاریخی، زمینه‌های گوناگونی (نظیر پویایی و نشاط مهدویت، انحراف اسلام از مسیر اصلی، ظلم و فساد داخلی و تهاجم بیرونی و علاقة شدید به اهل‌بیت(ع)) باعث پدید آمدن و گسترش جنبش‌های مهدوی بوده است. استفاده از نشانه‌های مهدویت، استفاده از نمادهای صدر اسلام، عوام‌گرایی مردم و عوام‌فریبی مدعیان و حمایت استعمار در دوران اخیر، باعث رونق بازار جنبش‌های مهدوی بوده است. این جریان آثار مخربی، نظیر رویارویی با اسلام، ایجاد تفرقه در جامعه اسلامی و ایجاد فرقه‌های انحرافی برای جهان اسلام داشته است