جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آخوند ملا علي نامي از شيخ احسائي پرسشهايي درباره بعضي از اسرار اعتقاديه مي كند و اين اسرار اعتقاديه پاره اي از آيات قرآني است كه تفسير آن خواسته مي شود و پاره اي ديگر از مباحث فلسفي و رموز ديني است و بعضي ديگر اشاراتي به بعضي از خطب نهج البلاغه، شيخ به يكايك اين اسئله بنا بر مذاق و مسلك خود جواب مي گويد. بنابر مندرجات متن اين كتاب بگاهي پرداخته مي شود كه شيخ احمد مشغول شرح رساله مشاعر ملا صدرا بوده است.(عبدالله انوار) اجوبة عن مسائله حول المعراج و البرزخ و كيفية ترابط الروح و الجسم. كتبها في 1232 اول المسائل حول الصوفيه و قد حكم في الجواب يكفرهم و زندقتهم و بقية مسائله ايضا حول التصوف و المريد و المراد و الشيخ و امثالها ذكرها شيخنا في الذريعه 5/188 (عبدالعزيز طباطبائي) آخوند ملا علي از شيخ احمد پرسشهاي زير را مي كند كه از آنجمله است معني «ان القيامة الكبري الواقعه في باطن باطن الزمان اذهي الغاية يسئلونك عن الساعة ايان مرسيها فيم انت من ذكريها الي ربك منتهاها في وراء الوراء ينبغي ان تكون قائمةً او در ذيل اين قول مي گويد كه قيامت محيط بزمانست و زمان منقسم بحال و ماضي و استقبال ميشود و پس از آن مطالب مفصلي راجع بقيامت مي آورد و شيخ احمد يكايك اقوال او را نقل مي كند و در تتميم آن توضيحات مفصل مي دهد (عبدالله انوار) [كتابخانه ملي 9/64؛ مكتبة اميرالمومنين 1/50]

رساله پاسخ پرسش سيد ابوالقاسم لاهيجاني است از بيان اصطلاح و معني اوعيه و عوالم ابد و دهر و سرمد و ازل و زمان. (مهدي ولايي) چند سؤال درباره سرمد، دهر و زمان، لوح محفوظ و محو و اثبات، قضا و قدر، بداء و اجل، شقاوت و سعادت، ارکان عرش و حاملان آن است که شيخ به آنهابا عناوين « قال - اقول» پاسخ مي دهد. سؤالات از سيد ابوالقاسم بن عباس بن معصوم لاريجاني است. رساله اي است در پاسخ سؤالي از ظروف سه گانه (دهر، سرمد و زمان) كه به خواهش سيد عباس لاهيجاني نگاشته است. (سيد محمود مرعشي) از شيخ احمد احسائي ابوالقاسم بن عباس كه بقول شيخ احمد عدم اطاعت امر او براي شيخ غير مقدور است پرسشهاي زير را مي كند: 1- تحقيق در اوعيه ثلاثه: سرمد، دهر، زمان. 2- تحقيق بداء و اجلين محتوم. 3- سر اربعيه الاركان لعرش و حال حمله آن. شيخ احمد بپاسخ يكايك آنها مي پردازد و كتاب حاضر را آماده مي كند. (عبدالله انوار) در پاسخ سيد ابوالقاسم بن سيد عباس بن سيد معصوم لاهيجاني، پرسش هايي كه هنگامي به او رسيده كه سيد دچار بيماري و دشواريها بوده است. سه پرسش است كه نمايه آنها در «فهرست كتب مشايخ 220» آمده است: 1. پرسش از ادعيه ثلاثه از سرمد، زمان. 2. بدا و اجل محتوم، 3. سر چهار ركن بودن عرش. پرسنده همان لاهيجاني نگارنده «مشكاة الظلام» در شرح «قواعد الاحكام» در 1231ق مي باشد (ذريعه). (احمد منزوي) رساله اي است در پاسخ به سه سؤال كه سيد ابوالقاسم بن عباس بن معصوم لاهيجاني از وي پرسيده و شيخ با عناوين «قال-اقول» به آنها جواب داده است. مسائل بدين شرح است: 1- تحقيق در اوعيه ثلاثه (سرمد، دهر و زمان) و لوح محفوظ 2- تحقيق بداء و اجلين محتوم و معلق 3- سر أربعية الأركان لعرش الرحمن و حملته.

از شیخ احمد احسایی فرزند زین‌الدین (1166-1242ق/1753-1826م). در پاسخ پرسش‌های ملا مهدی بن ملا شفیع استرآبادی. پرسش‌هایی عمدتاً فقهی و عقیدتی است. نخستین پرسش دربارۀ طهارت گِل (طین) است هنگام ظن به نجاست آن. با سربندهای «قال سلمه‌الله» و «اقول». در انجامه تاریخ به پایان رسیدن غرۀ ج 1/1230ق آمده است. نمایۀ 10 پرسش و پاسخ آن در «فهرست کتب مشایخ 384-385» آمده است. پرسنده دانشمند پرکاری بوده، کارهای بسیاری از وی مانده، از آن میان «احسن التقویم» (فهرستواره 4/2769)، و در 1259ق درگذشته است. آغاز: حمدله. صلاة... فیقول العبد المسکین احمد بن زین‌الدین الاحسایی انه قد ارسل الی جناب الملا محمد مهدی بن ملا شفیع... قال سلمه‌الله تعالی قد اشتهر بین اصحبنا الحکم بطهارة طین الطریق... انجام: و صلی‌الله علی محمد و آله الطاهرین. و کتب العبد المسکین احمد بن زین‌الدین بن ابراهیم الاحسائی المطر، فی غرة جمادی‌الاول سنة الثلثین بعد المأتین و الف من الهجرة النبویة علی مهاجرها و آله افضل الصلواة والسلام. حامداً مصلیاً.

رساله اي مختصر در ماده (فرضي) محدثات است كه مؤلف در جواب شيخ محمد حسين نجفي نگاشته است. (سيد محمود مرعشي) في معني الضروريات الخمس المحصور في الشرايع الخمس و غيرها. پرسش از شيخ محمد حسين بن شيخ سلطان نجفي است. (محمد باقر حجتي) پاسخ پرسشهايي است كه شيخ محمد حسين بن شيخ نجفي در زمينه ضروريات دين، اصول و فروع دين و مسائل فقهي در رابطه با نماز، طهارت، نكاح و ارث، و دو مسأله فلسفي در رابطه با حدوث عالم، و جواهر و اعراض مطرح نموده است. اين پرسشها و پاسخها با عناوين «قال - اقول» مي باشد. (زهره معيري) پاسخ سوالاتي است كه شيخ محمد حسين بن سلطان نجفي از احسائي پرسيده و وي به روش خود بدانها پاسخ گفته است. (سيد جعفر و صادق حسيني اشكوري) در پاسخ شيخ محمد حسين بن شيخ سلطان نجفي، نمايه 15 پرسش و پاسخ اين مجموعه در «فهرست كتب مشايخ» (ص 263-264) آورده شده است. 1. ضروريات پنجگانه دين كدام است 2. اركان دهگان و فروع دهگانه دين 5. مسأله حسابگر 10. جواهر خمسه حكما و چهارگانه نزد متكلمان. اجسام سه گانه و اعراض بيست و چهارگانه، 15. ميراث خنثي. (احمد منزوي) آغاز كتاب: حمدله. صلاة. اما بعد، فيقول العبد المسكين احمد بن زين الدين الاحسائي انه قد وصلت الي مسائل جليلة‌ من الشيخ محمد حسين بن المرحوم الشيخ سلطان النجفي علي حالة‌ زلزال محاولة ‌انتقال. انجام كتاب: فيكون نصيب ذكر الاربع نصيب و هو الظاهر و الحمدلله رب العالمين. [مرعشي 28/484؛ معجم مؤلفي الشيعة 13؛ كتابخانه ملي 18/102]

در پاسخ ملا محمد طاهر، 18 پرسش و پاسخ است در مسايل گوناگون ف عرفاني - عقيدتي كه در آن روزگار در ميان بوده است. نمايه اين 18 پرسش در «فهرست كتب مشايخ» 264-266 رديف 109 آمده است. نخستين پرسش از «سهونبي» در برخي از احاديث، دهم «يونس» و رويدادهايش، هيجدهم نماز شب در مفرده و تر مي باشد. در 18 رجب 1236ق نگاشته شده و در تبريز در «جوامع الكلم»، 1273ق چاپ شده است. (احمد منزوي) پاسخ پرسشهايي كلامي حول موضوعاتي چون سهو النبي، وارث انبيا شدن علماء، افضليت علماي اسلامي بر انبياي بني اسرائيل، چگونه شيعيان از فاضل طين ائمه هستند، مشكلات روايات خاص و معاني آنها و بي پدر بودن مسيح، و چگونگي آن كه مطالب مذاق شيخيه مولف نگاشته شده است (طيار مراغي) آغاز كتاب: حمدله. صلاة‌. اما بعد، فيقول العبد المسكين ... الاحسايي، ان الفاخر و العلم الزاهر (چنين) الآخوند الطاهر الملا محمد طاهر اصلح الله احواله ... قد ارسل الي محبة و داعية مسايل يريد جوابها ... قال سلمه الله مأالمراد من سهو النبي (ص). انجام كتاب: و لو تعمدت العكس صحت. الحمدله رب العالمين ... قد فرغ من تسويد هذه الاجوبة ليلة الثامنة عشر من شهر رجب المرجب سنة ست و ثلاثين بعد المأتين و الألف بقلم العبد ... الاحسايي المطرفي، حامداً مصلياً مسلماً مستغفراً. [مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 1/409؛ فهرست كتب ... احسائي، ص 58-59؛ دائرة المعارف اسلامي 1/183 و 6/662؛ احسايي؛ طبقات، 13/88-91: احمد احسايي؛ مشار، مؤلفين 1/345: تصوير؛ عكسي مركز احياء 6/263؛ عمومي مراغه ص 255]

رساله عرفاني كه شيخ احسائي در پاسخ ملا محمد بن محمد نصير گيلاني كه پاره اي از اشتباهات هنگام درس او را ياد آوري كرده است آن را نوشت. (دانش پژوه) در پاسخ پرسش محمد بن محمد نصير رشتي. كه از شاگردان احسايي بوده است. درباره اشتباه هايي كه هنگام درس در بعضي مسايل عرفاني بر شاگرد حاصل شده بود. و از استاد خود گشودن آنها را مي خواهد. نسبت «رشتي» به خامه ديگر در كناره رويه افزوده شده است. و در انجامه نگارنده تاريخ انجام كار 9 رجب 1230ق آمده است. (احمد منزوي) كه در آن بپرسشهاي شيخ ملامحمد كه در هنگام درس بر او دشوار شده و حل آنها را خواسته است پاسخ گفته است پرسنده بايد ملامحمد رشتي باشد. (دانش پژوه) آغاز كتاب: حمدله. صلاة. اما بعد، فيقول العبد المسكين احمد بن زين الدين، ان العالم العامل الفاضل المجد شيخنا الشيخ ملا محمد، حمدت عواقبه و سدرت مذاهبه. قد عرضت له بعض الاشتباهات في بعض المسايل العرفانية حال الدرس علي ... انجام كتاب: و هذا بحمدالله ظاهر و باقي كلامه اعلي الله مقامه ليس يه ما يرادمنه الجواب. و الحمدلله رب العالمين و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين. و كتب عبده المسكين احمد بن زين الدين في التاسع من شهر رجب سنة ثلاثين و مأتين بعد الالف من الهجرة النبويه علي مهاجرها افضل الصلوات و السلام. حامداً، مصلياً، مستغفراً. [دانشكده حقوق تهران 346؛ ]

در پنجشنبه 145/ 1232 ساخته است مسائل مختلف فقهي و غير آن كه از وي سوال شده پاسخ داده است. «حكام شرع كه در كتب فقها آمده كه آنها در زمان غيبت بايد متوجه امور صغير، غائب، سفيه بوده باشند چه كساني هستند اگر مراد شيخ الاسلامهائي است كه سلاطين نادان تعيين مي كنند چگونه حكم چنين شيخ الاسلامها مشروع خواهد بود شيخ جواب داده مراد مجتهد جامع الشرائط است». پاسخ به پرسش هايي است درباره نبوت و ولايت، المراد من ان الولاية باطن النبوة، معني الحديث داخل في الاشياء لاكدخول شيء و خارج عن الاشياء لا كخروج شيء، معني يا نعيمي و جنتي، طريقة الرياضة و ... (حافظيان، ابوالفضل) قطيفي معني و مفهوم آيه شريفه سبع سنابل و نيز حديث الف الف عالم؛ الدليل علي النبي و الولي من العقل و ... از احسائي سؤال نموده و او پاسخ داده است. (غلامي مقدم، براتعلي) رساله اي است استدلالي در پاسخ به سؤالات سائلي با عناوين «قال - اقول» در موضوعات مختلف از جمله معني كلمه لا اله الا الله، حذف «ي» بدون حرف جازم در كريمه «و الليل اذا يسر» و همچنين و اذا الوحوش حشرت و حوش كه مكلف نيستند چرا حشر براي آنها باشد. (غلامي مقدم، براتعلي) پاسخ برخي پرسشهائي است كه از شيخ احمد احسائي خواسته شده و ايشان از ديدگاه خود بدانها پاسخ داده است (سيد محمود مرعشي نجفي) رساله اي است مشتمل بر چندين پرسش و پاسخ آنها از شيخ احمد احسائي كه به صورت متفرقه آمده است. (سيد محمود مرعشي نجفي) [فيلمهاي دانشگاه تهران 3/255؛ اهدائي رهبر3/26، جامع گوهرشاد 5/129و 5/609]