جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«افلاطون یکی از بزرگ‌ترین استادان هنر اسطوره‌سازی است و در محاوراتش برای انتقال معرفت به اسرار عمیق‌تر زندگی، عمدا از اسطوره و تمثیل استفاده می‌کند.» کتاب «نفس انسانی در اسطوره‌های افلاطون»، به کوشش هیأت تحریریة مؤسّسة معبد حکمت در سال 1936 منتشر شد. این کتاب از لحاظ بررسی نفس انسانی و جایگاه آن در اسطوره‌های افلاطون اهمّیت ویژه‌ای دارد. در این اثر دربارة بعضی از اندیشه‌هایی که افلاطون به صورت رازآمیز و رمزی در محاورات خود دربارة نفس انسانی در اختیار همگان قرار می‌دهد بحث شده است.

کتاب حاضرحاصل مطالعات مربوط به خطابه‌های درسی "گادامر" در دانشگاه هایدلبرگ طی سال‌های 1974 و 1976 است. گادامر در این مجموعه با به کارگیری روش هرمنوتیکی خویش، درصدد اثبات وحدت بنیادین اندیشه افلاطون و ارسطو، به ویژه در حوزه اخلاق برمی‌آید. در مقدمه مترجم انگلیسی آمده است: "مثال خیر در فلسفه افلاطونی ـ ارسطویی را، اگر چه از حقیقت و روش مختصرتر است و، چنان که گادامر نیز اذعان می‌کند، بررسی کاملا یک دستی نیست، بایستی در عین حال از مهم‌ترین کتاب‌های گادامر به حساب آوریم. اولا این کتاب نمونه مبسوطی از فنون هرمنوتیکی یا تفسیری را، که گادامر از قبل آنها این چنین مشهورگشته است، در اختیار ما قرار می‌دهد؛ ثانیا، بصیرت‌های جدید شایان توجهی در خصوص موضوع فلسفه افلاطونی ـ ارسطویی برای ما به ارمغان می‌آورد. اما، مهم‌تر از همه، از آن جا که عمدتا به رابطه میان نظر و عمل و به"خیر" می‌پردازد، ما را با بعد اخلاقی اندیشه گادامر آشنا می‌سازد....". مباحثی که در این کتاب مطرح می‌شود بدین قرار است: دانایی و نادانی سقراطی، دولتشهر و معرفت خیر، دیالکتیک خیر در فیلبوس، انتقاد ارسطو از مثال خیر، و ایده فلسفه عملی نویسنده تصریح می‌کند: "سعی کرده‌ام نشان دهم که اگر اساسا قرار است که محملی برای فرض مثل داشته باشیم ناچار باید چنین وساطتی را برای هستی و صیرورت مفروض بگیریم. مثال خیر و آموزه عقلانی محض یک و دو بر چنین وساطتی ناظر هستند، اگر چه این معنا در محاورات افلاطون فقط به گونه استعاره‌ای تقریرشده است ـ در بازی‌ای که در پارمنیدس صورت می‌گیرد، در شباهت فیلبوس، یا در موتوس [اسطوره] تمیایوس. در اندیشه ارسطو، آنچه مد نظر افلاطون است به زبان محتاطانه و آزمایشی مفاهیم فلسفی بیان می‌شود". پایان کتاب شامل سه واژه‌نامه "انگلیسی ـ یونانی"، "انگلیسی ـ لاتینی" و "انگلیسی ـ آلمانی" است.

کتاب حاضر از ٣ بخش تشکيل شده است. در بخش اول، بر روي يک چالش اصيل در قلمرو فلسفه غرب انگشت گذاشته شده است، فضيلت. مسئله فضيلت، ماهيت آن و امکان تعليم و تعلمش، از پيش از افلاطون تا به امروز، در مغرب زمين دغدغه اهل تفکر بوده است. بخش دوم که مبتني بر ارائه تصويري از مدينه ايده آل افلاطوني است، تلاشي است، در راستاي نشان دادن نظام واکنش کامل افلاطون و تعريف بنيادهاي اساسي حکومت از منظر او. مسئله بسيار ظريف در انديشه افلاطون به‌عنوان مبدع فلسفه سياسي، انديشيدن به نهادها، نسبت آن‌ها با يکديگر و سلسله‌مراتب قدرت است. در بخش سوم کتاب، در مورد رويکرد توجيهي افلاطون در قبال کيفر، صحبت شده است.

این کتابچه دربرگیرنده‌ی سخنان قصاری از افلاطون به دو زبان فارسی و انگلیسی است. برای نمونه: "سرعت و تندی کار را مجوی بلکه خوبی و برگزیدگی آن را سعی کن زیرا که مردم از تو نپرسند در چه مدت کار را انجام دادی بلکه خوبی و بی‌نقصی آن را می‌جویند".

نویسنده در آغاز، به منظور شناسایی فلسفه‌ی افلاطون سیر اندیشه و فلسفه‌ی پیش از افلاطون در عهد یونان کهن را بررسی می‌کند. وی در این خصوص می‌گوید: نخستین فیلسوفان یونان (600-450 ق م) نخست در تلاشی برای دست‌یابی به اصل وحدت‌بخشی بودند تا بتوانند تنوع و کثرت عالم را توجیه کنند. آن‌ها در این راه با مسائلی از قبیل ماهیت واقعیت، تقابل تغییر و ثبات، و تمایز بین وحدت و کثرت رو‌به‌‌رو بودند". وی با این دیدگاه که سقراط بیش‌ترین تاثیر را بر فلسفه و حیات افلاطون داشته، به زندگی، احوال و اندیشه‌های سقراط نیز اشارتی می‌کند؛ سپس زندگی و آثار افلاطون را بررسی کرده در بخش اصلی مهم‌تر مباحث رساله‌ی "جمهوری" را معرفی و تبیین می‌کند. گفتنی است رساله‌ی جمهوری در اصل مباحثی است که افلاطون در آکادمی به آن‌ها پرداخته است. اصلی‌ترین دل‌مشغولی افلاطون در این رساله، تعریف مفهوم عدالت و پاسخ به این پرسش است که چرا زندگی عادلانه بهتر از زندگی ظالمانه است. وی هم‌چنین در این رساله ماهیت و ساختار مدینه‌ی فاضله را بررسی می‌کند و موضوع تربیت حاکمان، ماهیت نفس و تعلیم و تربیت را مطرح می‌سازد و به شرح نظریه‌اش درباره‌ی هنر می‌پردازد.