جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نقد قوهٔ حکم-که به دو بخش زیبایی‌شناسی و غایت‌شناسی، قابل تقسیم است-در «سگانی» (تریلوژیِ) نقدیِ کانت، اثری است که نقش میانجی و پیونددهندهٔ دو اثر دیگر، یعنی نقد عقلِ محض و نقدِ عقلِ عملی را بر عهده دارد و گذار از فلسفهٔ نظری به فلسفهٔ اخلاق را عملی می‌کند. کانت، همان‌گونه که برای عقل محض و عقل عملی اصولی پیشین جستجو می‌کرد، برای قوهٔ حکم نیز، که قوه‌ای است مربوط به احساس لذت و الم، در جستجوی مبانی پیشین برآمد و کوشید فلسفه‌ای پیشین از ذوق برپا کند. مبنا یا اصل بنیادیِ نهفته در شالودهٔ قوهٔ حکم، غایت‌مندی طبیعت است. این غایت‌مندی به دو صورت ممکن است: یا صوری و ذهنی یا واقعی و عینی. حکم به‌غایت‌مندی صورت یک عین بدون آن‌که هیچ غایت معینی برای آن قائل شویم، حکم زیباشناختی است، و اگر غایت معینی برای آن در نظر بگیریم، حکم غایت‌شناختی است. بر همین مبنا، نقد قوهٔ حکم نیز به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: در بخش اول، فلسفهٔ ذوق (مبحث زیبا و والا)، و در بخش دوم، غایت‌شناسی و غایت‌شناسیِ طبیعت بررسی می‌شود، و بدین‌گونه سرانجام تأمل دربارهٔ زیبایی و نظم، زیباشناسی و غایت‌شناسی، در یک کل واحد، به‌هم پیوند می‌یابد.

دین در محدودهٔ عقل تنها (به آلمانی: Die Religion innerhalb der Grenzen der bloßen Vernunft) یکی از برجسته‌ترین آثار ایمانوئل کانت دربارهٔ فلسفه دین است که در سال ۱۷۹۳ منتشر شد. این کتاب را منوچهر صانعی به فارسی ترجمه کرده‌است.

مقایسه اخلاق کانت و اخلاق اسلامی است. اخلاق کانت فلسفه اخلاق، قواعد و مقرراتی است که برای علم اخلاق و مجموعهای از دستورهای اخلاقی ضرورت دارد. کانت کمتر به محتوای اخلاق توجه کرده و به ندرت به نمونههای عملکردهای خوب و بد پرداخته است، اما اخلاق اسلامی به طور عمده دستورهای اخلاقی و نمونههای رفتار خوب و بد را دربردارد. کانت طرفدار مطلق‏گرایی در اخلاق است و شهودگرایی در اخلاق و اعتقاد به وجود حس اخلاقی در انسان را رد کرده است. عمدهترین مفاهیم مطرح شده در اخلاق کانت عبارتند از: اراده نیک، وظیفه و تکلیف، احترام به قانون، قانون کلی، ماگزیم رفتاری، سعادت و کمال، مملکت غایات، وجدان اخلاقی و هدف بودن انسان. بخش پایانی رساله، نقد و بررسی اخلاق کانت در مقایسه با مکتب اسلام است. در این فصل، ماهیت وجدان، اراده، عقل نظری، عقل عملی، سعادت و کمال و سایر مفاهیمی که در اخلاق کانت به کار رفته، مورد بررسی قرار گرفته است. هدف نهایی پژوهش حاضر، نشان دادن این حقیقت است که نظام اخلاقی و رفتاری انسان بر جهان‏بینی او تکیه دارد و جهان‏بینی نیز که زیربنای مجموعه رفتار انسان دست به نوبه خود، بر شناخت‏شناسی تکیه دارد.

نقد عقل نظری/ محض به بحث درباره قوه شناسائی نظری و محدودیت آن می پردازد. در این کتاب حسیات استعلایی و منطق استعلایی مطرح می شود و بخش اخیر نیز درباره تحلیل استعلایی و دیالکتیک استعلایی به بحث می پردازد.

دین در محدوده عقل تنها شرح مقابله خیر و شر در وجود انسان و بروز آثار آن در رفتارهای فردی و اجتماعی است. این کتاب در چهار فصل تدوین یافته است: در فصل نخست از بنیاد 'شر 'در طبیعت انسان و مقابله 'خیر ' با آن سخن گفته سپس درباره لزوم انقلابی اساسی در شخصیت انسان، برای اصلاح اخلاقی توضیحاتی می دهد. فصل دوم به تضاد میان دو اصل خیر و شر در وجود انسان اختصاص یافته و چگونگی حاکمیت اصل 'شر 'بر وجود انسان به بحث گذاشته می‌شود. در فصل سوم چگونگی استقرار اصل 'خیر 'از طریق تاسیس جامعه مدنی اصول الهی (عقلانی) تشریح شده است .در فصل پایانی نیز پس از بیان معنی و مفهوم خدمت دینی شبه خدمت یا خدمت کاذب نقد می‌شود. #کتابناک

مقاله حاضر تحت عنوان "روشنگری چیست؟" اثر ایمانوئل کانت، به تبیین ماهیت روشنگری، آزادی، انقلاب، قانون گذاری، فرمانروایی و کشورداری پرداخته است.