جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «المواقف و المخاطبات» مهم‌ترین و ارزشمندترین اثر محمدبن عبدالله نفّری، عارف قرن چهارم هجری است. از آنجا که این کتاب ارزشمند به دلیل دشواری و پیچیدگی متن آن به ندرت مورد توجه و بررسی محققان قرار گرفته است؛ و مطالب بیان شده در این کتاب، حاوی مفاهیم عمیق عرفانی و بیانگر مراتب والای معنوی مولف این اثر است؛ لذا برای ایجاد روشنگری و بصیرت در مورد آراء و اندیشه‌‌های عرفانی وی و همچنین شناخت عرفان ناب اسلامی، به دور از سلسله‌ها و تصوف خانقاهی، بررسی اثر مذکور ضروری می‌نماید. این تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی و با هدف تحلیل آراء عرفانی نفّری، صورت گرفته‌است. آنچه در این رساله بیان شده، تحلیل محتوایی کتاب «المواقف و المخاطبات»، با دقت درشرحی که توسط عفیف الدین تلمسانی بر «مواقف»، داشته ‌است. بنابراین این رساله، شامل بررسی دیدگاههای عرفانی ابو عبدالله نفّری در بخش عرفان نظری و عملی است؛ لذا مطالب موجود در مواقف و مخاطبات با قالب‌های رایج در عرفان نظری و عملی موجود در متون عرفانی، مطابقت داده شده‌است و این نتیجه حاصل شد که، بیشترین مفاهیم عرفانی در این کتاب مربوط به مباحث نظری عرفان اسلامی است، که، شامل مطالبی درباره‌ی، جهان، خدا و انسان می‌شود، که این مطالب دربرگیرنده‌ی مضامینی در مورد علم و معرفت، حجاب‌های عرفانی، ولایت و رویت و شهود می‌شود. و همچنین اجمالاً، مفاهیمی را در حوزه‌ی عرفان عملی مطرح کرده است که مورد مداقّه قرار گرفته است.

در دوره مدرن بدن اهميت يافته، كنترل و نظارت بر آن با شتاب زیادی دنبال مي‌شود به طوري كه بدن تبديل به پروژه‌اي مي‌شود كه به طور فزاينده‌اي براي مداخله بشر باز است و تبديل به شي‌ء براي مديريت انسان و پيكربندي مجدد آن شده است. در دوره جدید بدن در جامعه‌شناسی به طور وسیعی تبدیل به نقطه مرجعی در جهان در حال تغییر شده است که این تغییرات در بدن خلاصه شده است. از نظر دانشمندان فيزيكي بودن بدن به عنوان آخرين عرصه‌هايي قابل درك است كه انسان قادر به كنترل آن است. برجسته شدن و اهمیت یافتن بدن در دوره مدرن با مفهوم دنیوی شدن گره خورده است. بطوریکه اندیشمندان توجه روزافزون افراد مدرن به بدن‌هايشان را نهايي‌ترين مرحله دنيوي شدن می‌دانند كه انسانها را به حداكثر استفاده از امكانات موجود در احيا و نگهداری بدن خود وادار مي‌كند. در این تحقیق سعی شده تابا استفاده از نظریه‌های اندیشمندان در حوزه جامعه‌شناسی بدن، رابطه مدیریت بدن با دنیوی شدن مورد بررسی قرار گیرد. در این مسیر مدیریت بدن به ابعاد سازنده آن تفکیک شده و تک تک این ابعاد با دنیوی شدن در ارتباط قرار گرفتند.نتایج توصیفی داده‌ها مبین آن است که تناسب اندام در بین ابعاد مدیریت بدن اولین اولویت را به خود اختصاص داده است. همچنین میانگین آرایش در بین پاسخگویان در حد متوسطی است. میانگین پوشش نشان از اهمیت بالای آن دارد. میانگین تناسب اندام و جراحی در حد نسبتاً پایینی است. در تبیین علل ابعاد چهارگانه مدیریت بدن میزان بتا نشان می‌دهد که دنیوی شدن بیشترین تأثیر را بر آرایش (0/520) و جراحی زیبایی (0/223) داشته است. فشارهای هنجاری نیز توانستند بخشی از ابعاد چهارگانه مدیریت بدن مانند تناسب اندام و پوشش را تبیین کنند. به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که در این تحقیق دنیوی شدن و فشارهای هنجاری به طور مستقیم با ابعاد مدیریت بدن در رابطه معنی‌دار بوده و به عبارتی نظریه‌هایی که در این باب ذکر شده‌اند توسط این تحقیق تأیید شدند.

پلورالیسم که ابعاد و صور مختلف فرهنگی، اجتماعی سیاسی فلسفی و دینی را در بر دارد در برابر وحدت‌گرایی، قرار گرفته ولیبحث ما پلورالیسم دینی است که از ملایم‌ترین نوع آن (پلورالیسم هنجاری و اخلاقی) آغاز و امروزه به شدیدترین وجه آن یعنی حقانیت تمام ادیان و مکاتب بشری رسیده است. این تفکرهمزمان با عصر روشنگریدر مغرب زمین خصوصاً در مهد دین مسیحیت (رم) آغاز و در مشرقزمین خصوصاً در شبه قاره هند گسترش یافت و در ایران با بازگشت روشنفکران تحصیلکرده در غرب آغاز و تا به امروز ادامه دارد؛ در این روند تاریخی، مسیحیت و پیروان ادیان مختلف به دلیل جنگ‌های مذهبی و فرقه‌ای و به دلایل سیاسی اجتماعی و فرهنگی دیگر بر آن شدند ادیان دیگر را بر حق بشمارند و با ارائه نظریه تساهل و تسامح در زندگی اجتماعی پیروان ادیان را به دوری از تنش در مقابل یکدیگر فراخواندند (تکثر واقعیت ادیان) و افرادی همچون جان هیک بر این نکته تکیه کردند که تمامی ادیان بر صراط مستقیم و بر حقند (تعدد ادیان حق) و پا را از این هم فراتر نهاده و اذعان داشتنداصولاً حق و باطل دربارهادیان معنا ندارد. تمامی ادیان از حقیقت سهمی دارند، نههمگی حق کاملند و نه همه کاملاً باطلند و در این قضایا وامدار تفکر آمپریستی‌ای بودند که بر تکثر فهم‌ها و هرمنوتیک تکیه داشت و قائل به نسبیت کامل بود و به دنبال افرادی چون شلایر ماخر از کل دین به تجربه‌های حسی شخصی بطور اختصاصی قناعت شده است. و ارائه محتویات دین را به روش گفتگوی دینی ، عقلانیت انتقادی و آگاهی بخشی و غیر تجویزی معرفی می کنند.به طوری که به اعتقاد پانیکار گفتگو باید فراتر از صرف تبادل اطلاعات باشد ، وانسان باید خطر تغییر احتمالی دیدگاه دینی اش را نیز بپذیرد. هیک و اسمیت بدلیل اینکه دین را به عنوان مجموعه ای از عقاید و شعائر پدیده ای انسانی می دانند، نسبت به جنبه ها ی عملی دین توجه چندانی ندارند. آنها معتقدند که مهم این است که ادیان همه متضمن تغییر و تبدیل افراد خود محوری به خدا محوریهستند و شیوه های انجام این تغییر در ادیان مختلف هم امری عرضی است.(لگنهاوزن،1379).در میان روشنفکران ایرانی گروهی به این تفکرات سخت متمایل شدند و تمامی آنچه راکه در مهد مسیحیت بود به دامن اسلام کشاندند و حتی قائل به بشری بودن قرآن مجیدشدند. امثال دکتر سروش و مجتهدی شبستری از این دسته‌اند و گروهی دیگر از روشنفکران دینی به نقد آراء و افکار پلورالیستی پرداختند مانند دکتر خسرو پناه ورحیم پور ازغدی.از طرف دیگر یکی از مظاهر تعلیم وتربیت دینی در جامعه که ما مسلمانان آن را به عنوانحجاب می‌شناسیم و نوعی تجلی عفاف درونی زن می‌دانیم و دلایل عقلی، نقلی، تاریخی و فقهی بر آن مترتب است مطرح است .اما در جامعه‌ای با قدمت سی‌ساله از انقلاب اسلامی شاهد بد حجابی بسیار زیاد در سطح جامعه هستیم که دلایل گوناگون فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دارد. اگر تکثر فهم‌ها را از پلورالیسم بپذیریم صرفاً به آنچه از قرآن و کتب دینی به ما رسیده است، نمی‌ توان تکیه‌ای داشت؛ زیرا هر کس می‌تواند از آیات آنچهکهخود می‌خواهدبرداشت کند و اگر تکثر منظرها را بپذیریم به سیره‌ی اهل بیت و سنت نبوی نیز نمی ‌توانیم اعتمادی داشته باشیم؛ زیرا هرکس به تشخیص خود عمل می کند وارایه هر الگویی منتفی است. از نظر ایشاندر طول تاریخ شرایطبر فهم‌ها و دیدگاه‌ها تأثیر گذاشته است.واین عقاید مختص آن زمان است. چون هیچ کس نمی تواند ادعا کند چه عقایدی درست است وکدام نادرستدر مباحث عقلی به یک نسبیت وشک‌گرائی و حیرت می رسیم و هر کس می‌تواند مرجع خویش باشد. پس بسیاری از مظاهردین بی معنا خواهد بود. از جمله آن حجاب اسلامی است که رعایت آن با سختی‌هایی نیز همراه است.

در این رساله سعی شده است در5موردبه مطالعه، شناخت عوامل و چگونگی ایجاد تبعیض های جنسیتی درجامعه و همچنین به سیر تحول آن از دیرباز تاکنون ، بررسی آداب، ارزش ها و هنجارهایی که در بین زنان ومردان وجود دارد، همراه بامطالعه انواع ادبیات شفاهی و سنتی و نقش تبعیض جنسیتی براشتغال، تحصیل، لباس وپوشش ، ازدواج و در نهایت به توصیف وتحلیل و تبیین مهم ترین ویژگی ها و خصوصیات فرهنگی مستتر در آن ها از دیدگاه مردم شناسی در منطقه ی شهر قدس بپردازد.روش مطالعه در این پژوهش بهره گیری از جمع آوری و مطالعه اسناد و مدارک تاریخی و به خصوص مطالعه و انجام مشاهده میدانی همراه با استفاده از تکنیک های تکمیلی مصاحبه، صدابرداری،مشاهده همراه با مشارکت و مانند آن بوده است. و از ابزارهای فنی نظیر دوربین عکاسی و همچنین بررسی عکس ها و تصاویر برجای مانده،کاغذ و قلم مورد استفاده قرار گرفته است.خانواده به عنوان نخستین نهادی که فرد در آن چشم می گشاید اعم از اینکه خانواده به کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه تعلق داشته باشد، یکی از بهترین عوامل انتقال تبعیض جنسیتی است. زیرا که کودک به دلیل خالی بودن ذهنش در سال های اولیه زندگی و همچنین ارتباط تنگاتنگش با افراد خانواده بویژه مادر میزان تاثیرپذیری اوازاین محیط اساسی می باشد.مطابق مطالعات انجام شده تبعیض جنسیتی و نابرابری میان زن و مرد در میان تمام اقوام و ملل از گذشته تا کنون وجود داشته و دارد چه بسا فراز و نشیب هایی را طی کرده و فقط چهره ی آن با توجه به مرور زمان تغیر اندکی کرده است. می توان گفت در گذشته این زنان بودند که درجه ی ممتازی در جامعه داشتند و از نظر شغلی گاهی تا درجه ی پادشاهی کشور و جزئی تر آن ریاست خانواده را بر عهده داشتند و به نوعی جوامع مادسالار بوده اند.این زنان بوده اند که برای خود شوهر انتخاب می کردند چنانچه فردوسی در شاهنامه به آن پرداخته است . اما با ورود اسلام موقعیت زنان به شدت تغییر کرد و ازواج هایی نظیر چند همسری و ا زدواج موقت رواج پیدا کرد و زنان از اندرونی خانه پدر به اندرونی خانه شوهر می رفتند. درخصوص لباس و پوشش زنان باید گفت که زنان باستانی پوشش کاملی داشته اند که گاهی برای زیبایی بوده است ولی هیچگاه در طول تاریخ زنان و مردان ایرانی برهنگی نداشته اند حتی در دوره ی هخامنشی زنان ایرانی دارای روسری هایی بوده اند که از زیر آن گیسوانشان پدیدار بوده ولی حجاب و پوشش آن دوره با حجاب و چادرهای مشکی امروزه تفاوت زیادی دارد که در متن تحقیق به طور کامل به آن پرداخته شده است.در نهایت می توان گفت تبعیض در تمام موارد مسئله ای است که همواره با بشر بوده و خواهد بودهمان طور که در بالا ذکر شد فقط نوع و ظاهر آن تغییر کرده و اشکال دیگری در جامعه نمایانگرمی شود. مطالعات حاضر نشان می دهند که در مسئله پوشش و لباس در جامعه امروزی بیشترین تبعیض های جنسیتی وجود دارد و این درحالی است که در گذشته این امر شامل مواردی نظیر اشتغال و ازدواج بوده است.

آنچه پیش رو دارید نگرشی به موضوع تبرج از دیدگاه قرآن و روان‏شناسی است. علی‏رغم نهی صریح اسلام از تبرج و عدم هرگونه آرایش و پیرایش در مجامع عمومی، چنان‏که می‏بینیم این موضوع تا حدودی جایگاه خود را در جامعه کنونی از دست داده و منکرات جای آن را گرفته است. تبرج به معنای خود نمايي زنان، آشکار کردن زينتشان براي نامحرم و زيبا جلوه دادن در برابر آنهاست؛ و با هیستریک (افرادی با ویژگی‏های شخصیتی‏ وابسته، خودمحور، نیازمند به جلب‏توجه دیگران، همراه‏ با ابراز رفتارهای نمایشی) در روان‏‏شناسی منطبق است. هیستریک به عنوان یکی از عوامل تبرج به بحث و بررسي نياز دارد. درمان هیستریک از دیدگاه قرآن و روان‏شناسی، موضوعي است که در فصل سوم اين تحقيق با روش توصيفي تحليلي به آن پرداخته‏ایم. با رجوع به مضامین عمیق قرآن می‏توان كامل‏ترین و مناسب‏ترین نسخه پزشكی را برای افراد دچار اختلال شخصیت و در کل همه بیماری های روانی پیچید. قرآن برای برونرفت از همه مشكلات راهكارهایی را ارایه داده است.با نگاهی گذرا به درمان اختلالات شخصیت در قرآن و روان‏شناسی در‏می‏یابیم صرفاً استفاده از دارو (که در روان‏شناسی به آن توصیه شده)کافی نیست، بلکه جنبه روانی و باورمندی به قدرت لایزال الهی بسیار مهمتر از استفاده از دارو است. آنچه باعث شفا می شود روحیه تلقین (به ضمیر ناخودآگاه) و قدرت ایمان و سایر جنبه های معنوی است و هرچه این روحیه و ایمان قلبی به مبداء قوی تر باشد، درمان نیز مؤثرتر و عمیق تر خواهد بود.

موضوع این کتاب در خصوص حجاب و افرادی که در کشورهای اروپایی و آمریکایی به حجاب روی آورده اند، است که بخشی از کتاب در قالب رمان تدوین شده است. علاوه بر آن بخش هایی از کتاب به تفسیر آیات حجاب، ۲۰ داستان از افرادی که محجبه شده اند در اروپا، اثرات حجاب در اجتماع، اثرات بی حجابی، چرا حجاب؟، کار و فعالیت اجتماعی زنان، اسلام و حقوق زن و مرد، علت به وجود آمدن کنوانسیون حقوق زنان، فمینسیت و حق اقتصادی زنان، حق رای زنان، گرفتن حق و حقوق زنان و بردگی مدرن می پردازد. مولف کتاب “غروب غفلت” همچنین چرا بیشتر افرادی که در آمریکا و انگلستان مسلمان می شوند خانم هستند، آزادی جنسی و فروکش کردن نیاز، داستان های واقعی از زنانی که از انگلیس و آمریکا مسلمان و با حجاب شده اند، درک مردان از پوشش زنان، آیات حجاب، چشم چرانی و مضرات آن، نگاه به نامحرم در تورات، انجیل و احادیث اسلامی، نحوه صحبت با نامحرمان، نهی از آرایش و خودآرایی در انجیل و تورات و درد دلی با خدا از دیگر موضوعاتی است که در این اثر مورد بررسی قرار گرفته اند.

مجموعه چهارجلدی "یسالونک " را می توان کتاب احکام فقهی اسلام دانست که در آن مسائل فقهی مطرح و حول و حوش آن بحث می شود و حکم حلال و حرام و مباح ، مستبحب و مکروه آن مساله روشن می شود. محتوای این مجلد: نماز، روزه، حکم مسجد، مصلی ، طلاق ، ازدواج و...

تحقیقات نشان می دهد مادران شاغل باید نزدیک به دوبرابر مادران غیرشاغل در هر روز وقت صرف کنند تا بتوانند هم وظیفه مادری و همسری خود را انجام دهند و هم از عهده مسوولیت شغلی خود برآیند که این موجب کاهش توانایی، بی حوصلگی و خستگی بیش از حد آنها می شود. اسلام با اشتغال زنان در بیرون از خانه مخالفتی ندارد؛ به شرط آنکه، سلامت اخلاقی آنان به خطر نیفتد، حرمت و عفت آنان در معرض آسیب و خطر قرار نگیرد و کیان خانواده آسیب نبیند. در مقابل، فمینیسم با روانه ساختن بی رویه زنان به بازار کار، به محیط خانه که بهترین محیط هنرنمایی زن و مهم ترین ابزار زن برای مشارکت اجتماعی و تاثیرگذاری بر اعضای خانواده است، آسیب های جدی وارد کرده است. در این پژوهش که به روش توصیفی - تحلیلی صورت گرفته، دیدگاه های اسلام و فمینیسم در موضوع اشتغال زنان با هم مقایسه شده و سپس چالش های اخلاقی این امر برای خانواده از دیدگاه فمینیسم و راهکارهای اسلام در این زمینه بررسی شده است.

لباس پوشیدن شانى از شؤون انسانى است، که عمرى به قدمت‏ خود انسان دارد. تا جایى ‏که مطالعات مردم شناسانه قد مى‏ دهد، تلبس، دست کم سه نیاز متفاوت، حفاظت در مقابل سرما، گرما و برخى دیگر از عوارض طبیعى "نیاز طبیعى"، حفظ عفت "نیازاجتماعى" و بالاخره آراستگى و زیبایى "نیازروانى" را در عرض‏ هم تامین مى‏ کرده است. نوع پوشش در هر جامعه، علاوه برخصوصیات جغرافیایى و طبیعى، موفقیت جنسى، سنى، شغلى‏ و دیگر عوامل اقتصادى و اجتماعى تابعى از فرهنگ و جهان‏ بینى حاکم بر آن جامعه است. تن‏ پوش یک جامعه بیش از آنکه تبلور سلیقه ورزیها و تنوع طلب‏ هاى بى‏ حد و حصر انسانى ‏باشد، آئینه تمام‏ نماى جهان‏ بینى و ارزش‏هاى حاکم بر فرهنگ‏ یک جامعه است. البته نمى‏ توان منکر شد که عوامل شناخته و ناشناخته دیگرى نیز همواره وجود دارد که افراد را به نقض ‏ارزش‏ها و عدم تمکین الگوهاى فرهنگى حاکم سوق مى ‏دهد. اسلام به‏ عنوان یک مکتب جامع، ارزش‏هایى را متناسب با بینش‏هاى خود بر رفتارها و آداب فردى و اجتماعى دینداران، از جمله پوشش آنها حاکم کرده و با توجه به ضرورتهاى طبیعى، اجتماعى و روانى معیارهایى را در کم و کیف لباس مدنظر قرار داده است که برخى واجب و برخى مستحب مى‏ باشند. طبیعى ‏است عینیت‏ یابى این‏ الگوها نیز همچون سایرین رهین علم و آگاهى به مطالبات دین و میزان دغدغه خاطر در اجراى فرامین ‏الهى است. در این مقاله سعى ما برآن است تا در حد بضاعت‏ مزجاة خود، دیدگاه اسلام را با استناد به آیات و روایاتى چند مطرح سازیم.