جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مصلحت در اندیشه و عمل شیعیان از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در سیره و رفتار عملی امامان معصوم نیز عنصر مصلحت و مقتضیات زمان و مکان دور از توجه آنان نبوده است. پس از رحلت نبی اکرم اختلافات و بدعتهایی در دین بوجود آمد که خود منشاء بروز اختلافات دیگری شد. در این میان امام علی و امامان حسنین، مصلحت را در اجرای سیره رسول و برخورد با دین ستیزان بر هر چیزی حتی حق خود در امر خلافت و حکومت مقدم می شمردند. به نظر می‌رسد عنصر مصلحت را ایشان در تمام امور زندگی و در فعالیتهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی از نظر دور نداشته اند. این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی می‌کوشد تاعنصر مصلحت را در سیره سه امام نخست شیعه مورد بررسی و زمینه های آنرا مورد واکاوی قرار دهد.

این پایان‌نامه تحت عنوان «دلایل و انگیزه‌های انعقاد صلح امام حسن(ع) با معاویه بن ابی‌سفیان» دریک مقدمه و پنج فصل تنظیم شده است.ائمه ی معصومین(ع) همگی نور واحد بوده، و در مقام معنوی بر یکدیگر برتری ندارند و اگر تفاوتی در ظاهر عملکرد امامان معصوم مشاهده می‌شود، به علت تفاوت در ویژگی‌های فردی است، نه مقام نورانیت ایشان، به عبارتی با شرایط زمان و مکان لازم می‌شود تا امامان عملکرد خاص و به ظاهر متفاوت در زمان امامت خود نشان دهند.دراین رساله به ابعاد گوناگون شخصیت، زندگی و اخلاق دومین امام شیعیان جهان و نشان دادن ارزش‌های والای انسانی او که خداوند در وجود امام به ودیعت نهاده وآن منشأ تحولاتی در جامعه وافراد بشر شده‌است، می‌پردازیم.در بخش دیگر، به شخصیت، فضیلت‌ها، ایثار و کرامات امام حسن(ع) و زندگی سیاسی ایشان در عصر خلفای راشدین پرداخته شده و همچنین درخصوص خلفای بنی‌امیه و اختلاف آن با خلفای راشدین، معرفی چهره‌ی زور و تزویر معاویه صحبت شده است.مهمترین‌ بخش زندگی امام حسن مجتبی(ع)، ماجرای صلح او با معاویه می‌باشد وهمچنین دلیل‌های عقلی که سیمای این صلح را روشن می‌کند و اینکه پذیرش صلح، تنها برای مصلحت امت، جلوگیری از خونریزی حفظ جان یاران واقعی امام و حفظ ارزش‌های الهی می‌باشد. و نیز اینکه این روش را امام حسن(ع)، از صلح حدیبیه برگرفته که سیاستی از یادگار جدش رسول خدا(ص) بود، پس این صلح، زمینه ساز قیام عاشورا شد و قیام عاشورا قبل از آنکه حماسه‌ی حسینی باشد، حماسه‌ی حسنی است. امام حسن(ع) که خود در میدان جنگ قهرمانی کم‌نظیربوده، در صحنه‌ی صلح نیز قهرمان‌ترین مصلح بود.

برای اینکه زوایای زندگی امام حسن(ع) و روشی را که ایشان در دوران خلافت خود دنبال می کردند برای همگان روشن شود هیچ چاره ای نیست مگر اینکه شرایط قبل و بعد از دوران حکومت ایشان را نیز مورد بررسی قرار داد برای همین از نامه نگاری های دوران امامت حضرت علی(ع) با دشمنان اسلام که در راس آنها معاویه قرار داشت شروع نموده تا به زمان امام حسن مجتبی رسیده و پس از آن نامه های امام حسین(ع) را به فرزند معاویه مورد بررسی و ارزیابی قرار داده تا برای همگان کاملا روشن شود که هر سه امام هدفشان فقط حفظ اسلام و نجات جان شیعیان و مسلمانان از دسترسی دشمنان به ایشان بوده است ولی هر کدام از ایشان روش های متفاوتی را مد نظر خودشان قرار دادند که در نوع خود و در آن شرایط بی نظیر بود. از جمله موضوع صلح امام حسن(ع) که علی رغم تفکر عده ای از مردم نه تنها از روی عدم توجه به امور حکومت و امامت نبوده بلکه صلح در آن زمان نشانه هوشیاری و زیرکی امام حسن(ع) نیز بوده است و تنها راه زنده نگه داشتن اسلام و شیعیان در آن زمان همین راه بوده که به صورت مفصل در این تحقیق به آن پرداخته شده است.