جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این رساله مشتمل بر یک پیشگفتار و سه فصل می باشد:در پیشگفتار متعرض سیر تاریخی مسئله جوهر و عرض از آغاز تا ارسطو شده ایم. فصل نخست به ابن سینا، فصل دوم به ملاصدرا، و فصل سوم به مقایسه مطالب دو فصل قبلی اختصاص دارد. روند کار چنین است که ابتدا تعریف فلسفه، موضوع آن، کیفیت ارتباط بحث جوهر و عرض با موضوع فلسفه، فلسفی یا منطقی بودن این بحث و اهمیت آن بیان شده است. سپس تعریف جوهر، تقسیمات آن، ویژگی های آن و اطلاقات آن تبیین شده و آنگاه متعرض تعریف عرض، اطلاقات آن و ویژگی های آن شده ایم. در آخر نیز بخشی را به کیفیت رابطه جوهر و عرض اختصاص داده ایم. فصل سوم نیز به بیان وجوه اشتراک و امتیاز آرا طرح شده این دو فیلسوف در این رساله، پرداخته است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

شرح المنظومة المجلد 2 : قسم الحكمة غرر الفرائد و شرحها

نویسنده:

هادی بن مهدی سبزواری؛ مصحح: حسن حسن زاده آملی؛ محقق: مسعود طالبی

نوع منبع :

کتاب , شرح اثر

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF معرفی کتاب

وضعیت نشر :

تهران: نشر ناب,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

و دیگر موضوعات مرتبط با کلام , و سایر علوم انسانی , اصطلاحنامه فلسفه , فلسفه اسلامی , عرض , عدم , جوهر , 13. علم کلام , کتب فلسفه اسلامی

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

حسن حسن زاده آملی

چکیده :

«شرح المنظومة» اثر فلسفی ملاهادی سبزواری است. مقصود حكیم سبزواری از این تألیف، ایجاد زمینه و دیدگاه عمومی، منطقی، فلسفی و عرفانی برای ورود و فهم به درس اسفار اربعه ملاصدرا بود. وی با زبردستی و مهارت خاص موفق به انجام این امر شد و در قالب شعرهای زیبا این كار را انجام داد. هیچ كتابی پس از تألیف شرح منظومه، تاكنون نتوانسته جایگزین آن از حیث روش و مبانی گردد. مطالب كتاب كه در هفت مقصد تدوین شده است بدین شرح می باشد: مقصد اوّل: در امور عامه. مقصد دوم: در جواهر و اعراض. مقصد سوم: در الهیات به معنی الاخص. مقصد چهارم: در طبیعیات. مقصد پنجم: در بنوات و منامات. مقصد ششم: در معاد. مقصد هفتم: در علم اخلاق. هر مقصد خود به چند فریده و هر فریده به چند غرر تقسیم می شود.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

جوهر و تطوّر آن در حکمت سینوی

نویسنده:

جعفر شانظری,مهدی گنجور

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

جوهر (منطق) , عرض , موجود , حکمت سینوی , ماهیت , ماهیت , عرض , جوهر , عرض , جوهر , ماهیت

چکیده :

از مسائل و مباحث مهم فلسفی که قدمتی بیش از دو هزار سال دارد و از آغاز پیدایش حکمت در یونان باستان مطرح بوده است، مسألة جوهر است. برخی اصل بحث در مقولۀ جوهر را فکری ارسطویی دانسته اند و ریشۀ این انتساب را در رویکرد ارسطو به وجود و نسبت آن با جوهر و ماهیت اشیا می دانند. زیرا بر مبنای تفکر ارسطویی، شناخت وجود چیزی جز شناخت ماهیت و جوهر اشیا نیست، لذا در نظر معلم اول، واژة موجود و جوهر مترادف است. اما سرنوشت جوهر در حکمت سینوی به برکت تمایز وجود و ماهیت دگرگون شده و یکباره راه خود را از وجود جدا کرده است. ابن سینا برخلاف ارسطو، مقسم جوهر و عرض را ماهیت اشیا دانسته و مقولات ارسطویی را بر ماهیت اشیای موجود تطبیق داده است. نوشتار حاضر با توجه به جایگاه و اهمیت بحث جوهر در تفکر ابن سینا و سیر تحول تاریخی آن در فلسفه، با رویکردی مسأله محور، به بررسی ابعاد و زوایای مختلف این مقوله در حکمت سینوی می پردازد. بدین ترتیب، با توجه به عدم اتفاق بر تعریف واحد و با عنایت به سیر تنوع معنایی جوهر در حکمت سینوی بدیهی است کاوش از چیستی و تطوّر معرفتی جوهر، بیان مقسم جوهر و اعراض، چگونگی حصر تقسیمات جوهر، و موضع خاص ابن سینا در باب جوهریت واجب تعالی، مهم ترین مسائلی است که در این نوشتار مورد پژوهش قرار می گیرد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

معنای عرض بودن وجود در فلسفه ابن سینا

نویسنده:

محمدباقر قمی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

وجود , جوهر (منطق) , عرض , عرضی , ابن ‌سینا , فلسفه بوعلی , ماهیت , ماهیت , عرض , جوهر , عرض , جوهر , عرضی , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , ماهیت , جوهر , جوهر(حکمت اشراق) , وجود (اسماء اول عرفان نظری) , جوهر , وجود (معرفت شناسی)

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

آنچه این جستار در پی بررسی آن است، معنای این سخن مکرر ابن سیناست که وجود عرضِ ماهیت و یا عرضی آن است. محققان همواره تلاش کرده اند این نکته را در قالب یکی از معانی عرضی در باب مقولات، ایساغوجی و یا برهان تفسیر کنند. همانطور که از اعتراضات ابن رشد بر می آید، با توجه به اینکه تعبیر معنای عرض باب مقولات برای وجود همواره برای محققان بسیار عجیب و غیر قابل قبول به نظر می رسیده است، معنای عرضی در دو باب دیگر تنها راه گریز بوده است. در اینجا پیشنهاد خواهیم کرد که گرچه وجود نزد ابن سینا در نسبت با ماهیت لاجرم عرضی باب ایساغوجی و نیز عرضی باب برهان خواهد بود چراکه نه وجود ذاتی هیچ ماهیتی است و نه هیچ ماهیتی ذاتی وجود. آنچه ابن سینا در نظر دارد معنای «بیرون، در و با» ماهیت بودن وجود است که از معنای عرض باب مقولات، آنگونه که در فلسفه اسلامی درک می شود، گرفته شده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

حرکت در مقایسه‌ تطبیقی بین ملاصدرا و وایتهد

نویسنده:

مرضیه صادقی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران : دانشگاه امام صادق (ع),

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

خلق مدام , فلسفه ارگانیسم , حرکت جوهری , حرکت , زمان

کلیدواژه‌های فرعی :

اشتراک معنوی وجود , اثبات حرکت جوهری , جهان شناسی فلسفی , عالم ماده , حدوث زمانی عالم , فلسفه مشاء , احکام کثرت , تغیر , جوهر , هیولی , جوهر , اصالت وجود , وحدت تشکیکی وجود , مراتب عقل نظری(اصطلاح وابسته) , نظام شبکه ای عالم , آزادی رخداد , ثبات جوهر جهان , موجودیت گذشته ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

بررسی تطبیقی جهان‌شناسی وایتهد و صدرا و اشاره‌ای اجمالی به بحث تجدد امثال عرفاء از اهداف این مقاله می‌باشد. پس از بیان سیر تاریخی بحث حرکت و زمان در فلسفه قدیم و جدید، به دیدگاه‌های وایتهد در باب حرکت و زمان پرداخته و ضمن معرفی چهار اصل مهم در فلسفه پویشی وی، به بحث زمان می‌پردازیم و در ضمن آن به نظریه خاص وی در باب حضور گذشته در حال و همچنین حضور آینده در حال اشاره می‌نماییم سپس به دیدگاه صدرا در باب زمان و حرکت جوهری و ادله وی و همچنین اصولی که در این زمینه نقش زیربنایی دارند اشاره کرده و پس از بیان نتایج حرکت جوهری، نگاهی گذرا به مبحث تجدد امثال عرفاء خواهیم داشت.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 8 تا 35

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

موضوع فلسفه اولی نزد ارسطو و ابن سینا

نویسنده:

منیره پلنگی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه امام صادق (ع),

کلیدواژه‌های اصلی :

واقعیت غائی , موضوع مابعدالطبیعه , مطلق حقیقت , الهیات(کلام جدید) , فلسفه (خاص) , فلسفه الهی , الهیات بالمعنی الاخص , فلسفه مشاء , فلسفه بوعلی , اشتراک‌ لفظی , اشتراک‌ معنوی , همنام های منتسب به واحد

کلیدواژه‌های فرعی :

قوه و فعل , اشتراک معنوی وجود , نظام هستی , راه کشف و شهود , معرفت حقیقت , شهود عقلانی , محرک اول , جوهر , اجناس عالیه , احکام جواهر , موجود به ما هو موجود , کلیت فلسفه , معانی موجود , تقدم موجود الهی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

در این مقاله مقایسه‌ای میان نگرش کلی ارسطو-البته مطابق با یکی از تفاسیر معتبر از اندیشه او-و نگرش کلی ابن سینا به دانش برین یا فلسفه اولی و موضوع‌ محوری آن صورت می‌گیرد.که براساس برخی آموزه‌های مسلم و معروف‌ ارسطویی به ویژه نظریه او درباره هم‌نام‌های منسوب به امری واحد، موضوع‌ حقیقی و محوری این علم از نظر او،موجودات مفارق ازلی و در نهایت محرک اول‌ است.بر این اساس بحث از سایر موجودات در فلسفه اولی بحثی ثانوی و به لحاظ آن انتسابی خواهد بود که آنها در نامیده شدن به نام«موجود»وامدار آن هستند. روشن است که این نگرش برخلاف سنت رایج فیلسوفان مسلمان در مواجهه با فلسفه‌ اولی و موضوع آن است؛زیرا ایشان،و نیز مدرسیان متأثر از ابن سینا موضوع این‌ دانش را با دایره‌ای وسیع‌تر در نظر می‌گیرند و اثبات واجب الوجود را در زمره‌ مسائل این دانش به حساب می‌آورند.ازاین‌رو تفکیک این دانش به دو بخش الهیات‌ بالمعنی الاعم(امور عامه)و الهیات بالمعنی الاخص(ربوبیات)صورت‌بندی می‌شود. تفکیکی که در ارسطو یافت نمی‌شود.بلکه فلسفه اولی برای او در کل یک خداشناسی‌ تمام‌عیار است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 21 تا 59

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

اثبات علیت در خارج از دیدگاه ارسطو و ابن سینا

نویسنده:

مریم سالم

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه امام صادق (ع) پرديس خواهران ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

علل اربعه , ارسطو , ابن ‌سینا , اصول اولیه , فلسفه مشاء , فلسفه بوعلی , علیت , معقولات اولی((مفاهیم ماهوی)، مقابل معقولات ثانیه) , معقولات ثانیه((ما لیس باول)، مقابل معقولات اولی)

کلیدواژه‌های فرعی :

علت غایی , علت فاعلی , صورت , ماده , جوهر , استعداد , مشهورات (معرفت شناسی) ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

در فلسفه ارسطو هیچگاه به رابطه علی پرداخته نمی شود و همیشه علت است که مد نظر می باشد و او را به سمت اثبات و تبیین نحوه وجود خارجی آن سوق می دهد؛ آنچه در خارج است و مفهوم آن از سنخ معقولات اولی علت است، نه علیت. بنابراین علیت در زمره هیچ یک از مقولات جوهری و عرضی قرار نمی گیرد، پس در خارج موجود نیست. ارسطو بر همین اساس می کوشد در فلسفه خویش وجود علل در خارج را ثابت کند. از نگاه ابن سینا علیت رابطه ای موجود در خارج است که میان علت و معلول برقرار می شود، اما نه به گونه ای که حس، قادر به درک آن باشد. از نظر او مفهوم علیت از سنخ مفاهیم یا معقولات ثانی فلسفی است که در خارج وجود دارد، اما نه به وجود جدا و مستقل از مصادیقش. بنابراین هرگز با ابزار حس نمی توان علیت را دریافت اما با تحلیل روابط خارجی موجودات با یکدیگر می توان این رابطه را کشف کرد. به این ترتیب محسوس نبودن آن نمی تواند دلیلی بر موجود نبودن آن باشد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 5 تا 22

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

علم الهی از دیدگاه خواجه نصیرالدین طوسی

نویسنده:

محمدعلی اژه ای، فاطمه ترابی زیارتگاه

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

علم الهی , جوهر (منطق) , عرض , ادراک (معرفت شناسی) , ادراک , کیف , علم الهی , کیف , عرض , جوهر , عَلِمَ , ادراک

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

خواجه نصیرالدین طوسی

چکیده :

«یعلم ما بین ایدیهم و ما خلفهم و لا یحیطون بشیءٍ من علمه الا بما شاء»( س 2، آیه 255) [ می داند آنچه را میان دستهای ایشان و آنچه پشت سر ایشان است و احاطه نمی کنند به چیزی از دانش او، مگر به آنچه او خواهد . در این مقاله نظر خواجه نصیر الدین طوسی در مورد علم الهی و نقد او را از دیدگاه مشاء مورد بحث قرار خواهیم داد و نشان خواهیم داد روش او در این زمینه بر نظر حکمای مشاء برتری دارد . ابن سینا عقیده دارد که علم خداوند به اشیا به ارتسام صور آنها در ذات حق تحقق می پذیرد؛ یعنی بر وجه کلی این صورتها در ذات حق حاصل می شود. خواجه نصیر پس از رد نظریه ابن سینا، نظریه خود را بیان می کند. او معتقد است علم باری تعالی به اشیا به اضافه اشراقیه است؛ یعنی وجود مجردات و وجود علمی مادیات که در مجردات حاصل می شوند، مناط عالمیت حق تعالی هستند.مقاله با بیان ارجحیت نظر صدرالمتا لهین پایان می پذیرید .

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی مفهوم وجود در متافیزیک ارسطو و الحروف فارابی

نویسنده:

طاهره کمالی زاده

نوع منبع :

مقاله , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم)

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

موجود , صادق , بالفعل , جوهر , جوهر , وجود (اسماء اول عرفان نظری) , مقاله درباره فارابی

چکیده :

بررسی مفهوم وجود، مسئله ی بنیادی هستی شناسی است. از آنجا که وجود(موجود)کلی ترین و عام ترین مفهومی است که به خاطر گستردگی، واجد کاربردها و اطلاقات متعدد ومتنوعی می باشد که همه ی آنها موضوع بحث فلسفی واقع نمی شود، تعیین دقیق وعلمی معنی یا معانی موجود که مستعمل در علوم نظری بوده و شایسته ی بحث فلسفی می باشد، به جهت حفظ وحدت و یکپارچگی نظام فلسفی و تعیین ارتباط مسائل و مبادی این علم با موضوعات آن و همچنین رفع بسیاری از ابهامات و تعارضات مطرح در موضوع فلسفه ی اولی،ضروری و قابل توجه و اهمیت خاص است. چرا که پرسش از نحوه ی هستی، اشکال و صور مختلف هستی و اقسام و مراتب آن درگرو پرسش از مفهوم «موجود» است.محور هستی شناسی ارسطو«موجود»است و فیلسوفان مشایی مسلمان (فارابی و ابن سینا) نیز موضوع فلسفه ی اولی را موجود بما هو موجود قرار می دهند و مستقیما با موجود سرو کار دارند، نه با وجود.این پژوهش در بررسی موضوع و مسائل هستی شناسی سنتی - و مقایسه ی دو نظام فلسفی مشایی یونانی و اسلامی - به تحلیل مفهومی موجود در این دو نظام می پردازد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 121 تا 148

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

اصطلاحات مورد استفاده افلاطون در باب نظریه مثل

نویسنده:

حسن فتحی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :