جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 59
مبانی خودشناسی و خودسازی در حکمت متعالیه با تکیه بر سه اصل امکان‌فقری، حرکت جوهری و اتحاد عاقل و معقول
نویسنده:
مائده کیوانی هفشجانی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
دانشگاه اصفهان,
چکیده :
چکیده بر مبنای تعالیم الهی اسلامی اهمیت و جایگاه خودشناسی و در پی آن خودسازی بر کسی پوشیده نیست. لیکن دستیابی به معرفت حقیقی نسبت به خود که معرفتی شهودی و حضوری است، در بدو امر و برای همگان میسور نیست. از این رو در این پژوهش حکمت متعالیه به عنوان راهی که می تواند ما را از علم حصولی به علم حضوری و از برهان تا مرزهای عرفان پیش برد، مورد مطالعه قرار گرفته است؛ و سه اصل "امکان فقری"، "حرکت جوهری" و "اتحاد عقل، عاقل و معقول" که از اصلی ترین نظرات و ابتکارات صدرالمتألهین است با نگاهی متفاوت و رویکردی کارکردگرا مورد بازخوانی قرار گرفته و مبانی خودشناسی و خودسازی از این اصول عقلی استخراج شده است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای شکل گرفته و به نظر می رسد نتایج آن می تواند به شکل کاربردی مورد استفاده قرار گیرد. یافته‌های این پژوهش ما را به این نتیجه رهنمون می سازد که از نظر ملاصدرا، توجه به فقر و نیاز دائمی انسان نسبت به غنی مطلق از آرایی است که معتقد به آن را، همواره به خداوند متوجه می سازد و از عذاب رهایی میبخشد؛ به همین دلیل شناخت خویش بر مبنای اصل امکان فقری کارآمد ترین اصول خودسازی را به انسان معرفی می کند. همچنین در نظام فلسفی ملاصدرا هیچ یک از شئون وجودی انسان مغفول نمانده و مطالعة آغاز انسان بدون توجه به فرجام او ناقص و ناتمام است؛ از این‌رو بر مبنای اصل حرکت جوهری، میتوان تطورات گوهر وجود انسان را از مبدأ تا معاد بررسی نمود و به شناخت ویژه‌ای از خود به عنوان وجودی در حال شدن و مستعد رشد و کمال، دست یافت. توجه به اهمیت علم و ادراکات در ساخت وجودی انسان، از نتایج اعتقاد به اصل اتحاد عاقل و معقول است و ثمرات تربیتی آن قابل تأمل می باشد. کلید واژه ها: خودشناسی، خودسازی، امکان فقری، حرکت جوهری، اتحاد عقل، عاقل و معقول.
نزاع در نفی و اثبات استلزام ممكن و ممتنع
نویسنده:
عبدالعلي شكر
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
بنیاد حکمت اسلامی صدرا,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
در بحث از مواد ثلاث ـ‌وجوب، امكان و امتناع‌ـ يكي از سؤالهاي مطرح شده اينست كه آيا ميان ممكن و ممتنع ـ‌اعم از بالذات يا بالغير‌ـ تلازم وجود دارد يا خير؟ ميان حكما، هم در جهت نفي و هم در جهت اثبات اين مسئله، مدافعاني ديده ميشود. برخي با اين بيان كه استلزام آنها منجر به تحقق ملزوم بدون لازم خواهد شد، به رد تلازم مبادرت كرده‌اند. برخي ديگر با ايراد موارد نقضي از جمله تلازم امكان عدم صادر نخست با امتناع عدم ذات حق، تلازم را منتفي ندانسته‌اند. در اين صورت اعتبار قياس خلفي به چالش مي‌افتد زيرا در آنجا از بطلان تالي به امتناع مقدم و اثبات مطلوب پي برده ميشود. در اين نوشتار عقيده بر اين است كه با تكيه بر اصول حكمت متعاليه و تحليل صحيح آن، ميتوان به حل و رفع اين نزاع دست يافت.
صفحات :
از صفحه 17 تا 26
کاربست توحید ربوبی در تربیت انسان از منظر قرآن
نویسنده:
حسین محمدی ، اسحاق حسینی کوهساری ، محمد موسوی­ مقدم
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
اصلیﺗﺮﻳﻦ ﻫﺪف ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻧﺰول ﻗﺮآن، ﺗﺮﺑﻴﺖ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ و اﺳﺎسیﺗﺮﻳﻦ آﻣﻮزه در اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ «ﺗﻮﺣﻴﺪ رﺑﻮبی» اﺳﺖ. ﻫﺪف اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺮﺑﻴﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪ رﺑﻮبی در ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺳﺖ. ﻣﺮﺣﻠه ﻧﺨﺴﺖ، ﺟﻬﺖدهی ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟه «اﺗﺨﺎذ رب» اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺑﺘﻨﺎی ﺑﺮ اﻧﮕﺎره «ﺷﻌﻮر ﻓﻄﺮی اﻧﺴﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻟﻘﻴﺖ» و «ﺑﺮﻗﺮاری ﭘﻴﻮﻧﺪ آن ﺑﺎ رﺑﻮﺑﻴﺖ» ﺻﻮرت میﮔﻴﺮد. ﻣﺮﺣﻠه دوم، ﺷﻜﻞﮔﻴﺮی ﺷﺎﻛﻠه شخصیتی اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻋﺒﻮدﻳﺖ اﺳﺖ، ﻛﻪ از رﻫﮕﺬر «اﻧﺪﻳﺸﻪورزی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ راﺑﻄه ﺗﻼزمی رﺑﻮﺑﻴﺖ ﺑﺎ اﻟﻮﻫﻴﺖ» و «اﻋﺘﻼی ﻣﺒﺪأ ﮔﺮایشی اﺗﺨﺎذ رب، ﻳﻌﻨﻲ ﺟﻠﺐ ﻣﻨﺎﻓﻊ و دﻓﻊ ﻣﻀﺎر ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﺣﺐ ﻋﺒﻮدی» ﺗﺤﻘﻖ میﻳﺎﺑﺪ. ﻣﺮﺣﻠه ﺳﻮم، ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﻫﺪف ﻏﺎیی ﺗﺮﺑﻴﺖ، یعنی ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻋﺪم اﺳﺘﻘﻼل ﻋﺎﻟﻢ هستی و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺗﻤﺎمی ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﺑﻪ رب اﻟﻌﺎﻟﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از رﻫﮕﺬر ﻗﻮت بخشی ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ رﺑﻮبی ﺣﺎﺻﻞ می ﺷﻮد. در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ سعی ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﺗﺎ ﻛﺎرﺑﺴﺖ ﺗﻮﺣﻴﺪ رﺑﻮبی در ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﻮرد ﻛﻨﻜﺎش ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و اﻟﮕﻮیی از آن اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﻮد.
صفحات :
از صفحه 63 تا 80
چگونگی استفادۀ عارفان از حدیث «الفقر فخری» و رویاروییِ محدثان با این روایت
نویسنده:
احمد خالدی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
کاشان : دانشگاه کاشان ,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
در بسیاری از متون عرفانی عبارت «الفقر فخری و به افتخر»؛ به عنوان سخنی از حضرت رسول، صلی‌ الله ­علیه ­وآله ­و سلم، گزارش شده و کهن­ترین نقل این روایت نیز در منابع عرفانی است. بسیاری از نویسندگان عارف، هنگام بحث درباره موضوع «فقر» از این سخن سود جسته­ اند؛ اما در منابع روایی به‌ویژه کتبی که دربارۀ روایات جعلی نوشته شده است، این سخن را به عنوان حدیثی جعلی و منسوب به حضرت رسول«ص»، معرفی کرده ­اند؛ زیرا برای آن سلسله سندی متقن گزارش نشده و گویا پیدایی آن در منابع اسلامی، سدۀ پنجم هجری باشد. نوشتار حاضر نگاهی است به چگونگی کاربرد و تغییر این سخن در منابع عرفانی و همچنین دیدگاه حدیث ­پژوهان درباره آن.
صفحات :
از صفحه 39 تا 64
تأثیر اسرارنامه عطار بر گلشن راز شبستری بر اساس نظریه بینامتنیت
نویسنده:
اصغر اسمعیلی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
کاشان: دانشگاه کاشان,
چکیده :
بینامتنیت حضور صریح و اعلام شده یا ضمنی متنی در متن دیگر است که ممکن است هر دو متن از نظر زمانی نزدیک به هم یا یکی مقدم بر دیگری باشد؛ همچنین در متونِ با زمینه های موضوعی مشترک اثرپذیری متون از همدیگر می تواند بیشتر باشد. با این دیدگاه اسرارنامه عطار نیشابوری در جایگاه پیشمتن و گلشن راز شیخ محمود شبستری به عنوان پس متن بررسی شد و با تطبیق این موارد با مباحث نظری بینامتنیت، چگونگی و میزان تأثیرپذیری شبستری از عطار نشان داده شد. حضور اسرارنامه در گلشن راز از عنوان و وزن منظومه آغاز می شود و به شکل های مختلف لفظی و معنوی و آشکار و ضمنی در متن ادامه می یابد؛ شبستری گاه با گسترش مضامین عطار، صبغه تعلیمی اثر خود را بیشتر می کند و گاه با بهره برداری های ضمنی و اقتباس از مفاهیم و تلمیحات و تصویرهای شعری شیخ نیشابور در عرضه متن عرفانی به زبانی دیگر می کوشد. هرچند نگارنده این مقاله درصدد نشان دادن نمودهای بینامتنیت اسرارنامه و گلشن راز است؛ اما همچنین به این نتیجه رسید که تنفس عطار و شبستری در فضای فکری و فرهنگی مشترک، همسانی آثار آنها را در لفظ و محتوا موجب شده است؛ به گونه ای که هر دو از آبشخورهای معرفتی عظیم عرفان اسلامی همچون قرآن و حدیث و برخی اندیشه های کلام اسلامی مشروب شده اند و حضور زیرمتن اسرارنامه در رومتن گلشن راز از این منظر معنی پیدا میکند؛ با توجه به اینکه شبستری به مطالعه آثار ابن عربی نیز می پرداخته، برخی مفاهیم اصلی اندیشه ابن عربی نیز درگلشن راز مشهود است که اشارهای گذرا به آنها هم شده است.
صفحات :
از صفحه 5 تا 34
علیت به معنای قطعیت یا هم‌زمانی یا حد فاصلی میان آن دو؟
نویسنده:
محمد بنیانی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
شیراز: دانشگاه شیراز,
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
علیت از مسائل زیربنایی فلسفه بوده که از دیرباز مورد توجه و بررسی فیلسوفان قرار داشته است. علیت در نگاه برخی فیلسوفان، با ضرورت و قطعیت گره خورده است. در این نوشتار، نشان خواهیم داد که اگرچه به دو گونه‌ی پیشینی و پسینی، سعی در اثبات علیت شده است، این تلاش‌ها ناکام مانده‌اند. اصل ضرورت و قطعیت در زندگی و اثبات وجود آن در عالم خارج، در طاقت بشر نیست، چون عالم وجود، با ضرورت گره نخورده است. تفسیر دقیق علیت همان تحقق تأثیر و تأثر غیرقطعی، میان دو امر متعاقب است که تعاقب آن‌ها تا زمان حال، به هم نخورده است. علیت به معنای تأثیر و تأثر، بدیهی است، اما قطعیت و ضرورت از دل آن بیرون نمی‌آید.
صفحات :
از صفحه 1 تا 16
برهان صدیقین و وحدت شخصی وجود در حکمت متعالیه
نویسنده:
قباد محمدی شیخی، احمد عابدی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: دانشگاه قم,
چکیده :
یکی از موضوعات اصلی و مهم‌ترین دغدغه فکری بشر خداوند است. انسان‌ها برای شناخت و اثبات و اعتقاد به او جلّ جلاله دست کم به دو راه عمده توجه کرده‌اند که عبارتند از: عرفان و فلسفه. طرفداران هر کدام از این شیوه‌ها مدّعی‌اند که از دیگران موفق‌تر بوده‌اند. یکی از استدلال‌هایی که هر کدام از دو شیوه، مدّعی توفیق در تبیین آن است، برهان صدّیقین است. این برهان در حکمت متعالیه بیشتر از هر مکتب فلسفی و عرفانی دیگری، تقریر و تبیین شده است. در این مقاله، برهان صدیّقین با استفاده از مبانی حکمت متعالیه به گونه‌ای تقریر گردیده است که به تبیین وحدت شخصی وجود پرداخته و با استفاده از دیدگاه‌های شاخص‌ترین صاحب‌نظران شیوه حکمت متعالیه، بداهت وجود مورد تبیین قرار گرفته است و این ادّعا با تحلیل عمیق و نهایی علت و معلول و ارجاع آن به تشأن و تجلّی با توجه به آخرین دیدگاه‌های حکمت متعالیه ملاصدرا و پیروان مکتب وی تبیین گردیده است. و در پایان، پنج تقریر نوین از مؤلّف نوشتار حاضر جهت تبیین وحدت شخصی وجود، ارائه گردیده است که علاوه بر این که صورت برهانی این تقریرات محفوظ است از ذکر مقدماتی که دیگران درصدد حذف آنها بوده‌اند ولی عملاً چنین نشد، پرهیز شده است.
صفحات :
از صفحه 75 تا 100
دگرگونی انسان در نظر ابن عربی و اکهارت
نویسنده:
محمد هادی ملازاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم : دانشگاه قم,
چکیده :
در این مقاله دیدگاه‌های دو عارف بزرگ مسلمان و مسیحی، یعنی ابن عربی و مایستر اکهارت بررسی شده است. مؤلف پس از بررسی اجمالی زندگی و آثار این دو عارف بزرگ، به تبیین تشابه آرای آن دو در حوزه مابعدالطبیعه، خدای متعال و چگونگی خلقت عالم به دست خداوند و غایت آفرینش و موادی از این دست می‌پردازد. مؤلف ضمن بررسی قوس صعود و نزول، مقوله فنای آدمی را در خداوند تحلیل می‌کند. ابن‌ عربی کلید رستگاری انسان را همان فناء فی الله‌ می‌داند. با توضیح مفهوم «انسان کریم» به مسئله تحول انسان در عرفان مایستر اکهارت پرداخته شده است.
صفحات :
از صفحه 153 تا 180
قاعده الواحد و فاعلیت الهی
نویسنده:
جعفر شانظری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم : دانشگاه قم ,
چکیده :
از جمله قواعد فلسفی در باب علیت، قاعده معروف «الواحد» است که با اصل سنخیت علت و معلول ارتباط تنگاتنگ دارد. در منظر بسیاری از حکیمان، این قاعده بدیهی تلقی شده، در عین این که از منظر برخی با اشکالها و پرسشهای جدی در خصوص قلمرو آن رو به رو شده است، از جمله اینکه: قاعده الواحد با فاعلیت و قدرت مطلقه الهی تعارض دارد، به گونه ای که برخی علیت الهی را از شمول قاعده خارج کرده اند. این مقاله ضمن تبیین اصل قاعده و قلمرو آن، به اشکال محدودیت قدرت الهی پرداخته و پاسخ حکیمان را در این خصوص نقد و تحلیل می کند و سرانجام به این نتیجه می رسد که نه تخصیص در قاعده عقلی «الواحد» صحیح است و نه محدودیت در قدرت مطلقه الهی رواست، بنابراین، هیچ تناقضی میان مفاد قاعده الواحد و براهین دال بر اطلاق فاعلیت الهی وجود ندارد.
صفحات :
از صفحه 29 تا 40
برهان امکان در الهیات اسلامى
نویسنده:
محمد حسین زاده یزدى
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی,
چکیده :
متكلمان و فلاسفه اسلامى، تقريبهاى گوناگونى را براى برهان امكان ارائه كرده اند كه هر يك، دليل مستقلى است. در شهرت آن، همين بس كه كمتر كتاب فلسفى يا كلامى را مى توان يافت كه در بحث از اثبات واجب تعالى، تقريبى از آن تقريبها را بيان نكرده باشد. از نظر اتقان و اعتبار، تالى برهان صديقين است. مقدمات بيشتر تقريبهاى آن، فلسفى محض است، نيازى به علوم تجربى ندارد. چنانكه برهان صديقين نيز اين گونه است. اين برهان، بر برهان صديقين مزيتى دارد و آن، قدمت تاريخى آن است كه اكثر قريب به اتفاق اهل نظر، چون فارابى، ابن سينا، فخر رازى، بهمنيار، محقق طوسى و صدرالمتأهين آن را پذيرفته اند. فخر رازى با اين فرض كه امام مشككين است، در «مباحث مشرقيه» و «محصّل» تقريبهاى مختلفى را ذكر و از برخى از آنها حمايت مى كند. حتى در مباحث مشرقيه، اتفاق حكما را ادعا مى كند و مى نويسد: «و هى معتمد الحكماء». اشكالهايى كه در فلسفه اولى و الهيات بالمعنى الاعم، بر مقدمات اين برهان، وارد شده است، در نقد المحصّل مطرح شده و خواجه طوسى و حتى خود فخر رازى به آنها پاسخ داده اند.
  • تعداد رکورد ها : 59