جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف این پژوهش بررسی رابطه مضامین دعای مکارم الاخلاق امام سجاد (ع) با بهداشت روانی و تأثیر آن در ابعاد شناختی، رفتاری و عاطفی انسان می‌باشد. موضوع علم بهداشت روانی، سلامت افکار و نایل آمدن به ارزش‌ها و تکامل معنوی فردی و اجتماعی می‌باشد. این نوشتار با یک شیوه پژوهش کیفی به تحلیل محتوای متن دعا و رابطه آن با موِلفه های بهداشت روانی می‌پردازد. بدین نحو که ابتدا مولفه های بهداشت روانی را در کتب مربوطه انتخاب کرده و معادل آن‌ها را در دعای مکارم الاخلاق مصداق یابی می‌کند. با توجه به آنکه هدف بهداشت روانی سلامت انسان بوده که تحقق آن نیز در شخصیت سالم می‌باشد، لذا در ابعاد شناختی شخصیت سالم، معرفت نسبت به خالق و شناخت خود مورد بررسی قرار می‌گیرد. معرفت نسبت به خالق با ایمان تطبیق داده شده و معادل ایمان در حوزه بهداشت روانی، نگرش مذهبی و جهت گیری مذهبی می‌باشد. برای شناخت خود، حرمت نفس و هدفمندی در زندگی مورد بررسی قرار گرفته که معادل آن در بهداشت روانی، عزت نفس و معنویت یا معنا بخشی به زندگی می‌باشد. ابعاد رفتاری شخصیت سالم در دعا شامل عمل صالح، طلب خیر و خوبی، تقوی و پرهیزگاری، انصاف نسبت به دیگران، همدردی، گذشت، عبادت و شکرگزاری می‌باشد که معادل آنها به ترتیب در بهداشت روانی (اصول هوش اخلاقی) درستکاری، خیرخواهی، خود کنترلی، انصاف، همدلی، بخشش، نیاز رفتار مذهبی و قدردانی می‌باشد. ابعاد عاطفی شخصیت سالم، امید انسان به خالق و خشنودی در دعا می‌باشد که معادل آن‌ها در بهداشت روانی امیدواری و رضایتمندی می‌باشد. بعد از معادل سازی، واژه‌ها از نظر مفهومی تحلیل شده و برتری و مقصود کلام امام سجاد (ع) تبیین و تأثیر واژه های معادل انتخابی بر سلامت روانی با تحقیقات دیگران تایید شد. به عنوان نمونه، بین نگرش مذهبی و سلامت روانی و بین جهت گیری مذهبی و سلامت روانی رابطه معناداری وجود دارد. تحقیقات کاتن و آیزایا نشان می‌دهد بین مقابله مذهبی با سلامت روانی رابطه وجود داشته و اعتقاد به موجود برتر (خدا) در افزایش سطح سلامتی تأثیر دارد. بین اصول هوش اخلاقی و بهداشت روانی تحلیل خاصی صورت نگرفته ولی تحقیقات ترنر(2002) نشان می‌دهد که رعایت این اصول با اهداف بهداشت روانی همپوشانی دارد. بین قدردانی با بهداشت روانی نیز رابطه معنادار و بین قدردانی و استرس رابطه معکوس وجود دارد. بین رفتار مذهبی مانند حج، روزه و دعا با سلامت روانی نیز رابطه معناداری وجود دارد که این رابطه با تحقیقات دیگران مورد تایید قرار گرفته است. همچنین تحقیقات انجام شده موید رابطه بهداشت روانی با امیدواری می‌باشد. بنابراین آموزش موارد مذکور در دعا به شرط تحلیل و بینش صحیح می‌تواند در ارتقاء بهداشت روانی موثر باشد.

چکیده ندارد.

بهداشت روان ازحوزه های مهم سلامت است وآموزه های دینی درتحقق آن دخیل می باشد. ازجمله امور مؤثر در بهداشت روانی، مکانیسم های ارتقاء سلامت است که مهمترین آن ها عبارتند از:الف - راه سایکونورو فیزیولوژیک ب- مسیر رفتار بهداشتی ج - برخورداری از حمایت های اجتماعی. نظر به نقش مؤثر دینداری و پایبندی دینی در سلامت روانی ، نوشتار حاضر به بررسی و ارائه مکانیسم های ارتقاء سلامت روانی در ادعیه امام سجاد (ع) و تاثیر آن بر سلامت پرداخته است زیرا ادعیته امام تنها عرصه خواندن نبوده بلکه صحنه شناختن هم می باشد و الگوهای سلامت در آن آمده است. مؤلّفه های این مکانیسم عبارتند از: فضل الهی، هدفمندی، شکر و سپاس (راه سایکونور و فیزیولوژیک)، اجتناب از پرخوری، روزه داری، دوری از هوی و هوس، سحرخیزی، رعایت اعتدال در امور (رفتار بهداشتی) انفاق و زکوه و همدلی و نوع دوستی (حمایت اجتماعی و مالی). بنابراین اگر دعا را عرصه شناخت صحنه دریافت بدانند و ابعاد شناختی رفتاری خود را با الگوی سجادی شکل دهند ارتقای سلامت جسمی و روانی در پی خواهد داشت. امید است این رهیافت بتواند دریچه تازه ای به سوی نگرش بدیع به دعا به ویژه بر ادعیه امام سجاد(ع) ایجاد نماید.

بررسی نقش آموزه های مذهبی در کاهش مشکلات روحی ـ روانی جوامع در عصر حاضر موضوع تحقیقات فراوانی بوده است، اما اندکی از این مطالعات سعی در بررسی رابطه مذهب و هوش هیجانی داشته اند. در همین راستا این پژوهش به بررسی رابطه این دو متغیر در دانشجویان دختر مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه یزد پرداخته است. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که بین سطح هوش هیجانی و اعتقاد مذهبی، رابطه مثبت، مستقیم و معناداری وجود دارد، به طوری که رشد و تقویت اعتقادات مذهبی، باعث افزایش توان کنترل احساسات و هیجانات درونی خود و دیگران و به عبارتی، بهبود سطح هوش هیجانی جامعه می گردد. همچنین بیشترین ضریب همبستگی، بین بُعد حل مساله و اعتقادات مذهبی وجود دارد.

سلامت، در فرهنگ متعالی اسلام، به عنوان یک ارزش مطرح شده و شفابخشی قرآن و راهکارهایی که برای مقابله با فشارهای روحی و تامین بهداشت روانی انسان بیان کرده، مورد توجه بسیاری از پژوهشگران بهداشت روانی قرار گرفته است. از این رو، این پژوهش با هدف استخراج آیاتی که در زمینه عرضه راهکارهای معنوی، جهت تامین بهداشت روانی انسانها در قرآن وجود دارد، انجام گردید. راهکارهای معنوی استخراج شده از آیات قرآن، در چهار محور قابل دسته بندی هستند که عبارتند از:1. راهکارهای معرفتی (وحدت شخصیت انسان، نقش ایمان، ممنوعیت یاس و ناامیدی، هدفمندی و معناداری زندگی، اصل قضا و قدر و تصادفی نبودن رویدادها، اعتقاد به معاد، نگاه مثبت به مرگ و توکل)؛ 2. راهکارهای رفتاری) ارتباط با منبع قدرت معنوی، قوانین بازدارنده و قوانین کنترل کننده شهوت)؛ 3. راهکارهای اجتماعی (حمایت اقتصادی از اقشار آسیب پذیر، حمایت از یتیمان، حمایت اقتصادی و روانی از بیماران روانی و عقب ماندگان ذهنی و حسن ظن به مردم)؛ 4. راهکارهای عاطفی (محبت به والدین، صله رحم، سفارش به صبر و توبه).

این پژوهش، با روش کتابخانه‌ای، به روش گردآوری و تتبع در متون دست اول و منابع مرجع و طبقه‌بندی آن و توصیف و تحلیل و تبیین داده‌های نظری و تجربی، همراه با داوری مبنایی و مطالعه تطبیقی به بیان کارکرد توحیدباوری در بهداشت روانی در دو بعد فردی و اجتماعی اهتمام ورزیده است؛ و دستاوردهای آن در بعد کارکردهای توحیدباوری در سطح فردیعبارتند از: آرامش روان و سازگاری روانی، ارتقاء سطح بهباشی و شادکامی، خشنودی و رضایت از زندگی، تفسیر خوش‌بینانه از مرگ، رشد، انسجام و یکپارچگی هویت وشخصیت انسانی، اصلاح و تهذیب اخلاق، سلامت جسمانی و طول عمر؛ و دستاوردهای آن در بعد کارکردهای توحیدباوری در سطح اجتماعی عبارتند از: انسجام و وفاق اجتماعی، کاهش جرم و انحراف،نوع دوستی و کمک به دیگران و تعاون اجتماعی و رفتارهای جامعه-یار.

اضطراب هسته اساسی اختلالات روانی و یکی از مفاهیم اساسی در نظریات مشاوره و روان درمانی است که برمبنای توجیهات مربوط به ماهیت انسان و نظریه شخصیت به گونه خاصی تبیین می‌شود. ضرورت هماهنگی و وحدت میان مبانی نظری مشاور با طرح شخصیتی و مبانی ارزشها و اعتقادات وی، انگیزه این تحقیق در بررسی مفهوم اضطراب و راه درمان آن بر پایه طرز تلقی خاص اسلام از ماهیت و هدف انسان ساخت شخصیت ، بیماری و سلامت روان قرار گرفته است . ازنظر اسلام، انسان موجودی پیچیده است که شاکله وی براساس ساخت روانی اولیه حاصل از فطرت و شهوت و نیز عقل و اراده و در تعامل با محیط به گونه خاصی شکل می‌گیرد حال اگر شاکله‌ای عمدتا برمبنای پاسخگوئی به تمایلات بی‌نهایت شهوی شکل گیرد بدلیل حرکت در جهتی خلاف فطرت و طبیعت انسانی و در نیتجه تضاد با واقعیتها و محدودیتهای فردی و محیطی زمینه‌های مساعد بسیاری برای بروز اضطراب فراهم خواهد آورد. به منظور بررسی موضوع و حصول هدف این تحقیق، روش انجام پژوهش از نوع توصیفی، روش جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای و جامعه آماری عمدتا کتب و مقالات تدوین شده پیرامون (روانشناسی انسان از دیدگاه اسلام) است که به لحاظ محدودیت آنها از منبع دیگر نیز استفاده شده است . برخی از مهمترین یافته‌های تحقیق : - اضطراب عمدتا خصیصه فردی است که بواسطه برخوردی از شاکله‌ای بیمارگونه، در تقابل و تعارض دائمی با واقعیتها و محدودیتهای درونی (فردی) و برونی (محیطی) قرار گرفته و احساس فشار و تهدید می‌کند. - اضطراب وقتی بروز می‌کند که فرد نتواند فشار و تهدید حاصله را دفع کند یا بطریقی با آن کنار بیاید. - فرایند درمان، تاکید برخودشناسی مراجع و کشف رابطه اضطراب با نیازها، انگیزه‌ها، افکار و اهداف برخاسته از شاکله بیمارگونه و هدایت و یاری وی برای تجدیدنظر در ساخت شاکله و تغییر و اصلاح آن براساس تمایلات اصیل انسانی و فطری و با استفاده از روشها و فنونی مانند : اعطای بینش ، وانمودسازی، الگوسازی، عمومی‌سازی، دعا است .

در این رساله اهدافزیر دنبال شده است : -1 شناسایی جنبه‌های روان‌شناختی انسان که در قرآن کریم مطرح شده است . -2 آشنایی مستند با دیدگاه قرآن دربارهء سلامتروان‌شناختی انسان -3 برداشتهایی از راه‌های ارائه شده در قرآن برای تامین سلامتروان‌شناختی -4 دست‌یابی به این حقیقتکه خطوط و رهنمودهای اسلام در زمینه بهداشتروانی، در صورتی که با توجه به نیاز و شرایط روز تدوین و اجرا شوند، با رشد و کمال فردی و اجتماعی و سلامتروان‌شناختی انسان را تضمین خواهند کرد.