جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫برخي از شرق شناسان قرآن را متأثر از فرهنگ زمانه خود مي‌دانند. اين ديدگاه باطل، انگيزه شده تا اين تحقيق سامان يابد. در اين پژوهش به نقد و ارزيابي نظريه برخي از مستشرقان از تأثير فرهنگ زمانه بر قرآن کريم پرداخته و آن‌گاه مباني اين افراد با استناد به آيات قرآن کريم و دلايل عقلي مورد مناقشه قرار داده است. هدف نگارنده آن است تا بشري تلقي کردن قرآن کريم و ارائه تفاسيري بشري به دور از فرهنگ وحي را مورد نقد قرار دهد و به صورتي بنيادي و ريشه‌اي نظريه اثرپذيري قرآن کريم از فرهنگ زمانه را ابطال نمايد، همچنين تفسير قابل قبولي از رابطه قرآن با فرهنگ زمان نزول ارائه کند. نويسنده در قالب چهار فصل ديدگاه‌هاي مستشرقان را در اين زمينه نقد کرده و جاودانگي و وحياني بودن قرآن و مستقل بودن و فراتر از عقل بشري و فرهنگ‌هاي هر زمان را اثبات مي‌نمايد. در فصل آغازين، کليات تحقيق و واژگان کليدي آن مانند فرهنگ، زمانه، قرآن، تأثيرپذيري و خاستگاه تاريخي و نظري فوق الذکر معنا شده است. فصل دوم به بيان رابطه بين قرآن و فرهنگ زمانه و برخوردهاي قرآن کريم با فرهنگ حاکم بر عصر جاهليت اختصاص يافته است. به اعتقاد محقق، قرآن نه تنها از فرهنگ زمان نزول تأثير‌پذير نبوده، بلکه به اصلاح برخي از فرهنگ ها و رد برخي ديگر از آن‌ها مي‌پردازد و تأثير شگرفي بر فرهنگ زمانه خويش داشته است. نويسنده در فصل سوم، مباني اثرپذيري قرآن از فرهنگ زمانه خويش و ادله قائلان به اين نظريه را بيان کرده است. سپس ارتباط داشتن قرآن با سطح فکر مردم، عمق داشتن آيات قرآن، برداشت‌هاي مختلف از قرآن و متعارض بودن جامعيت و جهاني بودن قرآن با اثر پذيرفتن آن با فرهنگ زمانه را تبيين نموده است. پايان بخش اين پژوهش فصل چهارم است که در آن، نگارنده خاستگاه‌ها و مباني مستشرقان در پيدايش تفکر اثرپذيري قرآن از فرهنگ زمانه مطرح مي‌کند. آن‌گاه به اثبات وحيانيت قرآن و اعجاز آن و فراتر از فرهنگ زمانه بودن قرآن پرداخته است. در پايان، توهم وجود تعارض در قرآن و مطرح شدن برخي از عقايد مردم زمان نزول در قرآن را مورد شرح و بررسي قرار داده است.

---

‫دانش مفردات، دانشی است که به بیان معانی واژه¬های قرآن می¬پردازد. این دانش از اهمیت ویژه-ای برخوردار است؛ زیرا لازمه تفسیر صحیح قرآن کریم، قبل از هر چیز شناخت دقیق معانی واژگان آن است. شناخت واژه¬های قرآن از زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله) وجود داشته و همواره از طرف خود مسلمانان عرب برای فهم معانی آیات قرآن در مورد مفردات آن از پیامبر (صلی الله علیه و آله) پرسش-هایی می¬شده است. به دلیل اهمیت دانش مفردات به تدریج آثار ارزشمندی در این زمینه نوشته شده است. در میان مفسران نیز این علم از جایگاه ویژه¬ای برخوردار بوده است، از جمله مفسرانی که به این امر مهم پرداخته¬اند علامه طبرسی صاحب تفسیر مجمع البیان است که در آن، بخش مستقلی را به معنا شناسی لغات قرآن در همان آیه با عنوان «اللغة» اختصاص داده است. همچنین علامه زمخشری صاحب تفسیر کشاف نیز به این امر توجه خاصی مبذول داشته است. ارزش مباحث لغوی در این دو تفسیر به حدی است که موقعیت بسیار رفیعی را در تاریخ علوم قرآنی کسب نموده¬اند. با توجه به نقش مفردات در تفسیر و نیز اهمیت این دو تفسیر کهن، در این پژوهش به بررسی نظرات این دو مفسر در زمینه لغات جزء نوزده و بیست به همراه ترجمه و اعراب¬گذاری دقیق آنها پرداخته شد و در مرحله بعد نظرات این دو مفسر با استفاده از منابع لغوی و تفسیری دیگر مورد بررسی قرار گرفته است، از جمله فوایدی که در ضمن مقایسه این دو تفسیر به دست آمده این است که این دو مفسر بزرگ گاهی در معنا کردن لغات به نکاتی اشاره می کنند که دیگران کمتر توجه دارند. کلید¬واژه¬ها: بررسی تطبیقی مفردات دو جزء نوزده و بیست، طبرسی، زمخشری، مجمع البیان، کشاف