جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مباحث مهم مطرح شده در نظام فکری افلاطون و بویژه در مباحث نفس‌شناسانه، چرایی و چگونگی بهره‌مندی زنان از آموزش برابر با مردان، ضرورت ورود آنان در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، نظریۀ مجازات، و ایدۀ برابری جنسی است. در پژوهش حاضر که موضوع محوری آن ایدۀ برابری جنسی در نظریۀ مجازات افلاطون است، چند نکته اساسی و بنیادین به عنوان نتایج حاصل از این پژوهش مورد تأکید قرار خواهد گرفت: الف) از میان سه دورۀ حیات کلی نفس (حیات پیشین نفس، حیات همراه با بدن، و حیات پس از مفارقت از بدن)، افلاطون «مجازات» را مربوط به دورۀ میانی حیات نفس میداند. ب) مؤلفه‌های تعیّن بخش نظریۀ مجازات در نگاه افلاطونی، بیش از آنکه وابسته به عنصر جنسیّت بوده و معطوف به جسم و تن آدمی باشد، ناظر بر عنصر «نفس» است. ج) از نظر افلاطون، غایتِ مجازات حتی در مواقعی که ممکن است به تنبیه بدنی فرد بیانجامد؛ اولاً و بالذات، تربیت نفس است نه تنبیه بدنی. د) و نکته پایانی و مهم اینکه نیل به ثبات، امنیت و عدالت در جامعه که اساساً ایده‌آل افلاطونی است، تنها در سایۀ نظریۀ مجازاتِ فارغ از جنسیت امکان‌پذیر خواهد بود. از این رو، وی در نظام فکری خویش و بویژه در رسالۀ جمهوری، به دفاع از ایدۀ برابری جنسی در باب مجازات میپردازد.

فایدون (به یونانی: Φαίδων) یکی از مکالمات افلاطون است که به شرح واپسین لحظات حیات سقراط می‌پردازد. سقراط پس از توضیح راجع به علّت رد کردن پیشنهاد فرار، به شاگردان می‌گوید «دغدغه به خود راه ندهید و به خود بگویید که فقط جسم مرا به خاک خواهید گذاشت.» افلاطون در مکالمهٔ فیدون می‌نویسد که پس از گفتن این جملات، سقراط برای استحمام به اتاق دیگری می‌رود. پس از استحمام نیز مدتی در همان اتاق می‌ماند تا اینکه نزدیک غروب آفتاب به نزد شاگردانش بازمی‌گردد. همین هنگام زندانبان می‌رسد و به سقراط می‌گوید که او را نجیب‌ترین و شریف‌ترین و بهترین کسانی می‌داند که به این زندان آمده‌اند. «من می‌دانم که حتی در این وضع تو به من خشم نخواهی گرفت و خشم تو متوجه جنایتکاران حقیقی خواهد بود که آن‌ها را می‌شناسی.» زندانبان سپس با اندوه خارج می‌شود. سقراط از زندانبان در نزد شاگردانش تمجید می‌کند و او را جوان‌مرد می‌خواند. سپس از کریتو می‌خواهد که جام زهر را برایش بیاورد. کریتو به سقراط می‌گوید که عجله نکند زیرا هنوز شعاع خورشید روی تپّه‌ّاست و سقراط همچنان مجال حیات دارد؛ افراد در موقعیت او، نخست خوب می‌خورند و میاشامند و حتّی بعضی به عشق‌بازی می‌پردازند. سقراط پاسخ می‌دهد که: «آن‌ها که چنین می‌کنند بی‌دلیل نیست؛ زیرا آن‌ها خیال می‌کنند که از این کار نفعی می‌برند… من در اینکه جام زهر را دیرتر بخورم نفعی نمی‌بینم. اگر اندکی دیرتر بخورم خودم را مسخره خواهد کرد؛ زیرا خود را به زندگی علاقه‌مند نشان خواهم داد و از آنچه در نظر من هیچ است، برای خود ذخیره خواهم ساخت.» سقراط از خادمی در زندان می‌پرسد که چه باید بکند و او پاسخ می‌دهد که کاری ندارد جز اینکه زهر را سر بکشد و مدتی راه برود تا در پای خود احساس سنگینی کند، پس از آن هم باید دراز بکشد تا زهر کار خود را بکند. سقراط در میان هیاهوی فریاد و گریهٔ شاگردان چنین می‌کند، به تدریج بدنش رو به سرد و بی‌حس شدن پیش می‌رود. آخرین سخن او این بود که «ای کریتو ما باید خروسی به آسکلپیوس بدهیم؛ ادای دِین را فراموش نکنید.» توضیح آنکه مردم یونان قدیم چون از بیماری شفا می‌یافتند، خروسی نذر آسکلپیوس می‌کردند؛ و او از تب زندگی شفا یافته بود. لحظه‌ای بعد سقراط تکانی می‌خورد و چشم‌هایش بی‌حرکت می‌ماند.

ترجمه ماشینی: این کتاب یک مطالعه انتقادی دقیق و بینشی مدرن از افلاطون متفکر و عصر او و میزان تأثیرپذیری از عصر خود و تأثیرپذیری از آن است و خواننده قادر به درک و تعریف آن است. شخصیت کلی که تقریباً به چهار عنصر اصلی محدود می شود: عامل فلسفی، عامل تاریخی و سیاسی، عامل خانوادگی و عامل شخصی.

اعتقاد به جاودانگی و ثبات منشاء ارزش های اخلاقی تاثیرات مهمی بر نحوه تفکر و زندگی انسانها دارد. این پژوهش به شیوه تبیینی و تحلیلی آراء دو متفکر بزرگ عالم اسلامی و غرب را در این باره مقایسه کرده که بر اساس آن افلاطون طبق نظریه «مثل» تمامی پدیده ها و از جمله ارزش های اخلاقی مانند شجاعت و عدالت را دارای الگو، مثال و منشاء عینی در جهانی برین می داند و همچنین بنا بر نظر ابن عربی بر اساس نظریه اسماء و اعیان ثابته ، از آنجا که خلقت ظهوری از اسماء و صفات خداوند است، اخلاقیات نیز مظاهر اسماء و صفات خدا هستند که در مرتبه علم الهی به شکل اعیان ثابته اخلاقی وجود داشته و در انسان که محل ظهور جامع اسمای الهی است، به شکل اخلاق ظهور و تجلی می یابند.

نظريه مُثُل يکي از نظريه‌هاي مهمي است که فلسفه افلاطون و پيروان او بر آن استوار است. افلاطون با ارائه اين نظريه درپي توجيه پيدايش عالم محسوس و شناخت آن در عين تغيّر و عدم ثبات بوده و تعقلات و تصورات کلّي انساني را نيز محصول مشاهده مُثُل مي‌داند. پس از افلاطون اين نظريه مبناي فکري و فلسفي برخي حکماي مسلمان همچون شيخ اشراق و ملاصدرا قرار گرفته و برخي ديگر نيز مانند ابن‌سينا به مخالفت يا توجيهات مغاير با اصل نظريه پرداخته‌اند. براي اثبات نظريه مُثُل افلاطوني مي‌توان به طرق مختلف عقلي، نقلي و شهودي استدلال كرد. اعتقاد به مُثُل، ثمراتي دارد که برخي در حل مسائل علمي از قبيل وجود ذهني و برخي در تعالي معرفتي و استکمال وجودي حکيم مؤثر است. در اين مقاله، پس از بررسي مهم‌ترين تفاسير ارائه شده از مُثُل افلاطوني در ميان حکماي الهي، ثمرات معرفت‌شناسي اين نظريه در حکمت اسلامي ارائه خواهد شد.