جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫موضوع پژوهش در این تحقیق تجلی قرآن در ارزشهای حاکم بر قیام عاشوراست . هدف در این پژوهش ، اثبات رابطه تنگاتنگ بین قرآن و اهل بیت (علیه السلام) و لزوماً پرتو افکنی قرآن در ارزشهای انسانی و اخلاقی حاکم بر قیام عاشوراست که به همراه تفسیر و تحلیل آنها عرضه شده است . قلمرو تحقیق در این پژوهش از نظر زمانی دوران حیات امام حسین (ع) می باشد و از نظر مکانی از بدو حرکت سیدالشهداء و یاران با وفایش از مدینه تا رسیدن به کربلا را شامل می شود . منابع مورد استفاده در این پژوهش شامل قرآن ، منابع اولیه و ثانویه روایی و برخی منابع تاریخی و همچنین کتب تفسیری فریقین و مصادر لغوی است . موضوعات مهم مورد بحث در این پژوهش ارزشهای حاکم بر قیام عاشورا و استشهادات و اشارات قرآنی امام حسین (ع) می باشد که به صورت تطبیقی یا استنادی ارائه گردیده است . نتیجه اینکه امام حسین (ع) در طول حیات مبارک خویش مانند سایر معصومان ، با عمل و گفتارشان در صدد تبیین و تفسیر آیات الهی بوده ، و با استشهادات قرآنی و بیانات گران بهایش به بسط و توسعۀ فرهنگ و معارف قرآنی پرداخته است و نهایتا در روز عاشورا در سرزمین کربلا آن معارف بلند کتاب آسمانی را تفسیر نموده و با شهادت مظلومانه خویش آن را تأویل نموده اند و تسلیم مطلق در برابر خداوند متعال و اخلاص عمل و گفتار خویش را به اثبات رسانده اند . کلید واژه ها : قرآن ، قیام عاشورا ، انطباق آیات ، ارزشها ، سخنان امام حسین (ع) ، امر و نهی الهی ، اخلاص عمل و یاران سید الشهداء .

‫اتحاد، انسجام، همگرايي و وحدت امت اسلامي، از آموزه‌هاي قرآن کريم و سنت نبوي صلي الله عليه و آله و سلم و يکي از مهم‌ترين مسائل امروز جهان اسلام است و اختلاف و تفرقه امت اسلامي، در تقابل با اين امر مهم است. اين پژوهش در چهار بخش در پي بررسي اختلاف در قرآن، انواع اختلاف، عوامل آن و راهکارهاي برون‌رفت از آن است. پس از کليات، اختلاف در ميان مردم، در مجموع در چهار مورد خلاصه شده است که عبارتاند از: اختلاف ذاتي و طبيعي، اختلاف عرضي، اختلاف فکري، و اختلاف عملي و رفتاري. اختلاف ذاتي و طبيعي مذموم نيست؛ مگر در مواردي که اين اختلاف، آميخته با هواي نفس و بر خلاف هدايت عقل باشد؛ اما اختلاف عرضي که اکتسابي است و گاهي ناشي از علم و جهل است، مذموم است. در بحث از عوامل اختلاف در ميان مردم، علت برخي از اين اختلافات، خواست خداوند بوده و بيشتر آنها، به خواست انسان است. اختلافاتي که علت آن خواست بشر است، يا فکري است و يا عملي. از نظر قرآن، عوامل اختلافاتي که به انسان باز مي‌گردد، عبارتاند از: پيروي از هواي نفس، جهالت و ناداني، علم بدون تفکر و خردورزي، سنت‌گرايي و تقليد از گذشتگان و نياکان، گروهگرايي و شخصيت پرستي، نداشتن يا پيروي نکردن از الگو و اسوه کامل، گمراهي به وسيله شيطان از طريق ايجاد وسوسه و شک در کتاب الهي با تکذيب آن، تحريف کتاب آسماني، انکار حق و... . راهکارهاي برون‌رفت از اين اختلافات، نخست راهکارهاي شناختي و معرفتي است که عبارتاند از: شناخت عوامل منفي و سلبي، مانند جهالت و نفس پرستي و دنياپرستي؛ و شناخت عوامل مثبت، مانند علم و معرفت و تفکر عميق. در مرحله بعد، راهکارهاي عملي و التزامي مطرح است. در اين مرحله نيز، هم در حوزه منکرات و هم در حوزه معروف‌ها، بايد التزام عملي داشت. در بحث اختلاف انسان در دين، انواع اختلاف در دين، در شش مورد بيان‌شده که عوامل آن، جهالت و ناداني نسبت به خدا و رسول، فقدان تفکر در امور اعتقادي و ديني، و کفر و عدم ايمان است. راه‌هاي برون‌رفت از اختلاف در دين، به دو نوع راهکارهاي شناختي و معرفتي، و راهکارهاي عملي و التزامي تقسيم شده است. شناخت عوامل منفي و سلبي و شناخت عوامل مثبت و راهگشا، دو راهکار شناختي و معرفتي است، و التزام عملي در حوزه منکرها و معروف‌ها دو راهکار عملي و التزامي است.

‫در اين پاياننامه چهل موضوع نظير درك و شعور جامدات، تقوى، توبه، سيماى پيامبر اسلام (ص)، ولايت حضرت على (ع) در ابيات مثنوى مولانا جلال الدين رومى بررسى و به نقل و شرح ابيات مربوطه پرداخته شدهاست.

‫در اين پژوهش، از منظري قرآني به تحليل واقعه عاشورا و علل بروز اين نهضت پرداخته شده و آثار و برکات اين قيام از منظري قرآني تبيين گرديده است. نويسنده، تجلي و ظهور حقايق قرآن را در رفتار و گفتار امام حسين( و اصحاب باوفايش در کربلا منعکس کرده و ابعاد ظلم ستيزي و ابعاد قرآني قيام عاشورا را که همواره مغفول مانده است، شرح نموده است. از اين‌رو نويسنده مي‌کوشد، با نقل گزارش‌هاي معتبر تاريخي از حوادث مربوط به عاشورا، برخي از زواياي قرآني اين نهضت حماسي را آشکار نمايد. وي نخست، نمونه هايي از علل و انگيزه ايجاد نهضت عاشورا، همچون: ياري نمودن دين خدا، اصلاح امر امت، فساد دستگاه حکومتي و وجوب قيام عليه سلطان ستم‌گر را از عوامل جاودانگي نهضت عاشورا نام برده است و در ادامه حق طلبي امام حسين( و ياران آن حضرت، اخلاص ايشان، از خود گذشتگي و ايثار آنان و تبليغ و پيام رساني اهل بيت( را از ديگر ويژگي هاي منحصر به فرد قيام جاودانه عاشورا عنوان کرده است. تجلي قرآن در اهداف و رفتار امام حسين( و پرداختن به اموري مانند احياي سنت مهم امر به معروف و نهي از منکر، ظلم ستيزي، احياي سنت نبوي( و علوي( حق‌گويي امام حسين(، قاطعيت و عدم سازش آن حضرت با ظلم و ستم مطالب بعدي نوشتار را تشکيل مي‌دهند. نويسنده سپس به جامع اضداد بودن امام حسين(، امامت و رهبري الهي امام حسين(در صحنه‌هاي سخت کربلا، صفات منحصر به فرد ياران امام حسين( طبق آيه‌هاي قرآن، مانند تسليم محض بودن اصحاب امام حسين( توکل بالاي ايشان بر خداوند متعال، اشاره کرده است. ايثار و وفاداري امام حسين( و يارانش، شهادت طلبي آن اصحاب به عنوان جلوه‌هاي قرآني نهضت عاشورا، ترسيم آثار و برکات قيام خونين امام حسين( از جمله الگو بودن اين نهضت و حريت و آزادگي‌حاصل از آن؛ از جمله مطالب ديگري است که نگارنده به آن‌ها پرداخته است.

‫چکيده : نوشتار حاضر، از منظري قرآني به تشريح برخي صفات و سجاياي اخلاقي ذاتي و نفسي درسه مرتبه الهي، نبوي و انساني مي‌پردازد و نمونه‌هايي از فضايل اخلاقي ذکر شده در قرآن براي پيامبر اسلام و ساير انبيا و انسان‌هاي صالح به عنوان نمونه و الگوي ديگران را شرح مي‌دهد. نويسنده مي‌کوشد در چهار فصل ابعاد تربيتي سجاياي اخلاقي ذکر شده در قرآن کريم را تجزيه و تحليل کند. وي در مقدمه به بررسي مفهوم لغوي و اصطلاحي مُثل پرداخته و از دو منظر مادي و الهي به آن‌ها نگريسته است. در فصل اول برخي اسما و صفات الهي مانند عليم، غني، هادي، رحمان و کرم را از لحاظ لغوي، اصطلاحي، قرآني و روايي معنا کرده و به همين مناسبت به تشريح مفهوم علم، فرق بين علم خدا با علم بندگان، فرق بين غناي الهي و غناي انسان‌ها، انواع هدايت، هدايت فطري و آثار هدايت براي انسان، مفهوم رحمت الهي، مصداق رحمانيت خداوند در دنيا و آخرت، معناي کريم براي خدا و فرق بين کرم خدا و کرم بندگان خدا مي‌پردازد. فصل دوم به پاره‌اي صفات مخصوص پيامبر اسلام(ص) که در قرآن کريم به آن‌ها اشاره شد، همچون: يقين، صبر، استقامت، اخلاص و حکمت و... اختصاص دارد، که در اين زمينه نيز نگارنده به بحث درباره انواع يقين، درجات يقين، آثار يقين در انبياي الهي، اقسام صبر، اهميت صبر در زندگي انسان، درجات استقامت، آثار استقامت در حيات ايماني افراد، حقيقت اخلاص، شروط اخلاص و آثار حکمت در زندگي انسان پرداخته است. در فصل سوم بعضي فضايل اخلاقي ذکر شده در کتاب خدا، مانند وفا به عهد، مساوات بين مردم، ايثار، اعتماد به حق و... همراه با مفهوم لغوي، اصطلاحي و قرآني آن‌ها را مي‌خوانيم. در فصل چهارم نيز برخي فضيلت‌هاي اخلاقي مذکور، بر انبيا و اولياي الهي تطبيق شده و ديدگاه قرآن کريم درباره اوصاف اخلاقي پيامبران بيان گرديده است.