جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫پژوهش حاضر، عهده دار بررسي آيات قرآن كريم به منظور به دست آوردن نكات الگوئي از نحوه ي مواجهه ي قرآن كريم نسبت به عملكرد يهوديان است، تا در خلال اين امر مخاطبين(مسلمانان)، بر اساس نكاتي كه از بطن آيات استخراج گرديده است، بنابر شرائط فردي و اجتماعي خويش و نوع عملكرد طرف مقابل(يهوديان و يا كساني كه پيرو عملكرد يهوديان هستند)؛ شيوه هاي رفتاري مناسب را اخذ نمايند. قوم يهود در قرآن كريم در دو برهه از زمان مطرح شده است: قضاياي قوم بني اسرائيل در زمان حضرت موسي7و زمان رسول خدا6، كه اين رساله صدر اسلام را مد نظر قرار داده است.قرآن كريم، يهوديان را درعمل به فرمان هاي الهي يكسان ندانسته و به دو دسته تقسيم نموده است: گروهي از آنان، به تمام آنچه خداوند يكتا مقرّر فرموده، ايمان داشته و پايبند بوده اند،و گروه ديگر تنها درظاهر به كتاب الهي اعتقاد داشتند ولي دراصل از آن رويگردان بوده اند. بر اساس اين پژوهش، قرآن كريم، روشهاي متعددي را نسبت به يهوديان، توصيه نموده و لازم الاجراء دانسته است به گونه اي كه از مطالعه ي جامع اين آيات، دست كم به دو نحوه الگوپردازي مي توان دست يافت: مواجهه ي قرآن كريم با يهود در زمان عدم جنگ، مواجهه ي قرآن كريم با يهود در زمان جنگ. مطابق برداشت نگارنده ي رساله، اين دو الگوي قرآني، نسبت مستقيم با عملكرد يهوديان داشته و بر طبق آن شكل مي گيرد و خداوند حكيم، روند مواجهه ي قرآن را در هر دو الگو براساس هدايت و ارشاد، تدبير نموده است. در اين رساله، ابتدا به توصيف مواجهه ي قرآن كريم با اخلاقيات و اعتقادات يهوديان و سپس به مواجهه ي قرآن با عملكرد يهوديان در زمان عدم جنگ و آنگاه جنگ پرداخته شده است كه در ضمن عنوان نمودن زيرمجموعه هاي شاخص هر يك از دو الگو، به تحليل رويه ي برخورد قرآن، روي آورده شده است؛ يعني چنانچه عملكرد يهوديان، در راستاي اهداف مسلمانان، خلل جدي به وجود نمي آورد، روش هاي محبت، مدارا، ناديده گرفتن خطاي يهوديان و يا اعلام صبر و صفح در قبال سركشي هاي آنان و ارشاد و هدايت ايشان به دين اسلام و يا انعقاد پيمان نامه و فرمان اكيد پيروي از آن عهود، به مسلمانان و يهوديان اعلام مي شده است و در صورتي كه عملكرد يهوديان، برخلاف معيارهاي اسلامي و مصالح مسلمانان بوده باشد و يهوديان به فعاليتهاي تخريبي بر عليه مسلمانان دست بزنند و مرتكب اعمال ناشايست شوند، فرمان دوري جستن از دوستي با ايشان و يا مقابله به مثل(مانند هجو نمودن در اشعار) و يا اقدام به سريه و يا جنگهائي پر دامنه، از جانب خداوند متعال به رسول گرامي اسلام6و مسلمانان صادر مي شده است تا چه بسا از اين طريق يهوديان هدايت يافته و دست از نادرستي ها بشويند. اهميّت پژوهش حاضر به جهت حساس بودن مسئله ي يهوديان در جهان امروز، به ويژه عملكرد آنان نسبت به مسلمانان جهان است كه اين امر از ديرباز مورد توجه قرآن كريم بوده است تا با يك برنامه ريزي مشخص بر اساس دستورات الهي، مسلمانان به روشهايي متناسب با عملكرد يهوديان دست يابند و اين مهم هدف اصلي نگارش اين رساله است. كليد واژه ها: قرآن، الگوسازي، يهود، مواجهه ي مناسب، مواجهه ي قرآن كريم با يهود در زمان عدم جنگ، مواجهه ي قرآن كريم با يهود در زمان جنگ ، هدنه (آتش بس).

‫كتاب مقدمتان فى علوم القرآن از جمله متون كهن در علوم قرآنى است كه در قرنهاى 5 و 6 هجرى به رشته تحرير درآمده است. مقدمتان مقدمه دو تفسير است. مقدمه نخست متعلق به تفسير «المبانى فى نظم المعانى» است كه به سال 4255 هجرى به تحرير درآمده است. اين كتاب مشتمل بر ده فصل است. با تمامى كوششهاى انجام گرفته، تا به حال از نويسنده آن اطلاعى به دست نرسيده است. مقدمه ديگر، مربوط به تفسير المحررالوحيز فى تفسير الكتاب العزيز كه نويسنده آن ابن عطيه (4880 ـ 5455) از مفسران و فقها و قاضى القضاة شهر قرطبه است.

‫نسخ در لغت به معناى «ابطال»، «ازاله» و «انتقال» است و در اصطلاح علوم قرآنى عبارت است از: رفع حكمى از احكام دينى كه به حسب ظاهر اقتضاى دوام دارد. قرآن مجيد طبق آيه 106 طوره بقره به وقوع نسخ در قرآن تصريح دارد. اهم شرايط نسخ عبارت است از: وجود تنافى كلى بين دو تشريع؛ حكم پيشين زمانبندى مشخص نداشته باشد؛ حكم ناسخ ناظر بر حكم منسوخ و دقيقا در جهت موضوع آن باشد. قرآن پژوهان براى نسخ انواعى برشمردهاند: 1) نسخ حكم و تلاوت، 2) نسخ حكم و ابقاى تلاوت، 3)) نسخ تلاوت و ابقاى حكم. ديدگاه علامه در تعريف نسخ، شرايط نسخ از ديدگاه وى، و معلوم بودن تاريخ تقدم حكم منسوخ بر تاريخ ناسخ در بخش پايانى اين تحقيق بيان شده است."

‫چکيده : در اين پژوهش از قدرت قرآن کريم مبني بر پاسخگويي به انواع نيازهاي بشر امروز سخن رفته و جامعيّت و جاودانگي کتاب خدا از اين حيث ثابت شده است. نويسنده مي کوشد تا عظمت و چند بُعدي بودن قرآن را از لِحاظ دربرداشتن امور مختلف فقهي، اعتقادي، عرفاني، اخلاقي، اجتماعي، سياسي، اقتصادي و... را که براي رشد و کمال همه جانبه بشر ضرورت دارد تبيين کرده و با توجّه به نيازهاي متنّوع بشر، پاسخگويي قرآن کريم به چنين نيازهايي را از منظري قرآني و روايي وا مي رسد. وي بدِين منظور مباحث مربوط به موضوع تحقيق حاضر را در شش فصل تدوين وارائه نموده است. در فصل اوّل نخست تعريفي از قرآن کريم از جنبه لغوي و اصطلاحي ارائه شده و تواتر قرآن و محفوظ بودنش از تحريف اثبات گرديده است. در فصل دوم نگارنده از منظري قرآني و روايي کتاب خدا را از حيث دربرداشتن همه نياز مندي هاي بشر، به بحث گذاشته و به شرح دَه روايت و چندين آيه در اين زمينه مي پردازد. وي قرآن را بيان کننده همه مباحث مورد نياز بشر معرفي کرده و مهم ترين احتياج هاي مادّي و معنوي انسان در جهان امروز به ويژه نياز مبرم به آرامش روحي را بيان کرده است. او با توجّه به نياز آدمي به غذا، ارضاي غريزه جنسي، خواب و استراحت و... به برخي آفات اجتماعي، همچون: سرقت، زنا و رباخواري اشاره کرده و نياز به قانوني الهي براي برون رفت از آفاتي چنين را کاويده است. سپس با ذکر نمونه هايي از اعجاز علمي قرآن، و قدرت کتاب خدا را در پاسخگويي به نيازهاي علمي و عقلي بشر بررسيده است. در فصل سوم ابعاد مختلف قرآن از جهت هدايتگري و دربرداشتن قول ثقيل و مظاهر و مصاديق هدايتگري آن را در بر مي گيرد. در فصل چهارم نمونه هايي از پاسخگويي قرآن کريم به نيازهاي مختلف بشر همچون: مسايل خانوادگي، راهکارهاي رفع اضطراب از خانواده ها، مسؤوليت والدين در محيط خانه در اسلام و مقايسه آن با جوامع غربي و نقش زن در جامعه و خانواده کاوش شده است. در فصل پنجم اصول و مباني سياسي اسلام و قرآن تبيين شده و الهي بودن حکومت و دخالت اسلام در امور سياسي و اجتماعي مردم و پاسخ به نيازهاي آنان در اين زمينه به بحث نهاده شده است. در فصل ششم از موضعگيري قرآن کريم در برابر فرهنگ جاهليت در زمان پيامبر اسلام( و جاهليت مدرن امروزي سخن رفته و شبهه هايي مانندِ مفهوم نزول قرآن به زبان قوم و منافات آن با جامعيت و جاودانگي قرآن، طرح خاتميت نبوّت پيامبراسلام( در کتاب خدا و منافات داشتن آن مبني بر پاسخگو بودن دين اسلام به نيازهاي کنوني بشر را مطرح و پاسخ آن ها را ذکر کرده است.