جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫واژه شناسی قرآن که در دانش مفردات از آن بحث می¬شود، یکی از علوم پیش نیاز تفسیر است، به دلیل گستردگی این موضوع و اهمیت آن در فهم آیات الهی، مسلمانان از همان آغاز نزول قرآن به این مهم اهتمام داشته¬اند. به دلیل بنیه لغوی فوق العاده قرآن و نقش مؤثر و مهم مفردات، در تفسیر قرآن کریم، در دوره¬های بعدی مفسران و دانشمندان علوم قرآنی به آن عنایت بسیاری مبذول داشتند. مرحوم طبرسی، یکی از مفسرانی است که در «مجمع¬البیان فی تفسیر القرآن»، بخش جداگانه¬ای را با عنوان «اللغه»، به مفردات قرآن اختصاص داده است. زمخشری نیز که هم عصر طبرسی است، در «الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل» در ضمن تفسیر آیات به مفردات و معانی آن¬ها توجه ویژه¬ای داشته است. بر همین اساس در پایان نامه حاضر دویست و پانزده واژه از سوره آل عمران را با توجه به تفاسیر مجمع¬البیان و کشاف استخراج و پس از ذکر آیه و ترجمه¬ی آن، ابتدا متن «اللغه» از تفسیر مجمع-البیان طبرسی گزارش شده، سپس تلاش گردیده است تا؛ اولا دربارة آن نکات نگارشی و ویرایشی رعایت شود، ثانیا تلاش شده که متن عربی به طور دقیق اعراب گذاری شود، ثالثا با تکیه بر منابع کهن عربی از جمله: العین، مفردات راغب و لسان العرب و... ترجمه گردد، سپس در ذیل آن با مراجعه به تفسیر کشاف، دیدگاه این مفسر بزرگ در خصوص معنای واژه¬های منتخب استخراج، و پس از ذکر متن عربی، اعراب گذاری و ترجمه شده است، آن¬گاه با تکیه بر سیاق آیات و با مراجعه به تفاسیری هم چون المیزان و نمونه و نیز کتب لغتی هم چون العین، مفردات، لسان العرب، قاموس قرآن و نیز کتاب اعجاز بیانی (اثر بنت الشاطی) دیدگاه¬های دو مفسر ارزیابی شده است، البته به علت کثرت لغات و دشواری ترجمه¬ی آن، ارزیابی¬ها موجز و در حد توان گویا بوده است. کلید واژه¬ها: مفردات قرآن، بررسی تطبیقی، مجمع¬البیان، کشاف، طبرسی، زمخشری

‫چکيده : پژوهش حاضر، اهتمام قرآن کريم به امور اجتماعي و ضرورت انجام اصلاحات براي رفاه زندگي مادي مردم و تأمين معيشت آن‌ها و رفع فساد از جامعه را بررسيده و موانع انجام اصلاحات اجتماعي و رفع فقر، قوميت گرايي، جهل، فساد و ساير بزهکاري‌ها از جامعه اسلامي، را از منظري قرآني شرح مي‌دهد و آياتي چند از قرآن کريم را تجزيه و تحليل مي‌کند. نگارنده در چهار فصل ابعاد مختلف اصلاحات اجتماعي، روش‌ها و راهکارهاي اجرايي آن، موانع اين اصلاحات آثار و برکات ايجاد اصلاحات بر طبق معيارهاي قرآن و سنت را بررسي کرده است. در فصل اول کلياتي از مفهوم لغوي، اصطلاحي و قرآني اصلاح افساد و اجتماع ارائه داده و ديدگاه‌هاي مفسران را در معاني اين واژه‌ها جويا شده است. آن‌گاه جايگاه اصلاح اجتماعي و اقسام آن را در فصل دوم بررسيده و هدف از بعثت انبياي الهي را به نوعي ايجاد اصلاحات اجتماعي قلمداد کرده و ضمن بيان موضعگيري قرآن در خصوص اقامه قسط و عدل در جامعه، بر سيره پيامبر اسلام(ص) و ائمه معصومين( را در اين زمينه تأکيد مي‌کند. نويسنده در ادامه اين فصل انواع اصلاح اجتماعي اعم از اصلاح عقيدتي، اصلاح اخلاقي، اصلاح سياسي و اصلاحات اقتصادي را شرح داده و همه آن‌ها را اسباب رشد و تعالي انسان برشمرده، که هدف غايي از حکومت و سياست و تمام ابعاد فرهنگي و تربيتي دين اسلام محسوب مي‌شود. وي در فصل سوم ابزارهاي ايجاد اصلاحات اجتماعي و ابعاد مختلف آن‌ها را بررسيده و گفت گو، مناظره، موعظه حسنه، امر به معروف و نهي از منکر، جنگ و جهاد و از بين بردن مفسدان و ظالمان را، از راهکارهاي اجرايي اصلاح اجتماعي در قرآن عنوان کرده است. آثار و برکات اصلاحات اجتماعي و موانع اجراي آن، از مباحث پاياني اين نوشتار به شمار مي‌آيد، که با رويکردي قرآني به تجزيه و تحليل آن‌ها پرداخته مي‌شود.

---

‫حقوق زن در سوره‏ى نسأ از ديدگاه چهار مفسر معاصر مورد بررسى قرار گرفته است، كه دو مفسر شيعه و دو مفسر از اهل سنت مى‏باشند. هدف از اين پژوهش، آشنائى با قوانين اسلام در مورد حقوق و وظائف زن و به تبع آن حقوق و وظائف مردان مى‏باشد. چرا كه با بررسى قوانين اسلام به اين نتيجه مى‏رسيم كه نه تنها اين قوانين بسيار مترقى بوده و توانسته است حدود 14 قرن جواب گوى اذهان تشنه‏ى بشريت باشد بلكه دقيقا مطابق با فطرت انسانى نيز مى‏باشد. بطور مثال قانون ارث اسلام تنها قانونى است كه هيچگاه تغيير نكرده است، در صورتيكه در هيچ يك از اديان و مذاهب، قانون ارثى وجود ندارد كه دست خوش تحول كلى و اساسى نشده باشد. ضمناً اين تحقيق كتابخانه‏اى بوده و در آن بيشتر از تفاسير الميزان، من وحى القرآن، المنار و التحرير و التنوير استفاده شده است. در اين پايان نامه ابتدأ زندگى نامه و مختصرى از روش تفسيرى مفسران آمده سپس هويت انسانى زن و فلسفه‏ى خلقت او مطرح شده بعد به حقوق خانوادگى زن پرداخته شده كه شامل ازدواج و انواع آن و تعدد زوجات، طلاق، ديدگاه‏ها در مورد آن و اختيار دار طلاق، بهره‏گيرى جنسى و راه‏هاى درمان نشوز، قيموميت و سرپرستى مردان، علت قواميت مردان، مراد از تفضيل و فضيلت و حدود رياست مردان، مى‏باشند سپس حقوق اقتصادى زن مورد بحث قرار گرفته كه شامل مهريه و كاربرد قرآنى آن، تاريخچه و فلسفه‏ى مهريه، نفقه و حدود و ملاك و ويژگى‏هاى آن، ارث، تعريف و تاريخچه و علت دو برابر بودن ارث پسران و ميراث النبى، مى‏باشد و در پايان به حقوق كيفرى زن اشاره شده كه مباحث مساحقه و زنا را در بر دارد.