جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دکتر اسماعیل پوناوالا دکترای خود را از دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس دریافت داشته و بیش از ۳۰ سال استاد ممتاز این دانشگاه بوده است. وی همچنین در دانشگاه‌های مک گیل و هاروارد تدریس کرده است. ایشان نویسنده، منتقد و مصحح متون عربی، و مترجم کتابهای متعددی است. کتاب «ستون‌های اسلام» از جمله آثار شاخص وی می‌باشد. او مقالات فراوانی نیز در مجلات معتبر به چاپ رسانده و به دانشنامه‌های مختلفی همچون دایره المعارف اسلام، دایره المعارف ایرانیکا، دایره المعارف مذاهب، دایره المعارف فقه اسلامی، و دایره المعارف بزرگ اسلامی خدمات علمی ارائه کرده است.

کریستف لوگزنبرگ[۱] نام مستعار نویسنده کتاب جنجالی ” قرائت سریانی-آرامی قرآن تلاشی بر رمزگشایی زبان قرآن:”[۲] است. این کتاب نخستین بار در سال ۲۰۰۰ به آلمانی و سپس در ۲۰۰۷  ترجمه انگلیسی آن منتشر شد و به مطالعه قرآن بر محور فرم و معنا می‌پردازد. در صدر اسلام زبان عربی داری رسم الخط مدون و مشخصی نبوده و رسم الخط عربی حجازی (چیزی همانند خط کوفی) نقطه، همزه و الف میان کلمات را نداشته و بسیار ابتدایی بوده است؛ در واقع قرآن جزو اولین مکتوبات این زبان محسوب می‌شود. نویسنده بخش‌هایی از قرآن را دارای ابهامات و محتوای گنگ و نامعلوم می‌داند که حتی فهم آن برای عرب زبان هم ممکن نیست و همین امر موجب تفسیرها و برداشت‌های مختلف از قرآن شده است. نویسنده آلمانی با اشاره به اینکه موارد این چنینی در قرآن عملا مانع ترجمه صحیح آن به زبان‌های دیگر می‌شود نظریه جدیدی در باب منابع اصلی و اولیه قرآن ارائه می‌دهد که البته می‌توان آن را به نوعی ادامه راه گرد پوین [۳]( محقق مسئول در پروژه قرآن صنعا) دانست. به عقیده لوگزنبرگ قرآن اولیه ترکیبی از چندین زبان مختلف بوده است و نه منحصرا زبان عربی و ریشه اولیه بخشی ازآیات آن را زبان سریانی می‌داند. زبان سریانی زبانی از زبان‌های کهن اقوام سامی در منطقه خاورمیانه و سوریه قدیم است. از دیدگاه او داد و ستد و مراودات قبیله قریش در قرن هفتم میلادی با این اقوام که عمدتا مسیحی بودند در شکل‌گیری قرآن موثر بوده است و همین مساله موجب انتقال عقاید وفرهنگ مسیحیت به کتاب مسلمانان شده است. نویسنده با آوردن مثال‌های مختلف تلاش دارد تا این امر را به اثبات برساند که با بررسی آیات قرآن به زبان و دستور زبان سریانی بسیاری از ابهامات رفع می‌شود چرا که این آیات در اصل به این زبان گفته شده است و نه عربی و برگردان و ترجمه بعدی از سریانی به عربی است که کنایات و پیچیدگی‌های موجود را پدید آورده است. او با رجوع به تفسیر طبری و انتخاب موارد اختلافی تفسیر آیات در بین فقها، به سبک خود و با کمک از زبان سریانی به ترجمه و تفسیر آیات مورد نظر می‌پردازد. یکی از این مثال‌ها را در مورد آیات ۲۲ سوره واقعه، ۵۴ سوره دخان، ۲۰ سوره طور، ۷۲ سوره الرحمن و کلمات “حور” یا “حورالعین” می بینیم. “حور” در دایره المعارف سریانی کلمه‌ ای مونث و به معنای انگور سفید و “عین” جمع “عینا” به معنای تلالو و درخشش مروارید است و درنهایت “حورالعین” را به انگورهای درشت و بلوری معنی می‌کند و توصیف قرآن از بهشت را نه حوریان سپید روی و چشم درشت بلکه غذا و نوشیدنی (انگورهای درشت و درخشان) می‌داند. او در ادامه فراتر رفته و به تفسیر آیات نیز می‌پردازد.از جمله آیه ۳۱ سوره نور و عبارت” وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى جُیُوبِهِنَّ” را باز هم با توجه به معنی کلمات  همنام در ریشه سریانی به عبارت ” به زنان بگو کمربندهای  خود را محکم به کمر ببندند” می‌رسد و تعبیر کمربند بستن را نشانه‌ای از عفت در فرهنگ مسیحیت می‌یابد. این روش و نوع برداشت در کل کتاب گسترش می‌یابد و با بازی با کلمات و تغییر اعراب و نقطه‌گذاری و خواندن عربی با نظام زبان سریانی به معانی جدیدی از آیات قرآن می‌رسد که  در نظر خودش با مفهوم تر جلوه می‌کند و برای کلمات و عبارات بسیار دیگری از جمله “خاتم” و حتی خود “قرآن” معنای نو می‌آفریند تا در نهایت به این نتیجه برسد که قرآن مغلطه‌ای ازنوشته‌های دیگر و بخصوص ترجمه‌ای ازنوشته‌های  سریانی-آرامی است. انتشار این کتاب در میان اسلام‌شناسان بازتاب گسترده‌ای داشت و بخش عمده آنان و از جمله اسلام‌شناسان غربی به انتقاد از آن پرداختند. آنجلیکا نیوورت[۴]، ریچارد کروس[۵]، فرانسیس د بلویس[۶] و چند تن دیگر با انتشار مقاله انتقادات بسیاری را به این نظریه وارد دانستند ازجمله اینکه برای این مدعا باید به زبان‌ و رسم الخط و دستور زبان عربی قدیم و جدید، آرامی- سریانی و چندین زبان دیگر مسلط بود به علاوه داشتن اطلاعات کافی از تاریخ و فرهنگ خاورمیانه و البته تسلط بر زبان‌شناسی مدرن. پاتریشیا کرونه[۷]، استاد دانشگاه پرینستون  آن را “بسیار مبتدیانه و دارای ضعف و اشکالات اساسی” دانست. دکتر ولید صالح[۸] استاد مرکز مطالعات اسلامی دانشگاه تورنتو روش لگزنبورگ در تفسیر قرآن را “منحصر به فرد، متناقض و بدون داشتن جهت مشخص” توصیف می‌کند و می‌گوید نظریه او تمامی تلاش‌های صورت گرفته دو قرن اخیر اسلام‌شناسان غربی را باطل و نادرست و درک قرآن را تنها منوط به دانستن زبان سریانی-آرامی آن هم با شیوه مخصوص به خود می‌داند. صالح با اظهار اینکه سریانی دانستن قرآن ساده‌ترین راه برای رد شواهد زبانی است، آن  را نمی‌پذیرد و حتی سریانی را وامدار زبان عربی ‌می‌داند و سپس با تشریح موقعیت جغرافیایی سرزمین‎‌های حجاز و منطقه ادسای[۹] سریانی زبان ( جنوب ترکیه امروزی) و پرسش درباره اصل چیستی نوشته‌های ادعا شده سریانی  و چرایی تبدیل آن به عربی و کیستی ترجمه‌کنندگان و با توجه به ناهمگونی زمانی این نظریه را به طور کامل رد می‌کند. برخی عقیده دارند کریستوفر لوگزنبرگ یک محقق آلمانی و استاد زبان‌های سامی است. هانس جانسن[۱۰] او را یک مسیحی لبنانی می‌داند. در حال حاضر“قرائت سریانی- آرامی قرآن” در بیشتر کشورهای اسلامی جزو کتب ممنوعه است. کتاب شناسی Luxenberg, Christoph (2000) – Die Syro-Aramäische Lesart des Koran: Ein Beitrag zur Entschlüsselung der Koransprache. Berlin: Verlag Hans Schiler. ISBN 3-89930-028-9. Luxenberg, Christoph (2004) – Weihnachten im Koran. in Streit um den Koran, Die Luxenberg Debatte: Standpunkte und Hintergründe Berlin: Verlag Hans Schiler. 2004. ISBN 3-89930-067-X. Luxenberg, Christoph (2004) – Der Koran zum Islamischen Kopftuch: in: imprimatur, issue 2/2004, Luxenberg, Christoph (2005) – Neudeutung der arabischen Inschrift im Felsendom zu Jerusalem. in Die dunklen Anfänge, neue Forschungen zur Entstehung und frühen Geschichte des Islam Berlin: Verlag Hans Schiler. 2005. ISBN 3-89930-128-5. Luxenberg, Christoph (2007) – Relikte syro-aramäischer Buchstaben in frühen Korankodizes im hejazi- und kufi- Duktus. in Der frühe Islam Berlin: Verlag Hans Schiler. 2007. ISBN 3-89930-090-4. Luxenberg, Christoph (2007) – The Syro-Aramaic Reading of the Koran – A Contribution to the Decoding of the Koran. Berlin: Verlag Hans Schiler. 2007 ISBN 3-89930-088-2. Luxenberg, Christoph (2008) – “Die syrische Liturgie und die geheimnisvollen Buchstaben im Koran” in: Markus Groß / Karl-Heinz Ohlig (Hg.) Schlaglichter: Die beiden ersten islamischen Jahrhunderte Berlin 2008, Verlag Hans Schiler, ISBN 978-3-89930-224-0, pp. 411–۴۵۶   [۱] -Christoph Luxenberg [۲] –The Syro-Aramaic Reading of the Koran: A Contribution to the Decoding of the Language of the Qur’an [۳] -Gerd Puin [۴] -Angelika Neuwirth [۵] -Richard Kroes [۶] -François de Blois [۷] -Patricia Crone [۸] -Dr. Walid Saleh [۹] – Edessa [۱۰] -Hans Jansen سیدموسوی

بوریس لارنس (متولد ۱۹۴۱) صاحب کرسی نانسی و جفری مارکس در علوم انسانی و استاد دین در دانشگاه دوک است. او دکترای خود را در رشته تاریخ ادیان از دانشگاه ییل اخذ کرده است و از آن زمان به تحقیق درباره فرهنگ‌ها، زبان‌ها، و سنت‌های دینی جوامع غرب آسیا و جنوب آسیا مشغول بوده است. از جمله آثار او می‌توان به الله کیست؟ (Edinburgh University Press, 2015)، گزیده آثار بروس لارنس: اسلام فراتر از مرزها (Duke University Press, 2021) و جهان‌وطن‌گرایی اسلامی ( John Wiley & Sons, 2021) اشاره کرد.  

شارل هانری دوفوشه کور در سال ۱۹۲۵م در مراکش به دنیا آمد و هفده سال اول عمرش را در آن کشور گذراند. پدرش مهندس راه آهن و مدیر قطار در مراکش بود. زندگی در آنجا این فرصت را برای وی فراهم آورد تااندکی با تمدن اسلامی و مخصوصا طرز فکر مردم مراکش آشنا شود. او در الجزایر، تونس و در شهر لیون در فرانسه به فراگیری علوم دینی و زبان عربی پرداخت. روزی یکی از اساتید زبان عربی او در تونس به او پیشنهاد کرد: «اگر به تمدن اسلامی قرون وسطا علاقه دارید، لازم است با زبان و ادبیات ایران آشنا شوید، زیرا ایرانیان در تاسیس این تمدن نقش اصلی ایفا کرده‌اند». بنابراین او به فراگیری زبان و ادبیات فارسی روی آورد و از سال ۱۳۴۳ هجری تحصیلات رسمی خود را در لانگزو و در سوربن پاریس شروع کرد و تا دوره دکتری پیش رفت.

دکتر سهیل زکّار در سال ۱۹۳۶ در شهر حمات سوریه به دنیا آمد. سال ۱۹۶۳ از دانشگاه دمشق و سال ۱۹۶۹ از دانشگاه لندن در رشته تاریخ اسلامی فارغ‌التحصیل شد. در حال حاضر در دانشگاه‌های دمشق، محمدبن‌عبداله ، قسطنطنیه و صنعا تدریس می‌کند. وی عضو هیئت نظارت بر بازسازی مسجد اموی دمشق، عضو گروه تاریخ‌نگاری عربی، گروه نظارت بر احداث موزه تاریخ نظامی سرزمین شام و نایب رئیس گروه مورخین عرب در قاهره است. تاکنون از وی بیش از دویست و پنجاه جلد کتاب انتشار یافته است.

رگولا فورستر از سال ۲۰۱۶ استادِ رشته مطالعات اسلامی در دانشگاه زوریخ سوئیس است. وی در رشته‌های عربی، آلمانی و فلسفه در دانشگاههای زوریخ سوئیس، توبینگن آلمان، و بیرزیت فلسطین تحصیل کرده است. او با دفاع از رساله خود درباره‌ی رساله‌‌ای منسوب به ارسطو موسوم به سر الاسرار، مدرک دکترای خود را در سال ۲۰۰۵ از دانشگاه زوریخ دریافت داشت. در سال ۲۰۰۸، پس از اشتغال به فعالیت‌هایی در حوزه‌ی زبان و ادبیات آلمانی در زوریخ و آکسفورد در کرسی‌های اختصاص‌یافته به اساتید جوان در دانشگاه آزاد برلین منصب استادی را احراز کرد و در سال ۲۰۱۵ رساله‌ی استادی خود را در همان دانشگاه به رشته‌ی تحریر در آورد.

سیلویا بالاتی محقق دوره‌ی پسا‌دکترا در رشته‌ی تاریخ باستان در دانشگاه کیل آلمان است. وی مدرک فوق لیسانس خود را در رشته مطالعات خاور نزدیک باستان از دانشگاه پاویا در ایتالیا دریافت کرد، و سپس در دانشکده تحصیلات تکمیلی «توسعه انسانی در چشم‌اندازها» واقع در دانشگاه کیل، تحقیق درباره‌ی ایران باستان را با راهنمایی پروفسور یوزف ویزه‌هوفر آغاز کرد. او مدرک دکترای خود را از در سال ۲۰۱۴ با دفاع از رساله دکتری در مورد اقوام باستانی کوهستان زاگرس اخذ نمود. خانم بالاتی، در سال ۲۰۱۵ به پاس رساله‌های برجسته‌اش در زمینه تحقیقات انسانی-محیط زیستی و باستان‌شناسی چشم‌انداز، جایزه‌ی یوهانا مستورف دریافت داشته است.

دکتر مستنصر میر در اصل متولد ۱۹۴۹ پاکستان است. وی به ترتیب در سال‏های ۱۹۶۷ و ۱۹۶۹ لیسانس و فوق لیسانس خود را از کالج دولتی دانشگاه پنجاب، واقع در شهر لاهور پاکستان دریافت کرد و سال بعد موفق به دریافت فوق لیسانس دیگری در رشته مطالعات اسلامی از دانشگاه میشیگان، امریکا شد. وی در سال ۱۹۸۳ از همین دانشگاه دکترا گرفت. از آن پس مستنصر میر در دانشگاههای میشیگان، ویرجینیا (آمریکا) و دانشگاه بین المللی اسلامی (مالزی) به تدریس مشغول بوده است. طی سال‏های ۱۹۹۵ و ۱۹۹۶، وی استاد مدعو مرکز مطالعات اسلامی در دانشگاه آکسفورد (انگلستان) بود و در سال‏های اخیر استاد مطالعات اسلامی در دانشگاه دولتی یانگستاون (اوهایو، آمریکا) بوده است. وی همچنین به طور مشترک با دکتر ممتاز احمد، سردبیری فصلنامه مطالعات اسلام معاصر (Studies in Contemporary Islam) را برعهده دارد که از سوی همین دانشگاه منتشر می‏شود. حوزه اصلی تحقیقات و تالیفات مستنصر میر، مطالعات قرآنی است. وی علاوه بر این، یک کتاب و چند مقاله درباره محمد اقبال، مصلح معروف هندی منتشر کرده است. سه کتاب قرآنی او عبارتند از: نظم و انسجام در قرآن: بررسی دیدگاههای تفسیری مرحوم امین احسن اصلاحی در کتاب تدبر قرآن (۱۹۸۶)؛ فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم قرآنی (۱۹۸۷)؛ تعابیر و اصطلاحات زبانی قرآن (۱۹۸۹). وی همچنین بیش از بیست مقاله قرآنی در مجلات معروف کشورهای اسلامی و غربی نگاشته است که ترجمه عناوین پاره‏ای از آنها چنین است: ۱ـ گفتگو در قرآن؛ ۲ـ دیدگاه‏های امام فراهی و امین احسن اصلاحی در تفسیر آیه چهارم سوره تحریم؛ ۳ـ آیا قرآن کتابی در هم ریخته و بی‏شکل است؟ ۴ـ دیدگاه امین احسن اصلاحی درباره دسته بندی سوره‏ها؛ ۵ـ نکاتی مقدماتی درباره صیغه‏های مجهول در قرآن؛ ۶ـ حضرت آدم به روایت قرآن؛ ۷ـ تفسیر و دیدگاه فراهی درباره قسم‏های قرآن؛ ۸ـ مغالطاتی منطقی درباره قرآن؛ ۹ـ وحدت مضمونی سورها: تحولی قرن بیستمی در تفسیر قرآن؛ ۱۰ـ وجوهی چند از تفهیم القرآن ابوالاعلی مودودی. از آنجا که پاره‏ای از مقالات مستنصر میر در واقع در پاسخگویی به برخی شبهات مستشرقان غربی نوشته شده است، این مقالات توسط برخی از سایت‏های اسلامی در اینترنت به طور آزاد ارائه شده است.(۱) شاید بتوان مهمترین کتاب قرآنی مستنصر میر را همان اثر نخست وی، یعنی نظم و انسجام در قرآن دانست. این کتاب در اصل رساله دکتری مولف در دانشگاه میشیگان (آمریکا) در سال ۱۹۸۳ بوده است که وی در آن می‏کوشد یکی از تفاسیر معاصر را که به زبان اردو نگاشته شده است، به محققان غربی معرفی کند. نام این تفسیر تدبر قرآن (۸ جلد، ۱۹۶۷ـ۱۹۸۰) است که به قلم مفسری هندی به نام مولانا امین احسن اصلاحی (متولد ۱۹۰۶/۱۳۲۴ ق؛ ایالت اوتار پرادش، هند) تالیف شده است.(۲) اصلاحی معروف‏ترین شاگرد امام فراهی (۱۸۶۳-۱۹۳۰) از مفسران و مصلحان هندوستان بود، اما خود بخش اعظم عمر خویش را در پاکستان به سر برد. وی ۵ سال پیش، در ۱۹۹۷ در گذشت. نقطه نظر اصلی اصلاحی در تفسیر قرآن، توجه به نظم و چینش آیات آن است. اگر از معدود عالمان گذشته چون امام مالک بن انس و باقلانی بگذریم که معتقد بودند تدوین و چینش قرآن توقیفی و از سوی خداوند نیست، می‏توان گفت که دانشمندان اسلامی عمدتاً به چینش الهی آیات قرآن و نظم قرآن معتقد بوده‏اند. مستنصر میر در این کتاب می‏کوشد تا نشان دهد مفهوم نظم و انسجام قرآن در نظر اصلاحی و استادش، امام حمید الدین عبدالحمید فراهی، متفاوت از گذشتگان و حتی معاصرانی چون علامه طباطبایی (ره) در تفسیر المیزان و سید قطب در فی ظلال القرآن است. به نظر وی، اصلاحی نخستین کسی است که در تفسیر تدبر قرآن خود، نظم و انسجام ساختاری قرآن را علاوه بر انسجام مضمونی آیات آن مورد توجه قرار داده است و همین امر تفسیر او را به کلی از اسلافش متمایز کرده است. مشخصات کتاب شناختی این اثر مستنصر میر چنین است: Mustansir Mir, Coherence in the Qur’an: A Study of Islahi’s Concept of Nazm in Tadabbur-i Qur’an. Indianapolis (IN): American Trust ublications, 1986. 125pp. ۱ـ فی المثل نگاه کنید به: www.islamic-awareness.org ۲ـ اصلاحی کتاب دیگری هم به نام مبانی تدبر قرآن در سال ۱۹۷۱، در یک جلد در لاهور به زبان اردو منتشر کرده است.

انو لیتمان[۱] باستان‌شناس و خاور‌شناس شهیردر ۱۶ سپتامبر ۱۸۷۵ در اولدنبورگ[۲] آلمان به دنیا آمد. الهیات، مطالعات شرقی، زبان‌شناسی و فیلولوژی انگلیسی و آلمانی را در دانشگاه‌ برلین (و نزد آگوست دیلمان[۳]) و دانشگاه‌های گرایسفوالد[۴] و هاله[۵] آموخت. در ۱۸۹۸ درجه دکترای خود را در زبان‌های شرقی ( تیگره زبان اتیوپیایی) اخذ کرد. از ۱۸۹۸ تا ۱۹۰۰ به دانشگاه استراسبورگ[۶] و از ۱۹۰۱ تا ۱۹۰۴ به پرینستون رفت. در ۱۹۰۳  به همراه استادش نولدکه[۷] به  جهت پروژه قوم‌نگاری عازم سوریه و فلسطین شد و در ۱۹۰۵  به منظور کشف و بررسی زبان و فرهنگ تیگره سفر دیگری به تیوپی(اریتره امروزی) داشت؛ برای آشنایی بهتر به مدت شش ماه در کنار مردم بومی آن منطقه زندگی کرد و روابط گرم و دوستانه‌ای با آن‌ها برقرار کرد که کمک زیادی برای پیشبرد تحقیقاتش بود. در ۱۹۰۶ مسئولیت اولین حفاری‌های باستان‌شناسی در آکسام (شمال اتیوپی) را برعهده داشت و در این حفاری‌ها توانستند آثار و جزئیات زیادی مربوط به امپراطوری اکسوم[۸] (حبشه قدیم) در دوران پیش از اسلام را کشف کنند. نتیجه این تحقیقات بعدها به تفصیل در کتابی به چهار مجلد همراه با عکس و اسناد منتشر شد و بعد از گذشت بیش از نیم قرن هنوز هم منبعی ارزشمند است. در ۱۹۰۶ به سمت استاد تمامی مطالعات شرقی دانشگاه استراسبورگ رسید. در ۱۹۱۴ به عنوان جانشین ولهازن[۹] به دانشگاه گوتیگن[۱۰] رفت و کمی بعد در ۱۹۱۷ به جانشینی بکر[۱۱] در دانشگاه کلن رسید. پس از چندین جابجایی در ۱۹۲۱ به دانشگاه توبیگن[۱۲] رفت و تا پایان عمر در آنجا ماند و منزلش را به موسسه شرق‌شناسی تبدیل کرد.  تحقیقات در زمینه ی فرهنگ و تمدن اتیوپی (حبشه قدیم) حوزه اصلی پژوهشی او بود و نتایج قابل توجهی را بدست آورد. لیتمان سابقه تدریس در دانشگاه‌های بسیاری به عنوان استاد مدعو را دارا بود. از جمله دانشگا‌های برلین، ماینز، کپنهاگ، آمستردام، بروکسل، رم، پاریس و وین. او از اعضای آکادمی زبان عربی قاهره در مصر بود و چندین سال به آموزش زبان عربی در این نهاد مشغول بود و نشان افتخار Pour le Mérite در ۱۹۳۱ به پاس خدمات علمی و فرهنگی به او اهدا شد. در سال ۲۰۰۶ و درست صد سال پس از ورود لیتمان به اتیوپی همایشی در هامبورگ با نام صد سال با اکسام برگزار شد. تاکنون و در سال‌های مختلف چندین همایش شرق‌شناسی در آلمان به نام لیتمان برگزار شده است. انگلیسی، فرانسوی، ایتالیایی، لاتین و یونانی روان، عبری، فارسی، ترکی، عربی، گویش‌های مختلف در اتیوپی ، امهری، تیگرینیا زبان‌هایی بودند که لیتمان بر آن‌ها تسلط داشت. تسلط بر زبان های مختلف، کثرت و تنوع پژوهش‌های او را بسیار گسترده کرده است. به غیر از تحقیقات درباره تمدن حبشه ی قدیم و زبان تیگره که به نوعی مدیون لیتمان است، کتاب‌ها و مقالات بسیاری درباره آثار اسلامی و شرقی نگاشته که متجاوز از پانصد و پنجاه کتاب و رساله و مقاله اعم از تصنیف، ترجمه،تحقیق است. از جمله آن‌ها ترجمه کتیبه‌های سامی، ترجمه اشعار عربی، راهنما و فهرست نسخ خطی عربی و ترکی است. برگردان قصه‌های هزار و یکشب در شش جلد و ایجاد کتابخانه حبشی جهت مطالعه علاقمندان به زبان و ادبیات قدیم و جدید از مهم‌ترین فعالیتهای اوست.  بخشی از کتابخانه انولیتمان که در برگیرنده کتاب و رساله های کم یاب شرق شناسی است مانند یک دوره کم یاب از  تاریخ طبری چاپ لیدن، اوقاف یابود گیب و کتابهای خطی، چاپ سنگی و سربی، مواردی بودند که با خرید، اهدا و وقف، وارد مجموعه  کتابخانه ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران شدند. انو لیتمان در چهارم می ۱۹۵۸ درگذشت. کتاب‌شناسی: Eine amtliche Liste der Beduinenstämme des Ostjordanlandes. In: Zeitschrift des Deutschen Palästina-Vereins 24, 1901, S. 26–۳۱ Neuarabische Volkspoesie, gesammelt und übersetzt. Berlin 1902 (online bei Archive.org). Semitic Inscriptions. New York 1904 (mit David Magie Jr. und Duana Reed Stuart; online bei Archive.org). Deutsche Aksum-Expedition. Bd. 1, 3, 4. Reimer, Berlin 1913 Semitic Inscriptions. Section A–D. (Syria. Publications of the Princeton University Archaeological Expedition to Syria in 1904–۵ and 1909, Division IV), Leyden 1914–۴۹. Morgenländische Wörter im Deutschen. Berlin 1920; dsgl., 2. verm. u. verb. Aufl., Tübingen 1924 Vom morgenländischen Floh. Dichtung und Wahrheit über den Floh bei Hebräern, Syriern, Arabern, Abessiniern und Türken. Leipzig 1925 Ein Jahrhundert Orientalistik. Lebensbilder aus der Feder von E. L. Herausgegeben von Rudi Paret und Anton Schall, Wiesbaden 1955 Wörterbuch der Tigre-Sprache. Lfg. 1–۳, Wiesbaden 1956–۵۸ Die Erzählungen aus den Tausendundein Nächten. (6 Bände), ISBN 3458347437 Arabische Beduinenerzählungen. ISBN 3487126036 Axel Knauf: Enno Littmann. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Band 5, Bautz, Herzberg 1993, ISBN 3-88309-043-3, Sp. 134–۱۳۶. Rudi Paret: Littmann, Enno. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 14, Duncker & Humblot, Berlin 1985, ISBN 3-428-00195-8, S. 710 f. (Digitalisat). Rainer Voigt: Enno Littmanns Tagebuch der Abessinischen Expedition (Deutsche Aksum Expedition) 29. Dezember 1905 – ۷. April 1906. In: Steffen Wenig (Hrsg. in Zusammenarbeit mit Wolbert Smidt, Kerstin Volker-Saad und Burkhard Vogt): In kaiserlichem Auftrag: Die Deutsche Aksum-Expedition 1906 unter Enno Littmann. Vol. 1: Die Akteure und die wissenschaftlichen Untersuchungen der DAE in Eritrea. Verlag Lindensoft, Aichwald 2006, ISBN 978-3-929290-33-2 (Forschungen zur Archäologie Außereuropäischer Kulturen [FAAK], Band 3.1, Hrsg. von Burkhard Vogt, Kommission für Archäologie Außereuropäischer Kulturen [KAAK], Deutsches Archäologisches Institut). Steffen Wenig, Walter Raunig (Hrsg.): Afrikas Horn. Akten der Ersten Internationalen Littmann Konferenz 2. bis 5. Mai 2002 in München. Harrassowitz, Wiesbaden 2005 (meroitica 22). _____________________________________________________________________ [۱] – Ludwig Richard Enno Littmann [۲] – Oldenburg [۳] – August Dillmann [۴] – Greifswald [۵] – Halle (Saale) [۶] – Université de Strasbourg [۷] – Theodor Nöldeke [۸] – Kingdom of Aksum [۹] – Wellhausen [۱۰] – Universität Göttingen [۱۱] – C. H. Becker [۱۲] – Tübingen- Universität سیدموسوی

موریس اَ. پومرنتس دانشیار ادبیات در دانشگاه نیویورک ابوظبی است. وی در تحقیقات خویش به بررسی میراث غنیِ نثر عربی در دوره‌های پیشامدرن می‌پردازد. پومرنتس دوره‌ی دکتری خود را درسال ۲۰۱۰ میلادی در گروه تمدن‌ها و زبان‌های خاورنزدیک در دانشگاه شیکاگو به پایان رساند. او علاوه بر کتاب سحر حلال، به تصحیح و ویراستاریِ کتاب‌های میراث معارف عربی-اسلامی و در حضور قدرت پرداخته است. وی همچنین عضو هیئت تحریریه نشریه‌ی ادبیات عربی و کتابخانه‌ی مجموعه ترجمه‌های ادبیات عرب است که توسط دانشگاه نیویورک منتشر می‌شود.

خانم دکتر کریستین ون رویم بک استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کمبریج است. او در بروکسل تحصیل کرده و استاد مشاور پروژه شاهنامه در دانشگاه کمبریج می باشد.