جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫در اين پژوهش، به بحث درباره موقعيت شهر قم و اهميت آن براي شيعه، به ويژه موقعيت اين شهر در عصر ظهور پرداخته شده و اين موضوع از منظرتاريخي و روايي بررسي شده است. نويسنده با توجه به ويژگي‌هاي فرهنگي، علمي و ديني شهر قم و وجود حوزه علميه شيعه در اين شهر، به نقش شهر قم جهت آمادگي براي ظهور امام زمان( اشاره نموده و در قالب پنج فصل ابعاد مختلف اين شهر و ويژگي‌هاي آن را بررسي کرده است. در فصل اول، به بحث درباره تاريخچه شهر قم و وجود مرقد مطهر حضرت فاطمه معصومه( در آن پرداخته و اسلام اهل قم و گسترش تشيع در اين شهر و نيز زندگاني، فضايل و کرامات حضرت فاطمه معصومه( را وصف کرده است. آن گاه به وجود امام‌زادگان متعدد در اين شهر اشاره نموده و مختصري از زندگاني امام‌زادگان مدفون در اين شهر را بيان کرده است. در فصل دوم، به نقش شهر قم در انتشار علوم اهل بيت(ع) و نشرفرهنگ ناب تشيع اشاره شده و وجود مراکز علمي متعدد و حضور مراجع بزرگ تقليد شيعه در اين شهر ازشاخص هاي اهميت آن عنوان شده است. فصل سوم، به ابعاد وجودي امام مهدي( به عنوان يک مصلح جهاني پرداخته و درباره فرهنگ مهدويت، غيبت و انتظار، مباحثي مطرح کرده است. در فصل چهارم، آمادگي مردم براي ظهور و مقدمات فرهنگي آنان وحرکت‌هاي اجتماعي و سياسي قبل از ظهور و نقش شهر قم در اين زمينه تبيين گرديده است. توضيح در خصوص نمونه هايي از حرکت فرهنگي مهدوي در شهر قم، مانند بناي مسجد جمکران و ايجاد مراکز گسترده شيعي و اسلامي در اين شهر و احداث شبکه‌هاي اينترنتي در حوزه مهدويت از مطالب فصل پنجم است.

‫با وجود اينکه شيعيان بنگال هند 163 سال(1717م – 1880م) در اين کشورحکومت داشتهاند؛ ليکن تا کنون شناخته نشدهاند. پژوهش حاضر به بررسي تاريخ تشيع در بنگال هند و معرفي دانشمندان وشخصيتهاي معروف شيعه پرداخته است و علاوه بر اين، اشارهاي به وضعيت کنوني ايشان نيز داشته است. اين تحقيق داراي پنج فصل است. فصل اول به تاريخ، جغرافياي ايالت بنگال، و وضعيت ديني، اقتصادي وسياسي بنگال احتصاص يافته است. دين رسمي اين ايالت هندوئيسم است. از نقطه نظر قومي، بنگال هويت منحصر به فرد دارد و از نقطه نظر فرهنگي، بنگال هند نژادي جدا از همسايگان خود ندارد. در فصل دوم، چگونگي ورود اسلام به بنگال و تاريخ پس از آن بيان شده است. نخستين بار در سال 615م تبليغ اسلام در سرزمين بنگال توسط گروهي از اصحاب پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم که در مسير چين در سواحل بنگال اقامت کوتاهي داشتند، انجام پذيرفت. پس از آن، ورود بازرگانان، مبلغان، عارفان و جهانگردان به اين سرزمين آغاز گرديد و با سفر دانشمندان عرب به ايران تحرک بيشتري يافت. محمد اختيار الدين بن بختيار خلجي، اولين دولت اسلامي را در بنکال تأسيس کرد. در فصل سوم، تاريخچه تشيع در بنگال بيان شده است. در مورد ورود شيعيان به بنگال، اطلاع دقيقي در دست نيست. امًا اين نکته قطعي است که آنها از طيف بازرگانان، علما، عارفان و جهانگردان عرب و ايران بودند. مذهب تشيع در قرن شانزدهم ميلادي توسط صوفيان در اين سرزمين گسترش يافت. در فصل چهارم، دانشمندان، شاعران، مساجد، مراکز ديني، و مراکز علمي و هنري بنگال که به دوران حکومت شيعيان اختصاص دارد، معرفي شدهاند. در فصل پاياني وضعيت فعلي شيعيان در بنگال بررسي شده است. شيعيان بنگال در حال حاضر از تمام فرقهها و مذاهب موجود در بنگال،در تمام زمينهها عقب ماندهاند. علت اصلي عقب ماندگي ايشان بيسوادي آنان است. همچنين آنها از نظر اقتصادي، از سايرين عقب ماندهاند. تهاجم فرهنگي هم بر جامعه شيعيان غالب شده است.