جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اصلاحاتاجتماعی یکی از موضوعات و زیرشاخههای جامعه شناسی به خصوص جامعه-شناسی سیاسی است که همواره یکی از دغدغه های جامعه شناسان وهمچنین بسیاری از دولتمردان از گذشته تا حال بوده است. در ایران معاصر نیز این موضوع بصورت ویژهای مورد توجه قرار گرفته است و دولتهایی نیز با شعار اصلاحات بر سر کار آمدهاند. متولی اصلاحات، مبنای اصلاحات و حدومرز اصلاحات، سه مورد از مهمترین مباحث مطروحه در این حوزه است. قرآن کریم همواره پیامبران و امامان معصوم علیهاالسلام را بعنوان مصلحان جامعه معرفی می نماید واصلاح جامعه را یکی از اهداف آنان اعلام می کند. حضرت علی علیه-السلام نیز در بدو حکومت خود هدف خود را اصلاح جامعه و اقامه حدود تعطیل شده دین خداوند اعلام میفرمایند. از آنجائیکه اصلاحات مورد نیاز یک جامعه اسلامی و شیعی مانند جامعه کنونی ایران نمی تواند بدون توجه به مبنا و حدود شرعی اسلام انجام پذیرد و دنیای اسلام در بدو ظهور خود شاهد اینچنین اصلاحاتی از سوی پیامبر اکرم (ص) و امیر المومنین علی علیه السلام بوده است، لذا تحقیق حاضر با هدف دستیابی به این مبنا و حدود و حول پرسش «اصلاحاتاجتماعی حضرت امیر علیهالسلام در نهج البلاغه چگونه است» شکل گرفت و از بین مباحث مختلف اجتماعی به لحاظ اهمیت بیشتر دو مبحث اصلاحات سیاسی و اقتصادی در نهجالبلاغه مورد بررسی قرار گرفت. پس از چندین مرحله مطالعه کتاب شریف نهج البلاغه، شروح معتبر، کتابها و منابع علمی مرتبط با موضوع، نهایتا اصلاحات سیاسی و اقتصادی از طریق فن تحلیل محتوی استخراج و ذیل عناوین مختلف طبقه بندی گردید. از مهمترین نتایجی که این تحقیق به آنها دست یافته است: رسیدن به اهداف مورد نظر در ابتدای تحقیق است. یعنی معرفی متولی اصلاحات، مبنای اصلاحات و حدود اصلاحات. امام علی علیه السلام در نهج البلاغه با بیان شرایط رهبر به نوعی اشاره مستقیم به متولی اصلاحات، بابیان اهداف حکومت خود مبنای اصلاحات و در بیانات مختلف در مواجهه با مردم و سعادت عامه جامعه، حدود اصلاحات را مشخص می نمایند. از دیگر نتایجی که از تحقیق حاضر حاصل شده است، ارائه یک الگوی اسلامی شیعی از اصلاحات علوی است که می تواند برنامه راه اصلاحگران جامعه معاصر جمهوری اسلامی ایران باشد.

گناه یکی از اساسی ترین مفاهیم در ادیان مختلف و بویژه دین اسلام است. در متون جامعه شناسی گناه نوعی انحراف اجتماعی است. از منظر جامعه شناسی کارکردگرا گناه وحدت اخلاقی جامعه و به تبع آن انسجام اجتماعی را از بین می‌برد. علاوه بر این گناه به اختلال در نظام معنایی جامعه منجر می‌شود. توجه به آثار اجتماعی گناه لزوم بررسی جامعه شناختی این پدیده‌‌ی اجتماعی را روشن می‌سازد. هر چند آثار اجتماعی که گناه به همراه دارد شامل انواع مختلف آن می‌شود ولی این آثار در برخی از گناهان منجمله گناهانی که به ارضای غریزه‌ی جنسی باز می‌گردند بارزتر است. غریزه‌ی جنسی یکی از مهم ترین غرایز بشری است که ارضای نادرست آن آسیبهای روانی و اجتماعی متعددی را به همراه دارد. هدف اصلی تحقیق حاضر پی بردن به فرایند برساخت اجتماعی تجربه‌ی گناه جنسی و کشف پدیدار اجتماعی گناهان جنسی در بین زنان است. در این بررسی از بین انواع گناهان جنسی، گناهانی که در رابطه با جنس مخالف اتفاق می‌افتند مورد بررسی قرار گرفته‌است.مشارکت کنندگان تحقیق حاضر، 10 زن دارای رابطه‌ی دوستی(روابط خارج از ازدواج) با جنس مخالف هستند. با بررسی‌های انجام شده پدیدار اجتماعی گناهان جنسی در قالب هشت تم مرکزی « تعریف گناهان جنسی، واکنشهای (احساسی و رفتاری) قبل از گناهان جنسی، واکنشهای (احساسی و رفتاری) حین گناهان جنسی، واکنشهای (احساسی و رفتاری) پس از گناهان جنسی ، پیامد تکرار گناهان جنسی، توجیه گناهان جنسی، گام‌های گناهان جنسی و تغییر ارزشهای جنسی در رابطه‌ی دوستی با جنس مخالف» شناسایی شده ‌است.

از جمله شیوه های تحلیل در جامعه شناسی به قرار زیر می باشد : تحلیل کارکردی ، تحلیل ساختاری ، تحلیل سیستمی ، تحلیل شبکه ای ، تحلیل فرایندی و تحلیل شی گرا .تغییر فلسفه هستی شناسی باعث گردید تا تغییر دیدگاهی بر روی تحلیل های معاصرین به وجود آید .تغییر در فلسفه معرفت شناسی باعث شد تا تغییر فرایندی دانش جامعه شناسی ایجاد شود و همچنین خود فرایند دانش ، رخداد و فرایندهایی را درکل ایجاد می نماید که می تواند باعث آشفتگی و یا تغییر در پویایی و تغییر کل گردد .

هدفِ اصلیِ تحقیقِ حاضر عبارت است از بررسیِ مقایسه ایِ کیفیّتِ زندگیِ مردمِ شهرِ بیرجند و روستاهای آن و همچنین مطالعه‌ی برخی از عواملِ اجتماعی و اقتصادی که بر کیفیّتِ زندگی تأثیر می گذارند. پیشفرضِ پژوهش این است که کیفیّتِ زندگی موضوعی عینی ـ ذهنی است و به نوبه ی خود تحتِ تأثیرِ عواملِ عینی ـ ذهنی قرار دارد.این تحقیق، با رویکردِ کمّی، به روشِ پیمایشی و با ابزارِ پرسشنامه انجام شده است. چارچوبِ نظری، از دو رویکردِ نیازها و بوم شناسی تشکیل یافته است. متغیّرهای مستقل و همچنین شاخص های کیفیّتِ زندگی، از مفاهیمِ عمده ی این نظریه ها و متناسب با جامعه ی آماریِ تحقیق، استخراج شده است. کیفیّتِ زندگی، در این تحقیق، متشکّل از پنج شاخص است: وضعیّتِ سلامتی ـ بهداشتی، وضعیّتِ اقتصادی، وضعیّتِ امنیّتی، وضعیّتِ اجتماعی، و بهزیستیِ ذهنی ـ روانی. متغیّرهای مستقلِ تحقیق، که رابطه ی آن ها با کیفیّتِ زندگی موردِ بررسی قرار گرفته، عبارت از 23 متغیّر است: خاستگاهِ اجتماعی، جنس، بومی/مهاجر بودن، وضعیّتِ اشتغال، وضعیّتِ ازدواج، سن، بُعدِ خانوار، میزانِ درآمد، سطحِ تحصیلات، مرتبه ی شغلی،(سه متغیّرِ اخیر بر روی هم پایگاهِ اقتصادی ـ اجتماعیِ خانواده)، میزانِ عضویّت در گروه های رسمی، میزانِ استفاده از رسانه های همگانی، میزانِ ارتباط با کلان شهرها و یا خارجِ کشور، میزانِ بهره مندی از شبکه های حمایتِ اجتماعی، شیوه ی جامعه پذیری در خانواده، نگرشِ آموزشی، نگرشِ سنّتی/مدرن، نگرشِ دینی، نگرش به اقتدارِ سیاسی، نگرش به برخورداری از حقوقِ سیاسی، نگرش به توانمندیِ مسولان،(سه متغیّرِ اخیر بر روی هم نگرش های سیاسی)، تصوّر از خود، و تجربه های فردی،(دو متغیّرِ اخیر بر روی هم ویژگی های روان شناختی). بر اساسِ فرمولِ لین و به شیوه ی نمونه گیریِ خوشه ایِ چندمرحله ای، حجمِ نمونه 1060 نفر از ساکنانِ شهرِ بیرجند و روستاهای تابعه ی آن که در فاصله ی سنّیِ بینِ 15 تا 64 سال قرار دارند تعیین گردید.نتایجِ آزمونِ فرضیه ها نشان می دهد که بینِ همه ی متغیّرهای مستقل، به جز سه متغیّرِ نگرشِ دینی، اقتدارِ سیاسی، و سن، و کیفیّتِ زندگی رابطه ی معنی دار وجود دارد. یافته های آزمونِ مدل تفاوت هایی را برای شهریان و روستاییان نشان می دهد: در نمونه ی شهریان، به ترتیب شش متغیّرِ ویژگی های روان شناختی، پایگاهِ اقتصادی ـ اجتماعیِ خانواده، میزانِ استفاده از رسانه های همگانی، شیوه ی جامعه پذیری در خانواده، میزانِ ارتباط با کلان شهرها و یا خارجِ کشور، و نگرشِ آموزشی واردِ مدلِ رگرسیونی شده و توانسته اند 54 درصد از واریانسِ متغیّرِ وابسته را تبیین کنند. در نمونه ی روستاییان، به ترتیب نُه متغیّرِ ویژگی های روان شناختی، میزانِ استفاده از رسانه های همگانی، نگرش های سیاسی، میزانِ ارتباط با کلان شهرها و یا خارجِ کشور، سن، جنس، شیوه ی جامعه پذیری در خانواده، نگرشِ آموزشی، و نگرشِ دینی واردِ مدل شده و توانسته اند 48 درصد از واریانسِ متغیّرِ وابسته را تبیین کنند. به علاوه، در آزمونِ تحلیلِ مسیر، مدلِ تحقیق توانسته است 57 درصد از تغییراتِ متغیّرِ وابسته ی کلِّ نمونه را تبیین نماید.

اسارت برآیندی است از یک کنش و واکنش اجتماعی که از جنگ بین دو مملکت ، دو طائفه یا دو اردو پدید می‌آید و همچون دیگر دگرگونیها و تحولاتی که در زندگی اجتماعی انسانها رخ می‌دهد از اصول و قوانین معینی پیروی می‌کند و لذا می‌تواند موضوع مورد مطالعه جامعه‌شناسی باشد. با شروع جنگ و به اسارت درآمدن گروههایی از رزمندگان اسلام، تجمع اسرا شکل گرفت و زمانی که تعداد اسیران رو به فزونی نهاد، اجتماع اسرا شکل اولیه خود را پیدا کرد. به مرور زمان و تحت شرایط و موقعیت‌های مختلف ، این اجتماع از حالت ابتدایی خود خارج شد، کنشهای فردی بتدریج در قالب گروههای اجتماعی نمود پیدا کرده هر یک از اسرا با عضویت در گروههای مختلف به ایفای نقش پرداخته الگوهای فرهنگی خاص از رفتار را به نمایش گذاشتند و بدین ترتیب آن اجتماع پراکنده و فاقد ساخت ، فرهنگی خاص و ساختاری جدید یافت . روح جمعی حاکم بر محیط اجتماعی آنان گر چه نشانه‌هایی از فرهنگ‌های بومی مختلف درون همان اجتماع را به همراه داشت اماغیر آن بوده با هیچکدام آنها تشابهی نداشت ، بگونه‌ای که می‌توان از آن بعنوان فرهنگ اسارت یاد کرد. بدین طریق اسیر توانست تعادلی را که در اثر اسارت و در نتیجه مختل شدن مکانیسم‌های ارضاء نیازهابش بهم خورده بود، احیاء نماید ودر فرآیند اجتماعی شرکت جسته، نهادهای اجتماعی را خلق کند تا پاسخگوی نیازهای دوران اسارتش باشند. وی در این روند مسلما شخصیت اجتماعی‌اش تاثیراتی پذیرفته است که در خور تعمق ئ تفکر است .

این تحقیق اکتشافی با هدف مطالعه جامعه شناختی مشارکت دینی در اجتماعات دینی مجازی و رابطه آن با اجتماعات دینی واقعی انجام شده است؛ همچنین کشف و توصیف چگونگی الگوهای مشارکت اعضاء در فعالیت ها و مناسک دینی و کشف و سنخ بندی درک و فهم اعضاء از اجتماع دینی مجازی از اهداف این مطالعه بوده است. بر این اساس، کلوب امام رضا(ع) در وب سایت کلوب دات کام با بیش از 25 هزار عضو به عنوان اجتماع مجازی و میدان مورد مطالعه انتخاب شده است. با استفاده از روش ترکیبی اکتشافی متوالی، این مطالعه در دو مرحله کیفی و کمی انجام شده است که به ترتیب از روش های مردم نگاری مجازی و سپس پیمایش آنلاین بهره برده است. در مرحله اول کیفی، محقق در مدت بیش از دو سال کار میدانی( مشاهده مشارکتی و مصاحبه آنلاین) یک مجموعه ای از داده های بهم پیوسته کیفی شامل متون و محتوا، تصاویر، مصاحبه ها و آمارهای اجتماع دینی مجازی را جمع آوری و با روش تحلیل تماتیک، تجزیه و تحلیل کرده است. یافته های کیفی حاکی از مشارکت دینی فعالانه تر زنان به نسبت مردان در تمامی ابعاد و سطوح این اجتماع دینی مجازی است که حاکی از نوعی جنسیت زدائی از اقتدار دینی و همچنین الگوی فردگرایانه شبکه ای دینی در مناسک است. نتایج کیفی، چندین نوع تفسیر متفاوت و در هم تنیده از اجتماع دینی مجازی را نشان داد که در قالب 8 تم اساسی سنخ بندی و تجزیه و تحلیل شده است. این تم ها عبارتند از، کلوب امام رضا(ع): "به مثابه فضائی مقدس"، "حرم امام رضا(ع)"، " فضائی مناسکی"، " کانالی ارتباطی با امام رضا(ع)"، " فضائی معنوی"،" ابزاری برای تبلیغ دینی"، " منبعی از اطلاعات دینی" و " شبکه ای از دوستان ". نتایج مطالعه کمی که برآمده از پیمایش آنلاین و مبتنی بر یافته های کیفی بوده تائید کننده نتایج کیفی بوده است. بطوریکه، میزان مشارکت زنان در اجتماع مجازی بیش از مردان بوده است و برعکس، در اجتماعات دینی واقعی کمتر؛ رابطه این دو اجتماع رابطه ای مثبت و مستقیم بوده است بطوریکه افزایش در مشارکت در اجتماع مجازی باعث افزایش مشارکت در اجتماعات دینی واقعی شده است. بنابراین مشارکت در اجتماع دینی مجازی مشارکت افراد را در اجتماعات دینی واقعی را با چالش مواجه نکرده حتی آنرا نیز تقویت کرده است. در کل به نظر می رسد، اعضاء این اجتماع دینی مجازی با استفاده از پتانسیل های اعتقادی موجود در تعالیم اسلام و تشیع توانسته اند به خلق فضائی دینی و مقدس در فضای نوظهور مجازی دست یافته و فضائی مناسب برای انجام مناسک و فعالیت های دینی خود فراهم کنند؛ این امر منجر به ظهور فرهنگی جدید و دیجیتال شده است که در آن ارتباطات از حالت تعاملات سلسله مراتبی و اقتدار مردسالارانه اجتماعات دینی واقعی فاصله گرفته است و بیشتر بر تعاملات افقی و تساوی گرایانه مبتنی است. در کل، این اجتماع دینی مجازی، به جز دگرگونی در نحوه ارتباطات و اقتدار دینی، در راستای اجتماعات واقعی عمل کرده و نه تنها مشارکت در آنها را کاهش نداده است بلکه افزایش نیز داده است. بنابراین رابطه بین این دو اجتماع از نظر مشارکت، رابطه جایگزینی نبوده بلکه مکمل نیز بوده است.

پژوهش حاضر در پی مطالعه خاستگاه دیوار نگاره های اسلامی شمال ایران است .از این رو از روش تحقیق توصیفی –تحلیلی به شیوه ی کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است ، تا با اثبات شش فرضیه به دنبال پاسخ به پرسش های تحقیق در طول تاریخ ایران خاصه دوره ی قاجار که بیشترین دیوار نگاره های اسلامی از آن دوران در شمال ایران به جای مانده است باشد. این پژوهش با در نظر داشتن دیدگاه جامعه شناسی هنر (فرهنگ) و جامعه شناسی هنر (معرفت) به این نتیجه می رسد که دیوار نگاره های اسلامی محصول منش زیبا یی شناسانه ی هنرمند و موقعیت وی در میدان تولید هنر مردمی و دینی است .این آثار به سبب عرض ارادت به خاندان پیامبر اسلام (ص) و همچنین بازپیرایی و زیباسازی مکان مقدس انجام گرفته است .از سوی دیگر دیوار نگاره های دینی در مراسم مذهبی قبل از اسلام در ایران استفاده می شده و بعد از اسلام این سنت به عنوان دیوار نگاره های اسلامی و عاشورایی در شمال ایران تداوم داشته، و در طول تاریخ متغّیرهای اجتماعی در بسط و گسترش آن مؤثر بوده است .

این تحقیق ترکیبی از مطالعه تطبیقی – تاریخی و تبارشناسی فوکویی، برای ارزیابی و تحیل تبارشناسی دانش و قدرت در سیاست عملی شیعه است. تاکید، بر تحلیل گفتمان جمهوری اسلامی ایران با تحلیل سه دوره جنبش های شیعی ایرانی، است.تاریخ ایران – بعد از اسلام- سه دوره مهم دارد که قدرت و دانش شیعی به تبادل با یکدیگر می پردازند. جنبش شعوبیه، جنبش صفویه و جمهوری اسلامی. از منظر این تحقیق هر چند در تاریخ ایران بعد از اسلام عناصر ملیت و دیگر عناصر (موقعیت های منحصر بفرد زمانی و مکانی اجتماعی و سیاسی) کمک زیادی به ظهور یک چنین پدیده های تاریخی کرده اند، اما این مذهب است که نقش عمده ای را در این سه دوره ایفا کرده است. در این ادوار تاریخی، یک سیر متعالی از روند رو به رشد فلسفه سیاسی شیعه قابل مشاهده است که شکل متعالی آن در تئوری ولایت فقیه امام خمینی مشخص می شود. از طرف دیگر با بحثی انتقادی باید گفت که تبارشناسی دانش و قدرت در فلسفه سیاسی اسلامِ شیعی، با تبارشناسی در دیدگاه فوکو تفاوت های بنیادینی دارد. مهمترین این تفاوت ها در این است که در پارادایم تشیع، پدیده های اجتماعی و سیاسی دارای جوهر، غایت و فرایند های تاریخی هستند که از سرچشمه های دانش فراروایی – وحی- سیراب می شوند. اما در تبارشناسی فوکویی، پدیده ها فاقد جوهر و غایت هستند و در قالب موقعیت های یکتا و منحصر به فرد زمانی و مکانی تعریف می شوند. بنابراین دانشمندان علوم اجتماعی ایران بهتر است برای تحلیل و بررسی بهتر به این نکته نیز توجه داشته باشند.

در قلمرو جامعه شناسی دین در مورد رابطه دین با پدیده‌های اجتماعی از جمله قشربندی، جنسیت جامعه بذیری، رفتار‌ها و نگرش‌های دینی و پایگاه‌های اقتصادی– اجتماعی افراد..تئوریهای مختلف تدوین یافته است. در این مطالعه برای بررسی رفتارهای دینی جامعه مورد مطالعه از تئوریهای اعتماد اجتماعی، جامعه پذیری، جنسیت و طبقه اجتماعی استفاده شده است. تحقیق حاضر در برابر دین به عنوان متغیر مستقل رویکردی کارکرد گرایانه دارد که نقش دین را در رابطه با کمیت و کیفیت روابط اجتماعی مورد بررسی قرار می دهد. اما در مرحله عملیاتی کردن، مدلی که برای سنجش دینداری انتخاب می شود (مدل گلاک و استارک)، از تعریف ماهوی بهره گرفته می شود، به عبارتی تعریفی که عموم مردم و نخبگان دین به طور سنتی از دین و شخص دیندار دارند، به عنوان معیار دینداری در نظر گرفته شده و به کمیت دینداری و کیفیت عمل دینی و شخص دیندار پرداخته می شود.نمونه مورد مطالعه از دانشجویان دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز است که به تعداد 230 نفر بر آورد گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم نرم افزار spssاستفاده شد. نتایج مطالعه نشان می دهد که بین متغیر های اعتماد اجتماعی و جامعه پذیری و نیز جنسیت همبستگی معنی داری با متغیر وابسته رفتار دینی، وجود دارد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد که از بین متغیر های مستقل بیشترین تاثیر در بروز رفتار های دینی به ترتیب اعتماد اجتماعی، جنسیت، سن و طبقه اجتماعی داشته است. در مجموع واریانس تبیین شده برای متغیر رفتار دینی 0/27 است. در مقابل متغیر اجتماعی شدن(جامعه پذیری) تاثیری در تبیین واریانس متغیر وابسته‌ی رفتارهای دینی نداشته است

پژوهش «پایگاه اجتماعی زن در خانواده» با عنایت به مقایسه رویکرد اسلام و فمینیسم، به بررسی و تحلیل جایگاهی که به لحاظ اجتماعی زنان در خانواده و به دنبال آن در جامعه اشغال می‌کنند می‌پردازد و با توصیفی از وضعیت گذشته و کنونی آنان و ظلم‌ها و ستم‌هایی که در طول تاریخ بر آن‌ها روا شده، در صدد بررسی علل ظهور جنبش‌های جدید در زمینه دفاع از حقوق زنان می‌باشد، این‌که این جنبش‌های نوظهور و فعالیت‌های آن‌ها در چه زمینه‌هایی صورت گرفته و چه دستاوردها و پیامدهایی را برای زنان، خانواده و جامعه در پی داشته است. پژوهش حاضر با روش کیفی و رویکرد توصیفی ـ تحلیلی که حاصل مطالعات کتابخانه‌ای و فیش برداری از منابع موجود بوده است، به مقایسه پایگاه اجتماعی زن در خانواده، از دو منظر اسلام و فمینیسم پرداخته است و به این نتیجه رسیده است که گرچه فمینیسم در خاستگاه‌های اولیه خود، بعضاً نظریه‌ها و خواسته‌های قابل تأمل و قابل دفاعی داشته امّا به مرور زمان با ابزار انتقام از جنس مذکر با شیوه‌های ناکارآمد، تحقیر ویژگی‌ها و خصوصیات طبیعی زنان، انکار تفاوت‌های میان زن و مرد و در نظر گرفتن خانواده و نهاد ازدواج به عنوان عوامل بدبختی و ستم بر زنان در طول تاریخ، بیشتر تلاش خود را در جهت متزلزل ساختن بنیان‌های خانواده و نابودی کامل آن به کار بسته است. دین اسلام، با توجه به تفاوت‌ها و خصوصیات زن و مرد به حمایت از نهاد خانواده پرداخته و با تبیین جایگاه والا و انسانی برای زن در نقش‌های منحصر به فرد مادری و همسری، به تحکیم پایه‌های خانواده و به تبع آن جامعه می‌پردازد. اسلام، به عنوان مجموعه‌ای پیوسته و سیستماتیک که تمامی اجزا و قوانین موجود در آن با یکدیگر پیوستگی دارد در نظر گرفته می‌شود. سیستمی که هر یک از اجزای آن در ارتباط منطقی با سایر اجزا قابل تحلیل و بررسی می‌باشد. بررسی و تحلیل هر یک از اجزاء در خلاء و بدون در نظر گرفتن ارتباط آن با سایر اجزا ممکن است به نتایجی متفاوت از تحلیل نقش آن در ارتباط با کل سیستم منجر شود. براساس نگرش سیستمی، تمامی اجزای یک سیستم برای رسیدن به هدفی واحد، عمل می‌کنند و از آنجا که بنا بر جهان بینی اسلام، انسان جزئی از یک نظام هماهنگ و حکیمانه است لذا تفاوت‌های میان زن و مرد نیز که ناشی از این نظام هماهنگ است، نه تنها ستم آمیز نیست بلکه کاملاً حکیمانه است. بنابراین عناصر گوناگون در نظام حقوقی زن در اسلام مانند مهریه، نفقه، دیه، ارث و... که مورد انتقاد طرفداران حقوق زن می‌باشد، در درجه اول باید در نگرشی سیستمی در ارتباط با سایر اجزا تفسیر گردد و سپس در ارتباط با اهداف نظام خانواده، جامعه و غایت خلقت مورد بازبینی و بررسی و تحلیل قرار گیرد.