جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫آيات قرآن و روايات نبوي براي ائمه( جايگاه بسيار رفيع و مهمي را قايل شده‌اند؛ تا جايي که برخي از مفسران قرآن، مانند فرات کوفي، تا 550 آيه از قرآن کريم را در شأن ائمه معصومين(ع) دانسته‌اند، که از مهم‌ترين آن‌ها مي‌توان به آيه تبليغ، تطهير، ولايت، اولي الامر، صادقين و مباهله اشاره کرد. همچنين، احاديث نبوي مانند حديث ثقلين و سفينه، تنها برخي از رواياتي هستند که در شأن ائمه( وارد شده و همگي حکايت از آن دارد که نقش ايشان در هدايت انسان‌ها نقشي بي‌نظير بوده، و نجات فقط در پيروي از آنان، و گمراهي و نابودي، در اِعراض از ايشان است. بررسي عصر امام صادق( تا پايان غيبت صغري در اين پژوهش نشان مي‌دهد افرادي که توسط ائمه( هدايت شده و به تشيع گرويده‌اند، از گروه‌هاي مختلفي بوده‌اند؛ افرادي مانند جاثليق و رأس‌الجالوت، داراي مقام بالاي علمي، مذهبي و اجتماعي بوده‌اند؛ کساني همچون پادشاه هند و قيصر روم، داراي مقام بالاي سياسي و موقعيت اجتماعي بودند؛ برخي هم کارگزاران و عاملان حکومتي بوده‌اند که از جمله مي‌توان به 50 نفر فرنگي بي‌دين اشاره کرد که مأمور آزار و شکنجه امام کاظم( در زندان بودند؛ همچنين بسياري از افراد عادي جامعه نيز که به‌عللي مانند قرارگرفتن در فضاي اختناق و اثرپذيري از رفتار حاکمان، از مسير درست منحرف شده بودند، در برخورد با ائمه( کاملاً دگرگون مي‌شدند. آن‌چه موجب اين دگرگوني سريع، و هدايت و جذب قلوب راه‌يافتگان به‌سوي اين امامان معصوم(س) مي‌شد ويژگي‌ها و اوصاف خاصي بود که آن حضرات دارا بودند؛ علم خدادادي اهل بيت(ع) که در مواقع لازم مانند مناظرات به‌کار گرفته مي‌شد؛ صداقت ائمه( در گفتار و رفتار، به‌گونه‌اي که رفتار ايشان مؤيد گفتارشان بوده است؛ اخلاق نيک و شايسته آنان، کرامات و معجزات ائمه، سخاوت، بخشش و گشاده‌دستي آنان، حلم و بردباري و گذشت ائمه، همگي جزء اين خصايل و امتيازات والا بوده است.

‫فرضيه اين پژوهش آن است که مهاجرت طوايف مختلف سادات، در قرن دوم هجري به افغانستان، و فعاليت و تبليغات فرهنگي آن‌ها، باعث گسترش تشيع در افغانستان گرديده است. سادات علوي در قرن دوم هجري وارد افغانستان شده و در شهرهاي آبسنه، بلخ، غزنه، و هرات سکني گزيدند. آن‌ها مرداني صالح، عالم، محدث، حافظ قرآن، شاعر و اديب بودند که برخي از ايشان جزء اصحاب امام صادق( به حساب مي‌آمدند. عده‌اي از اين سادات، به مناصب حکومتي دست يافته، و به ترويج و تبليغ تشيع پرداختند. سادات موسوي، در شهرهاي بلخ، قندهار و هرات سکونت داشته و در ميان آن‌ها علما، فضلا، محدثين، عرفا و شعرايي وجود داشتند. آن‌ها همچنين متمول و مشهور به سخاوت و ياري فقرا بودند. اغلب آن‌ها داراي منصب حکومتي بوده، و از همين طريق تشيع را تبليغ مي‌کردند. بعضي ديگر، به شيعيان قرآن تعليم مي‌دادند، و برخي عارف بوده و مريدان بسياري داشتند. سادات حسيني در اواخر قرن چهارم هجري به افغانستان وارد شده، و در شهرهاي بلخ، غزنه، و فرغانه ساکن شدند. در ميان آن‌ها نيز عالمان بزرگ، شعرا و نويسندگان زيادي وجود داشت، ولي بيشتر داراي پست‌هاي حکومتي بوده و از تشيع حمايت مي‌کردند. گزارش‌هايي از قيام آن‌ها بر عليه نماينده خليفه عباسي نيز در تاريخ ثبت شده است. و اما سادات حسني بيشتر در بلخ سکونت داشته و به تعليم احکام و تبليغ تشيع مي‌پرداختند. سادات زيديه نيز در نيمه آخر قرن دوم هجري به افغانستان آمده و در شهر هرات مستقر شدند؛ آن‌ها مرداني شجاع و حق‌طلب بوده و عليه ظلم بني‌اميه قيام کردند. مزار آن‌ها که در جريان اين مبارزات به شهادت رسيدند، زيارت‌گاه شيعيان مي‌باشد. از مکان‌هاي معروف که محل تجمع شيعيان کشورهاي مختلف در افغانستان مي‌باشد، شهر مزار شريف، مقبره عبدالواحد، و مزار شاهزاده ابو‌القاسم فرزند امام صادق( است.