جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رحیق مختوم، شرح حکمت متعالیه( بخش پنجم جلددوم) جلد دوم این بخش به شرح مرحله پنجم و بخشی از مرحله ششم جلد دوم اسفار می‌پردازد. در این مجلد، در آغاز وحدت و کثرت و فصول آن را به تفصیل شرح می‌دهد. در مقدمه به تقسیم سه‌گانه مباحث فلسفی اشاره می‌کند و پس از آن نه فصل این مرحله را تبیین می‌کند. عناوین این فصول عبارتند از: ۱ ـ واحد و کثیر و مفهوم و اقسام آن ۲ ـ هوهویت و اقسام سه‌گانه حمل ۳ ـ استحاله اتحاد دو وجود مستقل ۴ ـ برخی احکام وحدت و کثرت ۵ ـ تقابل و تعریف و اقسام آن ۶ ـ اصناف و احکام تقابل ۷ ـ تقابل واحد و کثیر.

واژه ی «شرّ» در لغت به هر امر فاسد و اشتباهی اطلاق می­گردد که برای انسان نامطلوب است. جدا از معنای لغوی این واژه، فلاسفه در ماهیت شرّ، موشکافی­های فراوانی انجام داده ­اند. برخی اساساً آن­را معدوم دانسته و منکر هرگونه شرّی در عالم شده ­اند. از سوی دیگر برخی منکرین وجود خدا، با استناد به وجود شرور در عالم، به مقابله با قدرت لایزال الهی و حتی انکار ذات حق قیام کرده ­اند. در این تحقیق به بررسی دیدگاه دو دین الهی یعنی اسلام و مسیحیت در مورد ماهیت و فلسفه شرور پرداخته شده است. در نتیجه این تحقیق مشخص گردید که شرور در عالم نیز دارای غایت و هدفی می­باشند و در راستای طرح بزرگ­تر خداوند برای خلقت موجود مختاری به نام انسان می­باشند.

در این اثر که تألیف یکی از فیلسوفان بنام غرب است، سعی گردیده مهم‌ترین مباحث مرتبط با فلسفه دین به همراه انواع نقدها، دفاعیه‌ها، ضعف‌ها و قوت‌ها به سبکی منطقی و دسته‌بندی شده ارایه شود. نویسنده موضعی مثبت نسبت به دین و ایمان دینی و فلسفه دین دارد و کوشیده است نقدهای مخالفان دین و برخی از ادعاهای آنان در نقد دین را منصفانه و به دور از جانبداری از فکری خاص پاسخ دهد. وی ابتدا مباحثی در مورد ذات خدا و صفات او مطرح کرده و بی‌زمان بودن خدا و علم و فعل یک موجود بی‌زمان را از لحاظ فلسفی بررسی نموده است. آنگاه نسبت بین علم و قدرت خدا را بررسی نموده و براهین اثبات وجود خدا مانند براهین وجود شناختی و براهین جهان‌شناختی را مورد شرح قرار داده است. در ادامه وی به مسأله شر به عنوان یکی از مباحث مهم در فلسفه دین اشاره کرده و وجود شرور مختلف در عالم، رابطه بین شر و خیر، فلسفه وجود شر، ماهیت شر و خیر اخلاقی را بررسی نموده است. در فصول دیگر کتاب مباحثی در مورد جاودانگی روح انسان، نسبت بین عرفان و تجربه دینی، خداباوری و تبیین آن و تنوع ادیان (تکثرگرایی دینی) ارایه گردیده است.

درسگفتار فوق درباب الهیات نقلی مسیحی به بحث پرداخته است، به علاوه مباحثی نظیرعلم کلام، دین مسیحیت و اسلام، عدل، شر و... را نیز مطرح می کند.

برهان شر یکی از قدیمی‌ترین و جدی‌ترین براهینی است که برای اثبات عدم وجود خدا اقامه شده‌است. برهان شر ، که خدای ادیان ابراهیمی (خدای قادر مطلق، دانای مطلق، و خیرخواه اعلی) را هدف گرفته‌است؛ عموماً به عنوان یکی از براهین مبتنی بر شواهد اثبات عدم وجود خدا لحاظ می‌شود. این برهان تلاش می‌کند نشان دهد که میان دو قضیه وجود خدا و وجود شر، تناقض وجود دارد، و بنابر اصل تناقض تنها یکی از این دو قضیه می‌توانند درست باشند؛ از آنجا که در وجود شر شکی نیست، صدق قضیه دوم، مستلزم نادرست بودن قضیه نخست است؛ بنابراین خدا نمی‌تواند وجود داشته باشد. در درسگفتار مسئله شر ، دکتر آرش نراقی در چندین جلسه به توضیح و تبیین مسئله شر می پردازد.

مسئلةشرهمواره یکشبه‌اعتقاداست.هویت‌شناسی شروارتباط آن با رنج،مسبوق به ارائه رهیافت اینمعضل اعتقادی است.قرآن پدیده شر را در آیات گوناگون مطرح می­کند.باتحلیل میدان ­های معنایی واژگان همنشین شر در قرآن، می­توان به هستی‌شناسی شر درقرآ نرسید. تحلیل واژگان قرآن راه‌های مختلفی داردکه میدان­های معنایی روشب دیعی برای این منظور است. اگر چه راه‌حل‌های گوناگونی برای این مسئله بیان شده است،امابازطرح این موضوع به عنوان یکشبه جدی و جدید اعتقادی،نگاهی نو و دقتی عمیق در این مسئله نیازاست. تحقیق پیش رو با تأکید برواژگان همنشین شر،در صددتبیین سرشت ش روتحلیل جهان­بینی قرآن درباره شر و ارتباط آن با دشواری­ هاست.آیات قرآن برخی پدیده‎های دشوار را خیرمی­داندو برخی ملایمات را شر معرفی می­ کند؛ ازاین‌ رو از منظر قرآن میاند شواری و شررابطه تساوی نیست.درنگاه قرآن خیر بودن یا شر بودن پدیده‌ای،به آثار و نتایج آن پدیده مرتبط است. قرآن امتحان رایکی از حکمت­ های وجودی شر معرفی می‌کند.جهل موجب می­شود انسان خیری را شر یاشری را خیر تلقی کند.

مسئله شر از چالش بر‌انگیزترین مباحث فلسفه و کلام به‌شمار می‌رود. عده‌ای از متفکران در طول تاریخ با این اشکال در‌صدد نفی وجود و صفات کمالیه خداوند بر‌آمدند. در مقابل اندیشمندان بسیاری نیز برای پاسخ به اشکال شرور کوشیدند. در این مقاله به مهم‌ترین پاسخ کلامی به مسئله شرور، یعنی شرور لازمه اختیار، از دیدگاه ملاصدرا و آگوستین پرداخته‌ایم. این دو فیلسوف در این مسئله اشتراکات و اختلافاتی دارند، البته به‌خاطر اعتقاد به توحید و توجه آنان به آثار افلاطون، نقاط مشترک آراء آنان بسیار بیشتر از اختلافاتشان است. آنان انسان را موجودی مختار می‌دانند و بالطبع از این موجود مختار، گاهی خیر و گاهی شرّ صادر می‌شود. هرچند پاسخ اختیار لازمه وجود شرور، تنها پاسخ مسئله شرور نیست، اما قسمت قابل توجهی از شرور یعنی شرور اخلاقی با آن توجیه می‌شود.

چکیدهزندگی انسان همواره در معرض پرسش های مختلفی به وسیله فیلسوفان قرار داشته است. از جمله سوالات و دغدغههای فلسفی پیرامون زندگی انسان، مساله معناداری، هدفمندی و غایت در زندگی انسان است. از زمان یونان باستان که تاریخفلسفه از آن زمان به دست ما رسیده است یکی از مفاهیم عمده و مهم در فلسفه، بحث از غایت، هدف و معنا بوده است. ازنظر ارسطو پی بردن به ریشه و علل امور منوط به کشف علل چهارگانه اشیاء است. که یکی از آن علل چهارگانه، علت غاییاست. مادامی که غایت و هدف یک موجود آشکار نگردد در واقع هنوز علم ما به آن موجود کامل نشده است. حال در موردانسان همواره این یک دغدغه و پرسش مهمی بود که زندگی اش دارای چه هدف و معنایی است. در این زمینه متفکراننظرات متفاوتی دارند. که عده ای قائل به معناداری زندگی انسان شدند و در توجیه این قول از خودشناسی، اعتقاد دینی وایمان به خدا کمک گرفتند. در مقابل عده ای از فیلسوفان و متفکران با ذکر چالش هایی در زندگی انسان و ارائه دلایلی معناداری زندگی انسان را رد کردند. از جمله چالش های مهم در مقابل مدافعان معنا داری زندگی انسان مساله شر است. اساسابحث شرور و معنا داری زندگی انسان یکی از جنجالی ترین و مهمترین مباحثی است که طی قرون و اعصار متمادی موردتحلیل و بررسی متفکران دینی و غیردینی واقع شده و در جریان پر تلاطم تاریخ بشر تبدیل به شبهات و چالش های بسیاریشده است که ذهن آدمی را درگیر و او را نسبت به وجود آفریننده ی هستی همچنین ارزشمندی و غایتمندی زندگی اینجهانی بسیار دغدغه مند ساخته است. در این پژوهش سعی شده است با مراجعه و مطالعه منابع اصلی به جا مانده از اینموضوع و کتب شارحان و مفسران آنها و هم چنین مطالعه مقالات نوشته شده در ارتباط با موضوع پژوهش به تحلیل وبررسیمسأله معناداری زندگی انسان و چالش شرور بپردازد. هدف در این پژوهش که در پنج فصل گردآوری شده است ،پرداختن بهمسأله مذکور وجایگاه آن در فلسفه وهم چنین پیامد کلامی آن درمورد معرفت خداوند از نظر فلاسفه ودانشمندان اسلاموغرب است.این پژوهش شامل بررسی ، شرح و بسط مسأله ی معنا داری زندگی انسان و همچنین مسأله ی چالش برانگیزشرور که اذهان متفکرین و فلاسفه را درگیر خود ساخته می باشد . این که آنها چگونه و با چه دلایلی مسأله ی معناداری راثابت کرده اند و تأثیر چالش شرور بر آنرا چگونه تشریح کرده اند و به آن چه پاسخ هایی داده اند. . در این پژوهش سعی بر آناست به این پرسش که : آیا ناظم و آفریننده ی جهان همان خدای ادیان توحیدی است ؟ و آیا زندگی همراه و سرشار از رنج وآلام در این جهان ، ارزش و غایتی را دنبال می کند و دارای معناست یا خیر ، پاسخ دهیم؛ و به این نتیجه برسیم که با نقشیکه دین در معنا داری زندگی ایفا می کند شرور نمی توانند چالشی علیه آن محسوب شوند.واژه های کلیدی: شر – معنا– زندگی– خدا– انسان– دین