جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در پاسخ ميرزا شفيع مازندراني. ده پرسش به فارسي و پاسخ ها به عربي است، نمايه اين ده پرسش در «فهرست كتب مشايخ» (ص 336-337) آمده است. نخستين پرسش درباره ديدار حضرت علي ابليس را كه ابليس مي گويد خداوند دوتن شقي تر از من آفريده است و داستان ديدار خود (ابليس) با آن دو تن را در دوزخ مي آورد. آن دو همان دو كس موجود روزگار پيامبر (ص) و صدر اسلام بودند. دهمين پرسش درباره بخشش گناهان در پي دعاها مي باشد. در پايان 125 (150ق) بگونه سال نگارش آمده است. (احمد منزوي) آغاز كتاب: حمدله. صلاة. لعنة‌. اما بعد. فان العبد الفاني الجاني كاظم بن قاسم الحسيني الرشتي يقدم العذر الي جنابكم من بسط المقال و شرح حقيقة الاحوال و بسط ما هو المكنون المحزون. انجام كتاب: و تصادم القيل و القال. و فيما ذكرنا كفاية و جنابك من تكفيه الاشارة. و لله الحمد و الله خليفتي عليك و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين. في سنة 125. [مدرسه امام عصر 1/106؛ ذريعه 5/188 و 207؛ دائرة المعارف اسلامي 1/117؛ ذريعه 5/181 «جواب سؤال الميرزا شفيع صدر»، 207 «جوابات الميرزا محمد شفيع» : كه مي گويد همراه «شرح الفوايد» در 1272ق چاپ شده است: فهرست كتب مشايخ، 336ش 278 «رساله» ]

چند سؤال مختصر است كه درباره عمل به ظن، غنا، اختلاف احاديث و آيات دال بر امامت ائمه؛ با عناوين «قال، اقول» نگارش يافته است. (سيد محمود مرعشي) پاسخ پرسشهاي حاج محمد مهدي ابن حاج محمد ابرقوئي است. حاج محمد ابرقوئي از شيخ احمد احسايي پرسشهايي مي كند و شيخ بجواب پرسشهاي او مي نشيند و سرانجام اين رساله تهيه ميشود. اما پرسشهاي حاج محمد اسئله اربعه زير است: 1-ان الظن الغائب الغريب كاف من العقائد الاماميه و به يحصل الايمان ام لا. 2-الغناء و ماهو و ما الفرق بينه و بين الصوت الحسن المباح. 3-ما سبب اختلاف الاحاديث فان الاختلاف من شأن المجتهدين لا المعصومين. 4-ان تاتي بايات القران المحكمة من الدلالة علي امامة الائمة عليهم السلام و حجيتهم بامرالله حسن الوجوه و ابين الدلالات و بآخر رساله مسأله ابتلاء طفلان به پاره اي از امراض مفصل بحث ميشود (عبدالله انوار) شيخ احمد مي نويسد كه حاج محمد ابرقوئي شيخ ماو مولاي مامسائلي چند را طرح كرده است كه آنها را در ايمان دخلي نيست و از من خواسته است كه بحل آنها كوشم: 1- ظن غالب و نزديك بعلم آيا كافي است در عقايد اماميه و ايمان بآن حاصل مي شود يا نه. 2- فرق بين غنا و صوت احسن چيست، 3- آيا محكمه اي بر ما عرضه كنيد كه دلالت بر امامت كند. شيخ بپاسخ يكايك آنها مي كوشد. (عبدالله انوار) اجوبة عن مسائله حول التكليف و نطاقه، و قدم مسئلة في طهارة طين الطرق، كتبها في 1230. آغاز كتاب: قال محمد المهدي ... شيخنا و مولانا أشكل علي مسائل انجام كتاب: أن يقول لا أله ألا الله محمد رسول الله علي ولي الله كلما عرض شئ من ذلك فانه يذهب عنه [مرعشي 30/551؛ جوامع الكلم 2/130؛ ريحانة الأدب 1/81؛ نسخه پژوهي 3/176؛ شيخ علي حيدر 2/62]

در برابر پرسش کسی که نامش در پیشگفتار کوتاه نیامده، و در فهرست کتب مشایخ نام او سید ابوالحسن گیلانی آمده است. دربارۀ اینکه اگر ایمان و کفر در لوح محفوظ ثبت است، پس چرا باید کافر را تکلیف کنند، با اینکه از پیش سرنوشت او روشن است. تاریخ نگارش در انجامۀ نگارنده 8 ج 2/1223ق آمده است. آغاز: حمدله. صلاة. و بعد، فیقول العبد المسکین احمد بن زین‌الدین الاحسایی، انه قد ارسل الی مسألة و هو من غوامض الاسرار، و لکن یجب علی قبل الشروع. انجام: فاذا اطلق الف سنة من ادبه ما ذکرنا. و الحمدلله رب العالمین... و کتب احمد بن زین‌الدین فی الثامن من جمادی‌الثانیة سنة الثالث و العشرین من بعد المأتین و الالف... و الحمدلله رب العالمین.

پاسخ به شش سؤال است كه گويا از سيد كاظم رشتي يا كريم خان كرماني پرسيده: 1- درباره گفتار احسايي: لما كانت الحروف في الرتبة الثانية في مقام التابعية و الوصفية؛ 2- اثبات وجود الجن؛ 3- اثبات الفؤاد؛ 4- سؤالي درباره خواب؛ 5- ما معني ان الأرض الثابتة فوق السماء الدنيا و ... ؛ 6- ما وجه المناسبة في قول المشايخ أعلي الله مقامهم ان العقل بازاء البديع و النفس ... (ابوالفضل حافظيان) پاسخ شش سوال و اشكال است كه از جانب سيد حسين اصفهاني شده و مولف به تفصيل با ادله بيست و هفت گانه پاسخ داده است. (علي اوسط ناطقي و رمضانعلي انتظاري) آغاز كتاب: حمدله. و الصلوة علي خير خلقه و أشرف بريته محمد و آله الطيبين ... و بعد فهذه هي المسائل المشكلة التي قد استشكلت علي و علي أمثالي من القاصرين و المقصود سماع الجواب ... أما فقد و صل الي منكم الكتاب و فهمت الخطاب. [آستانه حضرت عبدالعظيم 1/23؛ مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 2/143]

چند پرسش اعتقادي است كه در بعضي احاديث مشكل بوده و بطور « سوال- جواب » از آنها پاسخ گفته شده است. در اين پرسشها پيرامون احوال اولاد زنا در آخرت، نهي آدم از خوردن شجره، ميزان سعادت و شقاوت، مدت زيارت امام حسين عليه السلام از عمر حساب نمي شود، حقيقت روح، تفسير آيه «ليس كمثله شيء »، رفتار خدا با پيامبران و ائمه، سوال شده است. (سيد احمد اشكوري) از سيد كاظم رشتي (د 1259ق/1843م). نخستين پرسش درباره اينكه چرا ولدالزنا به بهشت راه ندارد و آخرين پرسش در تفسير آيه شريفه «ليس كمثله شيء» و آيه «و لله المثل الاعلي» . (احمد منزوي) همان پرسش و پاسخ هايي كه نمايه آنها در 11 بند در فهرست كتب مشايخ (ص 358-359) آمده است: : 1. چرا اولاد زنا به بهشت داخل نمي شوند 2. از حديث «كافي» كه خداوند آدم را از خوردن ميوه نهي فرمود ولي در ضمن خواست كه بخورد ... . 7. تفسير آيت «ليس كمثله شئ» و آيت «لله المثل العليا. . » در فهرست كتب مشايخ (همانجا) تاريخ انجام رساله جمعه 6 ذيقعده 1231ق ياد شده و مي افزايد چاپ شده است. (احمد منزوي) آغاز كتاب: خداوند اهل كمال را از شرب وصال جرعه ده و اهل وصال را از جام مالا مال كلما رفعت لهم علما وضعت لهم علما ليس غاية و لانهاية بهره كرامت فرما. انجام كتاب: و در اين مرحله سكوت اولي است و صمت انسب و العلم عندالله تبارك و تعالي. [فهرست آستان قدس 20/233؛ كتابخانه ملي 7/50؛ الهيات تهران ص 249؛ دائرة المعارف بزرگ 1/212؛ اعلام 3/1884؛ مشار، مؤلفين 5/37: تصوير؛ فهرست كتب مشايخ 358-359؛ فهرست كتب مشايخ 304 رديف 170 «رساله»؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامي 1/76؛ ابراهيمي 358: رساله در جواب بعض اجله؛ مرعشي23/198؛ فهرستواره منزوي 9/160 با عنوان «پاسخ پرسشهاي اعتقادي» و ناشناس]

از حجة الاسلام حسين بن محمد تبريزي ممقاني که در سه مقاله و يک خاتمه در اثبات مذهب شيخيه در برابر متشرع بنام ناصرالدين شاه در نهم رجب سال 1285 ساخته است و نخستين تحرير آن روز مبعث 1280 است. زمان تاليف: 1286 ه. ق؛ اهداء به: ناصر الدين شاه نويسنده مي گويد چون اين روزها شاه و بزرگان قوم را سر آنست كه بين مسلمانان صلح افكنند و همه را در راه برادري سوق دهند لذا درباره اختلاف: « بعضي از فضائل و مناقب و مقامات و مراتب جناب و لا يتمآب و سائر ائمه اطياب » نظر برين رفت كه كتابي نوشته شود در سه مقاله و يك خاتمه بدين شرح: مقاله اولي: درباره مرتبه نبوت و ولايت مطلقه و سلطنت كبري كه خداي واحد بيهمتا بجناب محمد مصطفي عطا فرموده است؛ مقاله ثانيه: در بيان منشاء نزاع؛ مقاله ثالثه: در بيان حكمت اختلاف؛ خاتمه: در پاره اي ازاخبار سني ها. (عبدالله انوار) از حسين بن محمد تبريزي ممقاني. رساله ايست در باره اختلافات شيخي و غير شيخي، نگارنده بدون ذك نام پادشاه وقت، ماموريت يافتن خود را از طرف او براي رفع غائله و كشت و كشتار بر سر اختلاف عقايد ذكر مي كند و در آن آمده: (از جانب سني الجوانب فرمان واجب الاذعان باحضار ايندعا گوي ... . خطاب باين دعا گوي خاكسار ... . جناب فضايل و كمالات اكتساب. . ميرزا محمد حسين حجة الاسلام موفق باشند سالهاست كه مي شنويم فما بين شيخي و غير شيخي در بعضي مسائل. . رساله در سه مقاله و يك خاتمه است: 1-در بيان محل نزاع و اختلاف 2-در بيان سبب و منشاء نزاع حضرات با اين فرقه محقه 3-در بيان حكمت اختلاف و ثمره است. از ميرزا محمد حسين بن محمد حجة الاسلام تبريزي ممقاني شيخي كه در 1285 پس از اينكه گروهي خواسته اند او را بكشند و از دست آنها رهيده بود و پس از اينكه شاه او را بتهران خواسته بود ساخته و از گروه شيخي دفاع كرده است. فرمان شاهانه در ديباچه هست. (محمد تقي دانش پژوه) در پي آشوبي كه ضد شيخيان در تبريز بر پا شد. مؤلف اين كتاب را در اثبات حقانيت و صحت اعتقادات اين گروه نگاشت و به پيروي از طريقه شيخ احمد احسائي انديشه هاي اعتقادي آنان را اثبات نمود. اين رساله به روز مبعث از ماه رجب 1285 پايان يافته و داراي سه مقاله و يك خاتمه مي باشد بدين تفصيل: مقاله اولي: در بيان محل نزاع و اختلاف. مقاله ثانيه: در بيان سبب و منشأ نزاع. مقاله ثالثه: در بيان حكمت اختلاف و ثمره آن. خاتمه: در بعضي اخبار و آثار از طريق سنيان. (سيد احمد اشكوري) در اين رساله مؤلف كه متمايل به عقايد شيخيه است از ايرادات وارده به آنها و خصوصاً شيخ احمد احسايي دفاع نموده و بدين وسيله مي خواهد بين مخالفان و موافقان شيخيه توافق ايجاد كند. (صدرائي خوئي، علي) آغاز كتاب: «الحمدلله الذي لم يجعلنا من المعاندين المنکرين ... و بعد اين رساله مختصر وسيله اي است كه اين حقير مقر بقصور و تقصير» . انجام كتاب: «اين همه را بي اختيار، و السلام علي من اتبع الهدي و خشي عواقب الردي ... » . [فهرست نسخه هاي خطي فارسي 976؛ مجلس 12/269 ش 4570؛ کتابخانه ملک 3/561؛ ملي 5/115؛ شخصي ميبدي 2/120؛ فهرست سلطنتي 1/826؛ دانشگاه تهران 14/3634؛ مجلس شورا 12/269؛ دارالحديث ص 246؛ شورا 1/120/33 و 1/158/33؛ فهرستواره منزوي 9/448]