جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

معنای اینکه همه چیز دین، از حجاب و شعائر و ..، را رسمی و تحمیلی کرده‌ایم، اینست که جامعه دینی‌تر شده‌است؟! نه، امروز جامعهٔ ایران غیردینی‌تر از جامعهٔ پیش از انقلاب شده‌است ! 🔹(در الهیات «غیرسلبی»)، سطح امر قدسی چنان پله به پله نزول پیدا می‌کند که در نهایت «گشت ارشاد» خود را نمایندهٔ خدا در برابر خلق می‌نامد ! 🔸در شرایط دموکراسی چون رشد رذیلت و فضیلت‌ ممکن و آزاد است، به‌تعبیر فارابی، امکان رشد «فضیلت‌»های بزرگ هم هست ... 🔹باید به دنبال راهی بود که دین بجای آن‌که در برابر آزادی و عدالت و پیشرفت جامعه بایستد، خود پشتوانهٔ اخلاقی و گشایندهٔ این راه شود ...

منتقدان و مدافعان اخلاق اسلامی و آنهایی که فقط اخلاق اسلامی را شرح و توصیف می‌کنند، اغلب ادعا دارند که قرآن منبع هنجارهای رفتاری مسلمانان است. گرچه این مدعا در یک سطح انکارناپذیر است، اظهار آن به طور بی‌قیدوشرطی که از ظریف‌ترین و ممتازترین ویژگی‌های اخلاق قرآنی را مخدوش خواهد کرد، آن ویژگی این است که قرآن مکرراً تصریح می‌کند که آدمی باید مطابق هنجارهایی عمل کند که در قرآن مشخص نشده‌اند، یعنی آدمی باید به منابع دانش اخلاقی که جایی در بیرون از وحی قرار دارند متوسل شود. مقالۀ حاضر این مدعا را موجه خواهد ساخت، و سپس استلزامات این تصریح وحیانی بر متابعت از هنجارهای اخلاقی غیر‌وحیانی را بررسی خواهد کرد. چنین آموزه‌ای مقدمتاً سازگار با ویژگی‌های انسان‌شناسی و کیهان‌شناسی قرآنی به نظر می‌آید، که برای مثال، بر خلاف اکثر شکل‌های مسیحیت، تفاوت مطلق بین جهان آخرت و این جهان، و بین ماهیت انسان و استعداد انسان را از میان برمی‌دارد. برخی از پیامدهای این نظام اخلاقی برای اسلام شیعیِ امامی و اسلام سنی نیز مورد ملاحظه قرار خواهد گرفت.

درسگفتار فوق درباب نظام اخلاقی قرآن، انسان شناسی در قرآن، خیر و شر، خوف به بحث پرداخته است.

درس‌گفتار «اخلاق زبان در نهج البلاغه» در قالب سه جلسه توسط ابوالقاسم فنائی در کانون توحید لندن برگزار شده است. در ادامه می‌توانید صوت آن را دریافت کنید: استقلال زبان اخلاق از زبان دین یک نظریه زبان‌شناسانه درباره اوصاف اخلاقی یا کارکرد جملات اخلاقی است. بر اساس این نظریه، تعریف خوبی و بدی یا درستی و نادرستی اخلاقی بدون ارجاع به امر و نهی الهی امکان‌پذیر است. یعنی ما برای اینکه تصور و تصدیق کنیم که ظلم بد و عدالت خوب است، لازم نیست تصور و تصدیق کنیم که خدایی هست که عدالت را واجب و ظلم را حرام کرده است. این یک موضوع است. موضوع دیگر این است که زبان دین از نظر اخلاقی چه حکمی دارد: یعنی آیا تعبیراتی که در متون دینی داریم با ارزش‌های اخلاقی حاکم بر زبان سازگارند یا این ارزش‌ها را نقض می‌کنند؟ …

جلسه اول هدف درس حاضر؛ساختار مقالات پژوهشی کلاس؛مفهوم «نظام» در نظام اخلاقی اسلام؛اهمیت نگرش نظام مند به اخلاق اسلامی؛فواید و کاربردهای آشنایی با نظام اخلاقی اسلام؛لزوم تدوین نظام اخلاقی اسلام در عصر حاضر ———— جلسه دوم -‌ معرفی برخی منابع درباره نظام اخلاقی اسلام؛کمبود منبع جامع درباره نظام اخلاقی اسلام؛اهمیت و جایگاه اخلاق در منظومه اندیشه اسلامی؛ویژگی های یک نظام اخلاقی مطلوب؛پیشفرض های وجود نظام اخلاقی در اسلام؛تعریف «نظام اخلاقی اسلام» —————- جلسه سوم -‌وجوه اشتراک نظام اخلاقی اسلام با دیگر نظام های اخلاقی؛ ویژگی های نظام اخلاقی اسلام: ۱٫ جامعیت و شمول ————– جلسه چهارم ادامه ویژگی های نظام اخلاقی اسلام:. ۲٫خدامحوری،۳٫ قاعده مندی۴٫ توان توجیه اخلاقی۵٫ توجه به تفاوت انسان ها ۶٫ چند ساحتی بودن نظام ارزشی ————- جلسه پنجم ادامه ویژگی های نظام اخلاقی اسلام:۷٫ انسجام درونی۸٫ قابلیت تبیین عقلانی۹٫توجه به حسن فعلی و حسن فاعلی۱۰٫ مراتب داشتن ارزش ها۱۱٫ آخرت گرایی ——————- جلسه ششم چرا باید اهداف اخلاق را مشخص کرد؟؛چگونه میتوان اهداف اخلاق اسلامی را شناخت؟؛اهداف اخلاق در اسلام: – هدف غایی اخلاق در اسلام؛- اهداف کلان؛اهداف واسطه —————– جلسه هفتم نسبت اخلاق با علوم دیگر:نسبت اخلاق با فقه: معرفی منابعی درباره رابطه فقه و اخلاق؛شباهت ها و تفاوت های گزاره های فقهی و گزاره های اخلاقی؛ نسبت استدلال های فقهی با استدلال های اخلاقی. ————— جلسه هشتم – مبانی هستی شناختی وانسان شناختی اخلاق از دیدگاه اسلام ————– جلسه نهم – مبانی معرفت شناختی و ارزش شناختی اخلاق اسلامی؛نسبت اخلاق اندیشی و اخلاق پژوهی های ما با مسائل اخلاقی جامعه چه اندازه است؟

درباره زندگی عالم عارف سید محمد عیناثی، اطلاع چندانی در دست نیست. صاحب روضات تنها به این موضوع اشاره می‌کند که : «مادرِ مادرش، دختر شیخ ما، شهید ثانی رحمه الله بوده است.» همو در ستایش از مقام والای علمی و معنوی او چنین می‌نویسد: «متبحراً جامعاً، ومتتبعاً بارعاً، متديناً صالحاً، متعبداً سابحاً، فقيهاً عرفانياً، حکیماً ایمانياً، شاعراً عفيفاً، و ادیباً عريفاً.» همچنین آیت الله سید محمد علی قاضی طباطبایی در مقدمه خود بر نسخه عربی کتاب آداب النفس می‌نویسد: «سید محمد بن محمد بن حسن» مشهور به «قاسم حسینی عیناثی عاملی» از بزرگان علمای امامیّه است که از جایگاه والایی در علم و ادب برخوردار بوده، جامع معقول و منقول است. او از علمایی بود که مقام زعامت داشت و واعظی توانا بود. او از «جبل عامل» به ایران مهاجرت و در مشهد مقدّس رضوی سکنی گزید و آثار گران‌بهایی از خود به یادگار گذاشت.» از این عالم بزرگ، آثار ارزشمندی به جای مانده است که یکی از آنها کتاب فاخر «آداب النفس» است. این کتاب، دربرگیرنده عناوین فراوان اخلاقی است که با بیانی شیوا و با آمیزه‌هایی از آیات و روایات و سخنان بزرگان و حکایاتی دلنشین، همراه گردیده است. رویکردی علمی به بسیاری از مباحث اخلاقی و طرح دیدگاه‌های کلامی و عرفانی و فلسفی در این‌باره، جذابیت ویژه‌ای به آن بخشیده است. آثار مصنّف به نقل از کتاب «ریحانة الادب » از این قرار است: 📓 الاثنی عشریّة فی المواعظ العددّیة 📓آداب النفس 📓حدائق الابرار و حقائق الاخیار 📓فوائد الحکماء 📓فوائد العلماء گفتنی است این کتاب از «رسايل اخوان الصفا» و «حکمت سینوی»، تأثیر فراوانی پذیرفته است و جناب مصنف (ره) این دو مشرب اخلاقی، عرفانی و فلسفی را بارها در کتاب خود بازتاب داده است. به عنوان نمونه، او متن کامل رساله ابن‌سینا در «معرفت نفس» را در بخش پایانی کتاب خود می آورد و آن‌گاه خوانندگان را توصیه می‌کند که حتما از این اثر گران‌سنگ توشه‌های علمی و معنوی بردارند. حاصل سخن اینکه همانگونه که «آیت الله سید محمد علی قاضی طباطبایی» در مقدمه خود بر نسخه عربی این اثر آورده است: «این کتاب، کتابی دینی، اخلاقی، عرفانی، فلسفی، اجتماعی و عملی است و از هر گونه جمود و پیچیدگی به دور است.»