جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

صحبة الرسول صلي‌الله‌عليه‌وآله بين المنقول و المعقول نوشته محمدعلی نجفی، کتابی است به زبان عربی که به موضوع شناخت صحابه پیامبر اکرم(ص) در ادله معقول و منقول پرداخته است. انگیزه نویسنده، رد مغالطاتی در موضوع صحابه است که در رساله شیخ صالح درویش وجود دارد. این کتاب در زمان معاصر در یک جلد منتشر شده است.

نهاية الأرب في فنون الأدب تألیف احمد بن عبدالوهاب نویری فرهنگ نامه يا دائرةالمعارفى است جامع و از تمامى علوم و معارف اسلامى و فرهنگ عصر خويش و از صدر اول تا عصر تأليف سخن مى‌گويد. اجمالى از مطالب كتاب اين مجموعه كار خود را از آغاز آفرينش آسمان آغاز كرده و پيرامون هيئت آسمان و فلك ادامه مى‌دهد و در هواشناسى و كهكشان شناسى و چگونگى شكل- گرفتن برف و باران و آذرخش و قوس و قزح و اساس آتش و آتش‌خانه‌ها و ضرب المثل‌هاى مربوط به آتش و بيان شب‌ها و روزها و ماهها و سال‌ها و فصول و اعياد و كوه‌ها و درياها و جزاير و نهرها و چشمه‌ها و آبگيرها. به حقيقت كمتر علمى است كه نشانى از آن در اين مجموعه ديده نشود. تاريخ، ادبيات، فرهنگ شناسى، مردم شناسى و... آنقدر اين دانشنامه را آكنده است كه وجود آن را براى پژوهشگران تاريخ علم مرجعى گريز ناپذير مى‌سازد.اين مجموعه عظيم در بيش از 30 جلد تنظيم گشته و دانشهاى گوناگون را آنقدر به تفصيل برگزار كرده است كه تنها چند جلد آن مرجعى پربار براى تحقيقات ادبى و بلاغى است.

شرح نهج‌البلاغة لابن ابى‌الحديد، به زبان عربى، نوشته ابوحامد، عبدالحميد بن هبة الله بن ابى‌الحديد معتزلى، متوفاى 656ق، مفصل‌ترين شرحى است كه بر نهج‌البلاغه نوشته شده و مورد قبول مسلمين هم واقع گشته است. ابن ابى‌الحديد، شرح خود را در سال 644ق، شروع كرده و در سال 649ق، به اتمام رسانده. وى، كتاب خود را براى مؤيدالدين بن علقمى، وزير عباسيان نگاشت كه بسيار مورد عنايت و توجه اين وزير شيعى واقع شد و هداياى فراوانى به او داد. با توجه به تاريخ وفات ابن ابى‌الحديد كه سال 656ق، است، وى، شرح خود را 7 سال قبل از وفات؛ يعنى در اواخر عمر، به پايان رسانده است. محتوای مجلد حاضر:دويست و بيست و سه كلام(از آغاز كلام 186 تا پايان كلام 408)، هشتاد و يك كلام(از آغاز كلام 409 تا پايان الحكم المنسوبة كه خود 998 حكمت است).

«الصحیح من سیرة النبی الاعظم (ص)» نام مجموعه کتاب‌ هایی است در ۳۵ جلد که توسط سید جعفر مرتضی عاملی در شرح زندگانی حضرت محمد (ص) نوشته‌ است. نویسنده از بیست سالگی شروع به مطالعه و تحقیق در مورد سیره نبوی کرده و حاصل مطالعات خود را به تدریج منتشر ساخته‌ است. نویسنده در این کتاب‌ ها به بررسی اثرات مسئله منع حدیث در درستی حقایق تاریخی و نقش تازه‌ مسلمانان اهل کتاب در تاریخ اسلام می‌ پردازد و روش‌ های سیره‌ نگاری را بررسی و اسلوب خود را تشریح می‌ کند. جلد هشتم کتاب، به غزوه بنی‌ نضیر و جریانات مربوط به جنگ احزاب (خندق) اختصاص یافته است.

«الصحیح من سیرة النبی الاعظم (ص)» نام مجموعه کتاب‌ هایی است در ۳۵ جلد که توسط سید جعفر مرتضی عاملی در شرح زندگانی حضرت محمد (ص) نوشته‌ است. نویسنده از بیست سالگی شروع به مطالعه و تحقیق در مورد سیره نبوی کرده و حاصل مطالعات خود را به تدریج منتشر ساخته‌ است. نویسنده در این کتاب‌ ها به بررسی اثرات مسئله منع حدیث در درستی حقایق تاریخی و نقش تازه‌ مسلمانان اهل کتاب در تاریخ اسلام می‌ پردازد و روش‌ های سیره‌ نگاری را بررسی و اسلوب خود را تشریح می‌ کند. جلد دهم بصورت عمده به جریانات غزوه بنی قریظه و مریسیع اختصاص یافته است .

«الصحیح من سیرة النبی الاعظم (ص)» نام مجموعه کتاب‌ هایی است در ۳۵ جلد که توسط سید جعفر مرتضی عاملی در شرح زندگانی حضرت محمد (ص) نوشته‌ است. نویسنده از بیست سالگی شروع به مطالعه و تحقیق در مورد سیره نبوی کرده و حاصل مطالعات خود را به تدریج منتشر ساخته‌ است. نویسنده در این کتاب‌ ها به بررسی اثرات مسئله منع حدیث در درستی حقایق تاریخی و نقش تازه‌ مسلمانان اهل کتاب در تاریخ اسلام می‌ پردازد و روش‌ های سیره‌ نگاری را بررسی و اسلوب خود را تشریح می‌ کند. جلد یازدهم این کتاب به جنگ خندق و جنگ بنی قریظه پرداخته شده است.

«صلح» يكى از دلنشين ترين واژه ها براى همه انسان ها به شمار مى آيد. در اين حال، برخى از خاورشناسان برآنَند كه اسلام را «آيين شمشير» معرفى كنند. البته، عدم رويكرد به آشتى هاى رسول اكرم (ص)، نيز بستر مناسبى را براى اين اتهام فراهم ساخته است. در اين سطور، يكايك صلح هاى پيامبر (ص) شناسايى و بررسى مى شود. اين مهم، با تكيه بر روش تاريخى، و بر اساس روند حوادث انجام مى يابد. صلح پرآوازه «حديبيه» تنها يكى از صلح هاى مورد شناسايى است و در اين نوشتار، موارد متعدد ديگرى مورد اشاره قرار مى گيرد كه از نظر زمانى، در دو بخش «پيش» و «پس» از حديبيه واقع شده اند.

مولوى با سخنان حضرت على (عليه السلام) آشنايى كامل داشته و بيت اول سخنى است منسوب به على (عليه السلام) كه فرمودند: «اذا جاء القضا ضاق الفضا.» اين نقل قول تأكيدى است بر نقش ولايت حضرت على (عليه السلام) كه دين را نگهبان است، زيرا با تداعى آيه اى از قرآن مجيد هشدار مى دهد كه «كَلّا لَئِن لَمْ يَنْتَهِ لَنَسْفَعاً بالنّاصِيه.» (علق: 15) اين آيه قرآن خطاب است به فردى بت پرست از مردم مكه كه برده مسلمان خود را از نمازگزاردن منع مى كرد. وظيفه مولايى و نگاهبانى دين از آن جهت به عهده حضرت على (عليه السلام) است كه خود قرآن ناطق است. بنابراين، على (عليه السلام) مردى است كه رهروان و پيروانش او را عاشقند و بت پرستان و منكران تعاليم قرآن از او در بيم. در این مقاله سیمای امرالمومنین (ع) در مثوی مولوی ذیل این مباحث بیان می شود: على (عليه السلام) و درافكندن با عمرو بن عبدود؛ على (عليه السلام) و فتح باب خيبر؛ على (عليه السلام) و واگويه با چاه؛ على (عليه السلام) و قاتل خود؛ على (عليه السلام)، باب علم نبى (صلى الله عليه وآله)؛ على (عليه السلام)، مولا؛ على (عليه السلام)، انسان كامل و... .

به راستی ویژگی و اوصاف بندگان صالح خدا کدامند؟ سالک راه چگونه می ‏تواند با آگاهی و بصیرت، مسیر سعادت را بپیماید؟ با کدامین دستگیره محکم و ریسمان سترگ الهی می ‏توان این مسیر پرفراز و فرود را پیمود؟ استاد، در شرح و تفسیری بر کلام امیرمؤمنان علی علیه ‏السلام در این گفتار، لغزشگاه ‏ها و راه ‏های ناامن مسیر سعادت را گوشزد و گناه را آستانه سقوط بندگان الهی به جهنم قلمداد می‏ کنند و نیل به این سعادت را نیازمند مجاهدت و جان‏فشانی بسیار می‏ دانند. بدین سان، خورشید یقین، روشنگر و آرام ‏بخش دل‏های مؤمنان و دوستان خدا خواهد شد.

اسلام، قاعده اصلی و پایه‌ای را بنابر «صلح» گذاشته، در قرآن و سنت نیز «جنگ» به جزء در شرایط خاص و استثنایی تجویز نشده است. تأمل در این دو رویکرد روشن می‌کند که رمز توفیق پیامبر(ص) در تبلیغ دین، صبر و پایداری، دعوت مسالمت‌آمیز و احترام به آزادی عقیده و کرامت انسانی بوده است. پیامبر(ص) هیچ‌وقت در ابتدا دستور حمله نظامی به قبیله یا گروهی را صادر نفرمود و همه غزوات و سریه‌های صدر اسلام دفاعی بوده است.نظر به اهمیت موضوع و این نگاه که تاکنون کسی به ارزیابی دو رویکرد متفاوت پیامبر(ص) در جنگ‌ و صلح نپرداخته، و با توجه به قرب زمانی جنگ احزاب و صلح حدیبیه، موضوع رساله را به این دو رویداد اختصاص دادم و در پنج فصل به آن پرداختم: 1. کلیات، 2. تاریخچه و وقایع جنگ احزاب، 3. تاریخچه و وقایع صلح حدیبیه، 4. بررسی و ارزیابی رویکرد پیامبر(ص) در این دو واقعه، 5. نتیجه.پیامبر(ص) در جنگ خندق نشان داد که می‌توان از شیوه‌های متفاوت، بدون اینکه خونی ریخته شود، دشمن را از صحنه نبرد بیرون کرد. حفر خندق، بکاربردن خدعه و نیرنگ، پی بردن به نیازهای معیشتی قبیله‌ای (مانند غطفان) و بستن قرارداد با آن‌ها مشروط به ترک جبهه جنگ، شیوه‌هایی بود که پیامبر(ص) در پراکندن سپاه احزاب استفاده کرد. اما از سوی دیگر، بعد از گذشت مدتی از آن جنگ، شاهد آن هستیم که پیامبر(ص) با همان مشرکان و دشمنانی که چندی پیش رودرروی آنان قرار گرفته بود، پای میز مصالحه می‌نشیند و صلحی را می‌پذیرد که بایستی در راستای همان جنگ احزاب و در ادامه همان مسیر اهداف بررسی شود. بر همین مبنا می‌بایست به این صلح به عنوان گام مهم پیامبر(ص) در جهت پیش‌برد و تثبیت آرمان‌های دینی خود نگاه کرد که نه با تهدید و اتکای به شمشیر، بلکه با نرمش و تدبیر و فراهم نمودن فرصت، به آن نگریست. در واقع پیامبر(ص) در حدیبیه، تهدیدها را به فرصت‌ها مبدل نمود. از این‌رو این تفاوت رویکرد، از نظر تاریخی، جای بررسی و پرسش دارد که چرا پیامبر(ص) در جنگ احزاب از «شیوه‌های دفاعی» بهره جست و در حدیبیه، «صلح» را به‌کار برد و حتی در ظاهر امر به دشمن امتیاز هم داد.