جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عدالت از جمله مفاهیمی است که اهمیت و بزرگی آن بر همه افراد بشر نمایان است. انسان از زمانی که خود را شناخته به ضرورت حضور ارزشمند عدالت، برای تعالی خود و اجتماعش پی برده است. مسأله عدالت در میان ادیان الهی و اندیشمندان اسلامی نیز از مباحث مهمّ و دغدغه‌های اصلی بوده است؛ و در این میان، امام علی (ع) در بین حاکمان تاریخ بیشترین اهتمام را نسبت به عدالت داشته است. خصلت رفع ظلم و ستم و برپایی عدالت با اندیشه‌ی امام (ع) پیوندی ناگسستنی دارد. ایشان حتی در ساده‌ترین و کوچک‌ترین کارها نیز مسأله‌ی عدالت را در نظر داشته و منافع نزدیکان خویش را به دلیل حفظ عدالت نادیده می‌انگاشت. مطالعه در کتاب ارزشمند نهج‌البلاغه گویای این مطلب است که امام (ع) در جنبه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و هم‌چنین اصول اعتقادی (توحید، نبوت، معاد) اصل عدالت را مدّ نظر داشته و به آن توجه ویژه کرده‌است. در قرآن نیز آن‌جا که مبنای عدالت، توحید است بیان می‌دارد که یگانگی خداوند به عدالت ختم می‌شود و آن‌جا که مبنا نبوّت است، اثبات می‌کند که هدف از آن اجرای عدالت است و بالاخره در آن‌جا که مبنا معاد است، ذکر می‌کند که خلقت آدمی، عبث و بیهوده نیست زنده کردن او در جهان دیگر و حسابرسی به اعمالش عین عدالت است. نوشتار حاضر به بررسی مبانی اعتقادی عدالت در نهج‌البلاغه که شامل اصول توحید، نبوّت و معاد است پرداخته، سپس شواهد قرآنی آن را تعیین نموده‌است. لازم به ذکر است که کلام حضرت در باب توحید، نبوّت و معاد در قالب خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌ها بسیار گسترده بوده و نگارنده تنها، سخنانی را که مرتبط با عدالت است، بررسی نموده‌است.

یکی از راه‌های بیان حقایق دین در مکتب تشیّع، ادعیّه و زیاراتی است که از ناحیۀ معصومین(ع) صادر و به شیعیان تعلیم داده شده است، از مهمترین زیارات ائمه اطهار(ع) در نزد شیعیان، توجه و اهتمام به زیارت روز عید غدیرخم(زیارت غدیریه) است، این زیارت از امام دهم علی النّقی الهادی(ع) است و تاریخ صدور آن به سالی برمی‌گردد که معتصم عباسی آن حضرت را به بغداد احضار کرد، در این موقعیّت حضرت به زیارت امیرالمومنین(ع) تشریف فرما شدند، و یکی از کم‌نظیرترین زیارت‌نامه‌هایی را که بخشی از عقاید شیعه در آن مطرح است، بیان فرمودند.محتوای زیارت غدیریه، منبعی غنی از آیات قرآن و روایات در اثبات ولایت امام علی(ع) است، و می‌توان در یک نگاه اجمالی آن را بر سه محور تقسیم نمود: اوّل: آیاتی از قرآن کریم که در بیان فضائلِ امیرالمومنین(ع) نازل شده و امام هادی(ع) به آنها استشهاد می‌فرمایند. دوم: فضائلی که خودِ امام هادی(ع) در توصیف امام علی(ع)، متذکّر می‌شوند. سوم: ذکر بخش‌هایی از تاریخ زندگی امیرالمومنین(ع).مطالب این پژوهش در چهارفصل تنظیم شده است، فصل اوّل کلّیات است که به بیان مسأله و اهمیّت و اهداف تحقیق، اختصاص یافته؛ فصل دوم با عنوان مفهوم شناسی به ابعاد زیارت در اسلام و اهمیّت روز غدیرخم و همچنین منبع شناسی زیارت غدیریه می‌پردازد؛ و امّا فصل سوم به بررسی فضائل امام علی(ع) و مواردی از تاریخ زندگی ایشان و روایات وارده در زیارت غدیریه اختصاص یافته؛ فصل چهارم که فصل پایانی محسوب می‌شود، شامل استشهادات قرآنی امام هادی(ع)، مرتبط با فضائل و حقّانیّت ولایت امام علی(ع) است.

چکیدهانسان موجودی کمال طلب و افزون خواه است که هیچ حدی را برای خود نمی‌شناسد. اگربه دنبال دنیا برود، بهترین آن را برای خود می‌خواهد و اگربه فکر کمالات معنوی باشد، نیز هیچ گاه به پایان راه نخواهد رسید. البته عوامل و زمینه‌هایی وجود دارند که به بالندگی انسان کمک می‌کنند، همچنان که اسباب و زمینه‌هایی نیز وجود دارند که سبب سقوط و انحراف وی می‌شوند و او را از سیر به سوی اوج کمالات باز می‌دارند. با توجه به بروز انحرافات گوناگون در جوامع و ظهور مشکلات فراوان در این زمینه و رشد بی‌رویه جرایم و دور شدن از سنتها و احساس نیاز به بازگشت به دوره دین محوری رساله حاضر باعنوان عوامل انحراف بینشی و راه‌های درمان آن از نگاه امام علی (ع) و با هدف شناساندن عوامل انحراف به مردم و جوانان به منظور جلوگیری از آن و بیان دیدگاه امیر المومنین، و نیز شناخت زمینه‌های شکل گیری و گسترش انحراف در اجتماع، موانع و بررسی عوامل انحرافات بینشی در جامعه شروع به کار کرد و در انتها به بیان راهکارهای جلوگیری از انحراف پرداخت. این تحقیق از چهار فصل تشکیل شده که. فصل اول باعنوان کلیات به بررسی معنای لغوی و اصطلاحی انحراف، بینش، انحراف بینشی، انواع بینش می‌پردازد. فصل دوم باعنوان شاخصه‌های بینش به بررسی شاخصه های بینش انحرافی مانند، ریاست طلبی، منفعت طلبی، سطحی نگری، سستی در کار، شتابزدگی، و... پرداخته می شود. همچنین به تبیین شاخصه های بینش صحیح از جمله تفکر و تدبر، تشخیص حق از باطل، مشورت، امام شناسی،، دشمن شناسی، دور اندیشی، تیزهوشی، نگاه عبرت آموز و... می‌پردازد. در فصل سوم که با عنوان عوامل انحراف بینشی است؛ عواملی مانند هواپرستی، دنیازدگی، لقمه حرام، شیطان، ظلم، جهل، غفلت، نفاق، تعصب و... را بررسی کرده و به بیان ارتباط آنها با انحراف می‌پردازد. فصل چهارم نیز که آخرین فصل این تحقیق است باعنوان درمان انحراف سعی در نشان دادن راههای درمان انحراف پس از پیدایش آن می‌باشد که در مرحله نخست قرآن، ارتباط با خدا، زهد، عبرت آموزی، توبه، رعایت تقوای الهی، ایمان به خدا و... . را به عنوان راه درمان معرفی کرده است. در ضمن لازم به ذکر است که‌این تحقیق به شیوه تتبع روایی و فیش برداری، و به روش کتابخانه‌ای و با استفاده از نرم‌فزارهای موجود بوده است. از کتب روایی و شروح وتعدادی از کتب اخلاقی استفاده شده است.

چکیدهگرایش مردم به امام علی (ع) با شور و شوق فراوان و اصرار آنان جهت پذیرش خلافت از یک سو و عدم همراهی با آن حضرت در دوران حکومت امام (ع) از دیگر سو از جمله مسائلی استکه در نهج البلاغه در خطبه ها و نامه ها و حکمت های آن حضرت و همچنین در متون تاریخی تجلی یافته است. در این پایان نامه در پی علت یابی این مسأله هستیم که علت گرایش مردم با شوق وصف ناشدنی به امام علی (ع) و روی گردانی آنان از آن حضرت در دوران حکومت امام (ع) که با نکوهش آنان حاصل گردید چیست؟ در این پایان نامه با استفاده از روش تحلیلی – توصیفی و با تکیه بر کتاب نهج البلاغه و متون تاریخی به رفتار شناسی مردم در دوران حکومت امام علی (ع) پرداخته ایم و نتایج بدست آمده حاکی از آن است که علت گرایش مردم به امام علی (ع) بر اثر اقدامات نادرست عثمان در دوران حکومتش و همکاری که امام علی (ع) در طول دوران خلفا جهت حفظ اساس اسلام و مصالح مسلمین انجام داده بود، منتج به بیعتی بی نظیر و از روی اندیشه و اختیار گردید و علت روی گردانی مردم از امام علی (ع) در زیاده خواهی و قدرت طلبی سران جمل با طرح شعار خونخواهی عثمان و ادعای اجباری بودن بیعتشان با آن حضرت، سکوت و عدم همکاری صحابه برجسته ای که در دوران پیامبر (ص) و خلفا در تحولات جامعه اسلام اثر بخش بودند و بر افراشتن پیراهن خونین عثمان و تحریک احساسات و عواطف مردم از طرف معاویه بود. کلید واژه: امام علی(ع)، نهج البلاغه، گرایش، روی گردانی

عدالت اجتماعی به معنی «بهره مندی همه افراد از امکانات موجود در یک جامعه به تناسب ظرفیت ها» آرزوی تمام رهبران، اندیشوران و آزادگان جهان از گذشته تا حال بوده است. برای تحقق عملی این آرزوی شیرین، چاره ای جز شناسایی مقدمات و مسائل ضروری آن نیست.مقاله حاضر، چگونگی بهره مندی همه مردم از امکانات عمومی را در قالب بیان «زمینه ها»، «موانع» و «دستاوردهای» عدالت اجتماعی با نگاه محوری به نهج البلاغه دنبال میکند. استخراج بهترین طرح ها و راهبردیترین اندیشه ها در خصوص چگونگی عملیاتیکردن عدالت اجتماعی از موثق ترین متون دینی شیعی، یعنی نهج البلاغه، مهم ترین هدف این نوشته است. پژوهش حاضر مبتنی بر تحقیقات کتابخانه ای با نگاه متمرکز به کتاب شریف نهج البلاغه و شروح و کتب معتبر مرتبط با آن است که در حقیقت جنبه توصیفی ـ تحلیلی دارد. با این همه به سبب ماهیت گزارشی بحث، جهت توصیفی آن بر جنبه تحلیلی غلبه دارد. ظرفیت بسیار بالای نهج البلاغه در بیان حساس ترین مسائل و نشان دادن بخشی از حرکت های مدیریتی عدالت محور حضرت علی علیه السلام در دوران حکومت، محورهای عمده این تحقیق به شمار میآید.