جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 56
تطابق عوالم تکوینی با عوالم انسانی
نویسنده:
عبدالمحمود منصوریانفر
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
یکی از مباحث مهمی که از دیرباز و از دوران باستان در حکمت الهی و فلسفه و عرفان اسلامی مورد توجه متفکران، فلاسفه و عرفا بوده است، تطابق عوالم تکوینی با عوالم انسانی و یا به عبارتی انطباق عالم اکبر و عالم اصغر و به تعبیر دیگر عالم تکوین و عالم تشریع، و سرانجام تطبیق انسان کلی با هستی است. این مسأله در فرازهای مختلف دعای سحر آمده و مفسران معاصر در شرح این دعا به این موضوع اشاراتی کرده‌اند. نگارنده سعی کرده تا این مسأله را با نگاهی نو مورد بحث قرار دهد و نتایج حاصل از این مباحث را نقد و بررسی و تحلیل کند، و توجیه عقلی نظریه همبستگی علم ازلی الهی را با هستی و آفرینش بیان کرده و برداشت خود را از آن ارائه دهد.
صفحات :
از صفحه 29 تا 48
بررسی تطبیقی «کیفیت علم پیشین إلهی» از منظر صدرالمتالهین و ابن عربی
نویسنده:
محمد حسین وفائیان، حسن ابراهیمی
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
چکیده علم الهی به ماسوا، در دو حیطۀ «پیش از خَلق» و «پس از خَلق»، مورد کنکاش‌های علمی فراوان قرار گرفته است. در این دو حیطه، صفتِ «علم الهی به مخلوقات متکثّر، پیش از خلق آن‌ها»، به جهت آن‌که از صفات ذاتی بوده و ذات الهی نیز بسیط و در نهایتِ صرافت است، بیشتر مورد توجه بوده است؛ زیرا اثبات علمِ پیشین به مخلوقاتِ متکثّر در عین بساطتِ ذات، در ابتدا و ظاهر امر، متناقض‌نما جلوه کرده و از همین‌رو، در این بستر، دیدگاه‌های گوناگونی مطرح شده‌اند. ملاصدرا و ‌‌ابن عربی نیز در این مسئله، با نقد گفتار اندیشمندان پیش از خود، به تبیین کیفیت این قسم از علم الهی پرداخته‌اند. در این پژوهش، ثبوت «علمِ پیشین الهی» مفروض بوده و در پرتو آن، درصدد تبیین کیفیّت این قسم از علم، از منظر این دو اندیشمند هستیم. یافته‌های به‌دست آمده که با روش تحلیلی - منطقیِ عبارات ملاصدرا و ‌‌ابن عربی به دست آمده‌اند، نشان از اتحاد دو دیدگاه در اکثر مبانی و نتایج و اختلاف در روشِ تبیین دارند. ملاصدرا - همچون ابن عربی - علم پیشین را متحد با ذات و بلکه عین آن دانسته و توجیه کثرت در بساطت ذات را در گروِ تبیین «اعیان ثابته»‌‌ای می‌‌داند که از مصطلحات ‌‌ابن عربی در بحث علم پیشینِ الهی است.
صفحات :
از صفحه 88 تا 107
اعیان ثابته از دیدگاه ابن‌عربی و امام‌خمینی (س)
نویسنده:
حسین سهیلی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
مساله علم پیشین حق به مخلوقات به عنوان یک معضل در معارف توحیدی مطرح بوده است. مشکل متفکران از یک سو در علم خداوند به جزییات ، وحدت اطلاقی و بساطت ذاتی حق و از سوی دیگر در کثرت موجود میان عالم و معلومات بود که مستلزم اتصاف حق به صفات امکانی از قبیل : حدوث ، انفعال ، ترکیب ، محدودیت و .... و اجتماع صفات وجوبی و امکانی می شد. عرفا با طرح نظریه اعیان ثابته کوشش نموده اند ، تا این مشکل را حل نمایند. ان ها معتقد بودند که اعیان ثابته در عالمی به نام عالم ثبوت تحقق دارند. این عالم در ازل و قبل از پیدایش اشیاء با فیض اقدس در مرتبه واحدیت و حضرت علمی تقرر یافته است. خصوصیت این عالم این است که نه موجود است و نه معدوم ، بلکه اضافی و نسبی است. در این صورت ذاتا اثر خارجی و عینی ندارد تا به سبب ان ذات حق متکثر و منفعل شود. به این ترتیب علم ازلی و پیشین حق به اشیاء تبیین می گردد. این پایان نامه به بررسی مقایسه ای نظریه اعیان ثابته و مسائل پیرامون ان از دیدگاه ابن عربی و امام خمینی پرداخته است.
بررسی تطبیقی اعیان ثابته نزد ابن عربی با آیات و روایات
نویسنده:
فاطمه معظمی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
مسئله ی خلقت و چگونگی آن از مسائل پیچیده ای است که همیشه ذهن اندیشمندان متأله را به خود مشغول ساخته است. پیچیدگی این مسئله هنگامی مضاعف می گردد، که با مسئله علم الهی و پرسش هایی که در این حیطه مطرح است، آمیخته شود. پرسش هایی از قبیل اینکه آیا خدا قبل از خلقت به موجودات علم داشته است؟ ؛ آیا علم خدا قبل از ایجاد، مستلزم وجود معلول است؟ و آیا فرض علم بدون معلوم متصور و قابل تحقق عقلانی است؟ منتفی دانستن علم قبل از ایجاد، منجر به پذیرش جهل در خداوند می شود و پذیرش آن نیز منجر به پرسش های جدیدی مانند چگونگی تقرر معلومات در علم الهی، و اینکه آیا این تقرر، منافی با وحدانیت و فردانیت حق نیست، می گردد. حاصل تلاش اندیشمندان مسلمان درپاسخ به سوالات فوق، در نظریات «علم اجمالی درعین کشف تفصیلی» صدرالمتاهین، «صور مرتسمه» شیخ الرئیس ابن سینا، «علم حضوری اشراقی» شیخ اشراق سهروری، نمایان شده که به طور اجمالی در رساله به آن ها پرداخته شده است؛ اما نگاه تفصیلی و دقیق تر به این موضوع در نظریه «اعیان ثابته» شیخ اکبر ابن عربی در پرتو جهان بینی عرفانی وی انجام گرفته است. منظور از اعیان ثابته، صورعلمیه ای ازلی و ابدی از موجودات هستی، بدون مجعولیت در علم حق تعالی است. در مقابل، نظریه ای بر گرفته از آیات و روایات به نام «علم بلا معلوم» مطرح شده است، که ائمه معصومین (علیهم السلام) به منظور تبیین علم ذاتی حق تبیین نموده اند. بر اساس این نظریه، علم حق، قبل و بعد از ایجاد، با هیچ معلومی و به هیچ نحوی معیت نداشته، و اساسا علم ذاتی حق، نافی هر اضافه ای است. از آن جایی که در نگاه شیعی هر کلامی که از غیر معصوم صادر و یا به معصوم منتسب نشود، خالی از لغزش نخواهد بود و کلام معصومین (علیهم السلام) یگانه مصداق کلام عاری از عیب است. بنابراین در این پژوهش، ابتدا دیدگاه اعیان ثابته تبیین شده، و پس از آن، در پرتو احادیث مورد واکاوی دوباره قرار گرفته است. نتیجه این نگرش با رویکرد روایی، کشف دو دسته تعارضات عقلانی و روایی بوده است. از میان تعارضات روایی می توان به مسئله ی بداء، دعاء، حدوث عالم، خلقت بدون الگو، علم بلا معلوم اشاره کرد. از میان تعارضات عقلانی نیز می توان، استلزام جبر در خالق و مخلوق، انفعالی شدن علم حق تعالی، مورد اشاره واقع شدن خداوند، ترکیب و نیازمندی واجب تعالی را بیان کرد.
بازخوانی مبانی ابن‌عربی در آموزه امر بین الامرین
نویسنده:
نفیسه اهل سرمدی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
انسان پژوهی دینی,
چکیده :
بحث جبر و اختیار از بحث‌های غامض و جنجال‌برانگیز در طول تاریخ تفکر است. نظریه وحدت وجود، اعیان ثابته و سرّالقدر از اهم مباحثی است که موجب شده است برخی ابن‌عربیرا جبری و بلکه افراطی‌تر از جبرگرایان بدانند. سرّ سرّالقدر و عنایت به مبانی انسان‌شناسی ابن‌عربی در رسیدن به رأی مختار وی راه‌گشا است. او از تعبیر «هو لا هو» برای اشاره به موقعیت وجودی انسان استفاده می‌کند و افعال اختیاری انسان را نیز طبق همین الگو ترسیم می‌کند. عبارات او در تبیین انتساب فعل اختیاری انسان متفاوت است. او گاهی حق را فاعل و موجد و عبد را قابل و مظهر آن می‌داند و گاهی نیز در تعبیری دیگر، ایجاد فعل را از خدا می‌داند و نقش عبد را به ‌صورت اعدادی ترسیم می‌کند. انجام‌دادن فعل با اسباب و نزد اسباب از تعابیر دیگر ابن‌عربی در این خصوص است. سازه‌هایی در بنای عرفانی ابن‌عربی به ‌چشم می‌خورد که به هیچ روی با قول به جبر سازگار نیست. سخن از نیرویی در عارف به نام «همّت» و تأکید فراوان او بر خلاقیت انسان، به عنوان مظهر اتمّ خداوند و خلافت الهی انسان از آن جمله است.
صفحات :
از صفحه 119 تا 141
تبيين عرفانی ملاصدرا از نظريه وحدت شخصی وجود
نویسنده:
منيره سيدمظهری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
بنیاد حکمت اسلامی صدرا,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
تلاش فكري عميق و توأم با شهود حكيم ملاصدرا در تحقيقات پيرامون حقيقت هستي، سرانجام او را به نظريه وحدت شخصي وجود رسانيد تا آنجا كه خود در برخي آثارش خصوصاً رساله عرفاني ايقاظ النائمين‌ همعقيده با عرفا بصراحت بر لزوم باور به وحدت شخصي وجود اذعان نموده است. او در تبيين عرفاني اين نظريه در ساحت هستي‌شناسي، از رهگذر مباحثي همچون اصطلاح شناسي وجود، بيان رابطه ميان وجود و ماهيت، شرح اعتبارات ماهيات ـ هم از حيث تعين في نفسه و هم از حيث تنزل وجودي آنها‌ـ ابتدا نظريه وحدت تشكيكي وجود را طرح و نكات ظريفي را در مفاد اين نظريه بيان مينمايد و سپس از طريق برهان عدمي بودن ازلي و ابدي ممكنات، با بياني عرفاني به تبيين وحدت شخصي وجود نظر ميكند و در نهايت نتيجه ميگيرد كه وحدت و يگانگي موجودات در ذات وجودي خود، نه وحدت و اشتراك سنخي بلكه وحدت شخصي و سرياني است. از نظر او، وجود حقيقي مختص به وجود خداي تعالي است و ممكنات همگي ظهور، نمود و شئون اوصاف وجود حقند و نسبت به آن، وجود ظلي و قيام سايه‌وار دارند.
صفحات :
از صفحه 101 تا 114
بررسى رويكرد عقلانى به چگونگى ارتباط خداوند با عالم
نویسنده:
هادى فنائى نعمت‌سرا
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
جستار حاضر به بررسى رويكردهاى عقلانى به ارتباط خداوند با عالم مى پردازد. ارتباط فاعلى ـ علّى، از شايع ترين و متداول ترين ارتباط هاى تصويرشده از سوى فيلسوفان است. همچنين رويكردهاى حداكثرى و حداقلى ارتباط خداوند با عالم نيز قابل سنجش است. در اين مقاله با بررسى واكاوانه برخى ديدگاه هاى دانشمندان عقل گراى يونان باستان و قرون وسطا، انديشه ماشين انگارى جهان و نيز ديدگاه فلاسفه اسلامى، اين تأكيد حداكثرى بر ارتباط فاعلى ـ علّى خداوند ترسيم شده است؛ سپس در گامى ديگر به سنجش و بررسى توانمندى و موفقيت تبيين هاى ارائه شده پرداخته، و در گام نهايى با گذر كردن از انحصارگرايى درباره ارتباط خداوند با عالم و نقادى آن، به تحليلى جامع و فراگير از ارتباط كه داراى مؤلفه هايى نظير كارآمدى است، دست يافته ايم. در اين الگو و تصوير، ارتباط صرفا فاعلى ـ علّى نيست؛ بلكه علاوه بر آن شامل ارتباط هاى ديگر نظير ارتباط تدبيرى، قيومى، رازقى، شاهدى و علمى نيز مى شود.
صفحات :
از صفحه 75 تا 99
ویژگیهای انسان کامل در فصوص الحکم و مقایسۀ آن با اوصاف آدم علیون در زُهر
نویسنده:
علیرضا ابراهیم
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی,
چکیده :
یهودیت و اسلام دو دین بزرگ هستند که باور به توحید و یگانگی خداوند، در محور عالم قدسی آنها قرار دارد. این رویکرد در گرایشات عرفانی این دو دین نیز لحاظ شده است؛ به این گونه که زُهر، مهمترین مکتوب قبالای یهودی و فصوص الحکم به مثابۀ مؤثرترین متن تصو ف اسلامی، هر دو با محوریت توحید تدوین یافته اند. در هر دو اثر، خداوند دارای دو شأن تنزیهی و تشبیهی است و فرایند خلقت که از میل خداوند برای ظهور نشات گرفته، بر پایۀ ظهور و تجلی صفات خداوند استوار است. این صفات که اولین مرتبه تعین خداوند محسوب می شوند، با وجود کثرت اعتباریشان، در مجموع هویتی واحد دارند که صورتی خداانسان انگارانه بنام آدم علیون یا انسان کامل را می سازند. او مظهر جامع صفات خداوند است و بر سایر مخلوقات، تقدم و تفوق دارد. با توجه به سریان عقاید وحدت وجودی در زُهر و فصوص الحکم، آدم علیون یا انسان کامل با همۀ هستی وحدت دارد و منشأ و مرجع کلیۀ موجودات تلقی می شود. نسبت او با خداوند نیز همچون ظاهر و مظهر است و به همین دلیل شناخت او، شناخت خداوند است. نویسندگان دو کتاب مزبور که هریک داعیۀ الهامی بودن کار خویش را دارند، با تأویل آیات متون مقدس کوشش نموده اند تا راهی را برای حصول این شناخت فراهم آورند. از این جهت شاید بتوان محور تفکر عرفانی زُهر و فصوص الحکم را آدم علیون یا انسان کامل قلمداد کرد.
صفحات :
از صفحه 1 تا 30
تحلیل و مقایسۀ فنا و بقا در سنت عرفانی اول و دوم
نویسنده:
علی‌اصغر میرباقری فرد ، زینب رضاپور
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
کاشان : دانشگاه کاشان ,
چکیده :
فنا و بقا از مهم‌ترین مباحث مشترک در دو سنت عرفانی اول و دوم است که با دو رویکرد متفاوت بدان پرداخته شده است. عرفای نخستین، فنا را پاک شدن از صفات نکوهیده و بقا را تحصیل اوصاف ستوده دانسته‌اند. در سنت اول عرفانی، انسان و خدا دو وجود متمایز از یکدیگرند که ذات و صفات و افعالِ یکی(انسان) در دیگری(حق تعالی) فانی می‌شود، اما ابن‌عربی اعتقاد به فنا را با شرک برابر می‌داند. از نظر او آنچه افراد از روی جهل، ماسوی الله می‌خوانند و برای خود نیز وجودی سوای حق در نظر می‌گیرند، پنداری باطل است و این پندار در نهایتِ سلوک و با اعتقاد به وحدت وجود از بین خواهد رفت. در این فرایند، جهل فرد فانی می‌شود نه خود فرد. به عقیدۀ ابن‌عربی، نباید تصور کرد که در فنا ترک صفات می‌شود، زیرا صفاتی در کار نبوده است که بخواهیم آن را ترک کنیم. حق، عین آن صفاتی است که به خلق نسبت داده می‌شود. تمایز بندگان خاص از غیرخاص، در علمِ بدین مطلب است. در این مقاله،‌ به تحلیل و تطبیق و مقایسۀ فنا و بقا در دو سنت عرفانی اول و دوم پرداخته می‌شود.
صفحات :
از صفحه 175 تا 204
تجربۀ وحیانی و مقولۀ خیال نزد ابن‌عربی
نویسنده:
ابراهیم رضایی، جعفر شاه نظری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران ,
چکیده :
بنا به رأی ابن‌عربی، عالم مقید یا خیال منفصل، حضرتی است از حضرات ذومراتب الهی که در آن موجودات دو عالم مجرد و مادی، تمثل می‌یابند. درک این ظهور، از طریق کشف صوری امکان‌پذیر است، زیرا موجودات ظاهر در این ساحت از وجود، هم از لطافت تجرد برخوردارند و هم قابلیت آن را دارند که مانند موجودات مادی، محسوس واقع شوند. درک این موجودات، بسته به استعداد عین ثابت فرد مدرک و اقتضائات اوست؛ با وجود این، واقع‌نمایی آن، مخدوش به پیش‌داشته‌ها و پیش‌باورها نبوده و از آنها آزاد است. این نظر در مقابل نظریه‌هایی قرار می‌گیرد که یا جانب تجرد محض حقیقت را می‌گیرند (مانند نظریۀ شلایرماخر) یا جانب ذهنیت محض را (مانند عقیده گادامر). بنابراین، حل پرسش درک مثالی و خیالی وحی، به تصدیق و باور به ساحتی از وجود منوط است که اضداد را در خود جمع می‌کند و در عین توفیق بین ذهن و عین، از عینیت کامل برخوردارند.
صفحات :
از صفحه 457 تا 480
  • تعداد رکورد ها : 56