جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله مفهوم « أزلیّت خدای سبحان » از منظر آموزه های مکتب وحی بررسی شده است.

«نهج‌ البلاغه موضوعى»، تألیف عباس عزیزى به زبان فارسى است. در این اثر خطبه‌ ها، نامه‌ ها و کلمات قصار در قالب موضوعات گوناگون، به‌ گونه‌ اى که قابل استفاده براى نسل جوان باشد، گرد آورى شده است. کتاب به هفت فصل تقسیم شده است: 1- اصول دین: در این فصل هر یک از اصول دین در ضمن بخش‌ هاى متعددى از نهج‌ البلاغه استخراج شده است. 2- فروع دین: در ذیل نه عنوان از فروع دین؛ یعنى نماز، روزه، زکات، حج، جهاد، امر به معروف و نهى از منکر، دوستى و دشمنى مطلب ذکر شده و تنها عنوان «خمس» که نویسنده مطلبى پیرامون آن نیافته نیامده است. مهم‌ ترین موضوع این فصل «نماز» است. 3- توصیف دنیا: نعمت خداوندى، فتنه و آزمایش الهى، پند و عبرت، وصف فقر، وصف دنیا و دنیاطلبان عناوینى است که این فصل از کتاب را به خود اختصاص داده است. 4- عبادت: مطالب مختلفى مانند: اطاعت از خدا و غیر خدا، قرآن، توبه، ذکر، دعا، صدقه در این فصل ذکر شده است. از زیباترین بخش‌ هاى این فصل شمه‌ اى از نیایش‌ هاى حضرت على (ع) آمده است. 5- فضایل اخلاقى: صله رحم، عیب پوشى، صبر و بردبارى، امانت دارى، قناعت، تقوا، زهد، عفت، گذشت، اعتدال و میانه‌ روى از جمله فضایلى که امیر بیان پیرامون آن سخن گفته است. 6- رذائل اخلاقى: این فصل در 21 بخش اهم رذائل اخلاقى؛ مانند: حسد، طمع، بخل، غیبت، عیب‌جویى را مورد بررسى قرار داده است. عناوینى دیگرى نیز؛ مانند زنا در این بخش دیده مى‌ شود که در واقع باید تحت محرمات الهى ذکر مى‌ شد و به جهت اینکه ناشى از رذیلت اخلاق است، در ذیل این بخش آمده است. 7- فصول دیگرى از نهج‌ البلاغه: عناوین مختلفى؛ مانند: دین اسلام، ایمان، حزب شیطان، حق و باطل، عمل به علم، بیمارى و متفرقات در این فصل از کتاب گنجانده شده است.

«مهدی منتظر (ع) در نهج البلاغه» نوشته مهدی فقیه ایمانی، مباحث مربوط به امام زمان (ع) را در کتاب شریف نهج البلاغه مورد شناسایی قرار داده و با اسلوب خاصی همراه ترجمه و نکات موجود در هر یک از آنها را تبیین می کند. در ابتدای این کتاب قبل از وارد شدن در مطالب نهج البلاغه چند مطلب اساسی را متذکر می شود: نخست در زمینه لزوم معرفت امام و جایگاه آن در معارف اسلامی و بررسی اسناد حدیث «من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتة جاهلیة» مبحثی را ارائه کرده و نتیجه می گیرد که این حدیث بین شیعه و سنی در حد تواتر و بلکه بالاتر از آن مطرح است. آن گاه تحت عنوان «مهدویت در اسلام» دیدگاه شیعه را در مورد امام زمان (ع) مورد اشاره قرار داده و با اشاره به آیه ای از قرآن نتیجه می گیرد که مسئله مهدویت و تشکیل حکومت عدل جهانی، ریشه در قرآن دارد و صرفاً یک نظر خاص گروهی نیست.

نهج‌ البلاغه حاوی خطبه‌ ها، نامه‌ ها، فرمان‌ ها، عهود و کلمات قصار امام علی (ع) مي باشد. خطبه‌ همام یا خطبه‌ متقین از معروف‌ ترین خطبه‌ های حضرت علی (ع) است که در کتاب‌ های معتبر شیعه و سنی با کمی اختلاف نقل شده است و پیوسته علمای بزرگ، حفظ آن را به مانند حفظ قرآن لازم دانسته و به شاگردان خویش سفارش نموده‌ اند. این خطبه دستور العملی است برای کسانی که می‌ خواهند به هدف اصلی آفرینش دست یابند. در کتاب «متقین گل های سر سبد آفرینش» كه نوشته مهدى شجاعى مي باشد، نگارنده با استفاده از شرح خطبه‌ همام و برخی دیگر از خطبه‌ ها و نیز با استناد به آیات و روایات برخی از ویژگی‌ های افراد با تقوا نظیر تقوا و دین‌ داری، پرهیزکاری، خشوع، عبادت، اعتدال، و رعایت امانت را بر می‌ شمارد و درباره‌ هر یک توضیح می‌ دهد.

«شگفتى‌ هاى نهج‌ البلاغه» ترجمه کتاب روائع نهج‌البلاغه اثر جرج جرداق مسیحى است که توسط فخرالدین حجازى به فارسى ترجمه شده است. در مقدمه این کتاب، مباحث و بررسى‌ هایى از طرف خود مؤلف (جرج جرداق) نگاشته شده که عینا و در کمال امانت به پارسى برگردانیده و بعد برگزیده‌ هایى از گفتار نهج‌ البلاغه را آورده که آن‌ ها هم ترجمه شده، ولى چون بعضى خطبه‌ ها و نامه‌ ها را به طور کامل نیاورده و به اختصار گذشته بود، بیشتر آن‌ ها را به تمام و کمال از روى نهج‌ البلاغه به پارسى برگردانیده است. استاد حجازى در مقدمه مفصل خود، با نثرى فاخر و زیبا، روابط امام على (ع) را با خدا، پیامبران، قرآن، دنیا و آخریت، حکومت، اخلاق، عدالت و... تبیین کرده است. جرج جرداق متفکر مسیحى در این اثر، گزیده‌ اى از نامه‌ ها، خطبه‌ ها، پیمان‌ ها، کلمات و نیز سفارش‌ هاى امام على (ع) را درباره اشخاص، مسایل و موضوعات گوناگون، به شیوایى، همراه با توضیحاتى نگاشته است و استاد حجازى نیز همه آن توضیحات را در کمال امانت، به پارسى برگردانده است.

کتاب «شرح خطبه متقین در نهج البلاغه» اثر سید مجتبی علوی تراکمه ای، در شرح و بیان (خطبه متقین) یکی از سخنان شگفت انگیز مولای متقیان، امیر مومنان علی (ع) که بنا به درخواست یکی از شیعیان به نام همام ایراد شده است، می باشد. امام (ع) در این خطبه، که در نهج البلاغه نیز آمده است، پرهیزگاران را توصیف می کند. در این خطبه، رفتارهای فردی، اجتماعی و عبادی متقین چنان به تصویر کشیده شده است که گویند همام، پس از شنیدن آن، مدهوش شد و جان داد.

«در پیرامون نهج البلاغه» ترجمه کتاب «ما هو نهج‌ البلاغه» نوشته هبة الدین شهرستانى می باشد که توسط سیدعباس میرزاده اهری به فارسی برگردانده شده است. این کتاب خالی از هر گونه تعصب و غرض نوشته شده است و فقط خواسته است خدمتی به عالم انسانی، و دنیای علم، و تاریخ کرده باشد. هبة الدین شهرستانى در این کتاب پرده‌ های گوناگون تعصب را از چهره درخشان «حقیقت» بالا زده و واقعیت این کتاب بزرگ «نهج‌ البلاغه» را آنطور که هست نشان داده است.

كتاب لمعات الحسین تالیف علامه محمدحسین حسینی طهرانی، حاوي برخي از خطبه‌ها و موعظه‌هاي امام حسين عليه‌السلام است كه با ذكر مدارك معتبر نقل شده است و فقط به ترجمه آنها اكتفا شده تا بواسطه ايجاز و اختصار قابل آن باشد كه در محافل و مجالس نوشته شده، در منظر مردم قرار گيرد و اذهان را از لمعات انوار حسيني روشن كند و اين ميراث پر مايه را به نسل بعد انتقال دهد. مرحوم علامه طهرانی در پاسخ به اینکه کدام یک از کتب ایشان در نظرشان بهتر است می فرمایند: بهترین کتاب من لمعات الحسین است؛ کتابی که عین عبارات سیدالشهداء را آورده و آن را ترجمه کردم و علت اینکه به رفقا می گویم که کلمات آن را قاب کنید این است که شما کلمات یک امام معصوم را همیشه در جلوی چشمتان داشته باشید. برخی عناوین منتخب کتاب چنین اند: «خلقت بشر براي رسيدن به شهود خداوند است و راه رسيدن به آن همرنگي و همراهي با معصوم است»، «اندرزهاي‌حضرت‌امام‌حسين‌(عليه‌السلام) درباره: علم، تجربه، شرافت، قناعت، دوستي، تدبير و مظلوم»، «موعظه حضرت به مرد گناهكار»، «علت قيام امام حسین علیه السلام از زبان خود»، «نامه حضرت درباره خير دنيا و آخرت» «خطبه حضرت در صبح عاشورا و اتمام حجّت بر كوفيان»، «مناجات امام حسين عليه‌السلام با خداوند در لحظات آخر و حالات حضرت در هنگام شهادت».

کتاب وافی مهمترین اثر حدیثی فیض و از جوامع احادیث امامیه است. در واقع می توان گفت که وافی یکی از بزرگترین، مهمترین و جامع ترین آثار حدیثی شیعه از دوره صفویان است که در آن اخبار و احادیث مربوط به: اصول، فروع، سنن و احکام اسلامی منقول در کتب اربعه متقدم امامیه یعنی: الکافی، من لایحضره الفقیه، التهذیب و الاستبصار گرد آمده است. او پس از گردآوری همه احادیث کتاب های چهارگانه پیشین، احادیث مکرر را حذف نموده، آن گاه آیه هایی از قرآن کریم در مورد هر یک از اصول و فروع دین آورده است و هر جا که آیه یا حدیثی نیاز به توضیح و تاویل داشته، به شرح آن پرداخته و دشواری های متنی و لغوی آن را نیز حل کرده است. اهمیت این کتاب از آن جا آشکار می شود که علاوه بر ویژگی های یاد شده، خواننده را از مراجعه دوباره یا هر باره به کتاب های چهارگانه پیشین بی نیاز می سازد. مولف خود بيان مي كند كه اين كتاب را الوافي ناميدم چون مشتمل بر تمامي مطالب مهم مي باشد و از مطالب مبهم پرده برمي دارد. سمّیته بالوافی لوفائه بالمهمّات و کشف المبهمات. مرحوم فیض در مقدمه کتاب وافی انگیزه خود از تألیف این کتاب را مشاهده کاستی های موجود در کتب اربعه بیان ‌کرده است. این کاستی ها عبارت‌اند از: 1.

اگر به تاریخ جهان از جنبه فن خطابه بنگریم، و بشرح حال اعاظم خطیبان ملتها نظر بیندازیم، بدون تردید بعنوان این مقاله که: علی بزرگترین خطیب تاریخ است اعتراف خواهیم کرد. این دعوی نه از روی تعصب دینی است، و نه تعبدی فکری، و حتی اثبات این خصیصه را هم فضیلت تامه، برای علی نمی دانیم، چه او چنان آراسته به فضایل و کمالات است، که خطیب بودنش در مقابل سایر محسناتش، یکی از هزار، و اندکی از بسیار است. توضیح عنوان مذکور مستلزم بیان چند امر بعنوان مقدمه است، که بی آن اذهان را متوجه حقیقت موضوع نمی کند، و آن نخست تعریفی باجمال از خطابه و خطیب، دوم، صفات و خصایص خطیبان بزرگ، سوم نحوه کار آنها و در آخر مقایسه با حضرتش. کمال بحث در این مسائل به حجم کتابی نیازمند است، و از عهده مقاله ای، هر چند طولانی، برنیاید. ولی چون در حد گفتاری محدود مورد تقاضاست، ناگزیر مقصود فشرده و فهرست وار ذکر کرده، باشد که ضمن ادای تکلیف، خوانندگان هوشمند را اشارتی کافی باشد.