جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این تحقیق « جایگاه انس با قرآن کریم در زندگی به سبک اسلامی » می باشد که مشتمل بر چهار فصل می باشد. فصل اول دارای دو بخش کلیات و مفاهیم می باشد. کلیات شامل مقدمه، ضرورت تحقیق، پیشینه تحقیق، اهداف و روش تحقیق می باشد. و در بخش دوم به تعریف واژگان می پردازیم.فصل دوم پیرامون انس با قرآن و مباحث مرتبط با آن می باشد که مشتمل بر پنج بخش است. در بخش اول ویژگی های قرآن همچون جامعیت، جهانی بودن، تازگی و تحریف ناپذیری قرآن ذکر شده است. در بخش دوم شرایط انس با قرآن شامل شناخت عظمت قرآن، طهارت، ولایت، خشوع و توفیق الهی بیان شده است که رعایت این شرایط نقش مهمی در انس با قرآن دارد. بخش سوم به بیان موانع انس با قرآن اختصاص دارد که مشتمل است بر آلودگی محیط درون، کبر و خودبزرگ بینی، بی توجهی و اعراض از قرآن، ناشنوایی باطن و دنیاگرایی. در بخش چهارم یازده مرحله برای انس با قرآن بیان شده است که از ساده ترین مراحل یعنی همراه داشتن قرآن، خواندن و استماع قرآن شروع می شود و با روخوانی قرآن، قرائت و تلاوت قرآن، تکرار تلاوت و حفظ قرآن، ادامه یافته و در نهایت، آخرین مراحل انس شامل تفکر و تدبر در قرآن، تمسک به قرآن، بهره گیری از ترجمه و تفسیر و عمل به قرآن را در بر می گیرد. در بخش پنجم که آخرین بخش این فصل می باشد، فواید و آثار انس با قرآن، شامل بهره مندی از هدایت قرآنی، بصیرت افزایی، امیدواری و بالارفتن سطح معرفت عمومی جامعه، ذکر شده است. در فصل سوم انس با قرآن در زندگی فردی و اجتماعی را مورد بررسی قرار می دهیم که مشتمل بر سه بخش می باشد. بخش اول به بیان انس با قرآن در زندگی فردی شامل روابط زوجین، تعامل با والدین و تربیت فرزندان اختصاص دارد. در این بخش، برخی از آیات قرآن و روایات ائمه ی اطهار (علیهم السلام) که در آنها به نحوه ی تعامل با گروه های فوق الذکر اشاره شده، ذکر شده است. و هر چه انس ما با قرآن بیشتر باشد، تعامل ما با همسر، والدین و فرزندان، بیشتر با دستورات قرآن در این موارد مطابقت دارد. در بخش دوم به انس با قرآن در زندگی اجتماعی اشاره می کنیم که شامل تعامل با خویشاوندان، تعامل با همسایگان و تعامل با دوستان می باشد. در بخش سوم نیز نمونه هایی از انس ائمه اطهار (علیهم السلام) و بزرگان دین با قرآن ذکر شده است. فصل چهارم که آخرین فصل این تحقیق می باشد، مشتمل بر نتیجه گیری و پیشنهادهای پژوهشی می باشد که نتایج حاصل از این تحقیق این است که انسان باید در تمام امور زندگی و مخصوصا به هنگام بروز مشکلات و گرفتاری ها به قرآن پناه ببرد و از رهنمودهای آن استفاده کند، همچنین تلاوت روزانه ی خود را افزایش دهد تا با قرآن بیشتر مانوس شده و تمام شئون زندگی خود را بر اساس تعالیم قرآن پیش ببرد.

این مقال، شرحى است بر مناجات زاهدین امام سجاد علیه السلام. ما باید روح توحید در گستره اعمال، رفتار و گفتارمان تجلى یابد و باور کنیم که بدون خواست خداى متعال، کارى صورت نمى گیرد. البته خداى متعال از طریق اسباب و عوامل موجود ما را یارى مى رساند. ما نیز باید به کمک اسباب مادى موجود تلاش کرده، از خداى متعال استعانت بجوییم. باید توجه داشت که انسان با سروکار با اسباب مادى این دنیایى، لذت هایى از آن عایدش مى شود و حکمت وجود این لذت ها، تأمین نیازهاى مادى دنیایى است. با این حال، باید به اندازه نیاز به لذایذ دنیایى اکتفا کرد و دلبسته و فریفته آن نشد. از جمله راه هاى کاستن از دلبستگى دنیایى عبارتند از: توجه به کاستى ها و عیوب دنیا، توجه به اینکه دنیا سرایى سرشار از درد و رنج است، زهد و وابستگى از دنیا زیبنده اولیاى الهى است، ضرورت بهره گیرى از رحمت الهى و درک لذت محبت و انس با خدا.

غزالی لذت را به ادراک ملایم تعریف کرده و برای آن اقسام مختلفی بیان می ­کند که عبارتند از: لذت حسی و قلبی، لذت حسی و غیر حسی، لذت ظاهری و باطنی، لذت حسی و عقلی، لذت عقلی و بدنی. او چگونگی تکوین و تکامل لذات در انسان را ضمن پنج مرحله تبیین می­ کند و پنج عاملِ تفاوت از ناحیه قوه مدرکه، تفاوت از ناحیه ادراکات، تفاوت در معانی مدرَکه، تخالف نوعی و تخالف از حیث قوت و ضعف را به­ عنوان ملاک­ های تمایز لذات بیان می­کند. ابو حامد در تعریف لذت متأثر از فارابی است و عدم توجه او به دو تعریف ارائه ­شده از سوی ابن ­سینا مبین نقص کار ایشان است. اقسام مختلف لذت از نگاه غزالی را می­ توان به یک تقسیم واحد برگرداند. عدم تمایز میان عقل و قلب از سوی او در بیان اقسام مختلف لذت، امری ناصواب است.

رویکرد عرفا به موضوع فرح، نشئت­ گرفته از آیات قرآن کریم و روایات است. در منابع دینی، فرح پسندیده توجه به مُنعم و سپاسگزاری از او و رضایت خداوند را درپی دارد؛ اما فرح مذموم و برخاسته از انگیزه­ های شهوانی موجب غفلت از مُنعم، سرمستی، غرور و ضلالت می­ شود. عرفا نیز بر همین اساس از دنیا و شادی­های مذموم آن روی­گردان شده و فرح به حق ­تعالی را بهترین مبنا برای شادمانی حقیقی و پایدار دانسته ­اند. آنان معتقدند اموری چون ایمان به خدا، قرب الی الله، معرفت خدا، رضا به مقدرات الهی، طاعت خداوند و اندوه برای امور اخروی، زمینه ­ساز نیل به محبوب و برخورداری از فرح راستین و پایدار است. تأثیر فراوان آموزه­ های دینی در رویکرد عرفای مسلمان به موضوع فرح از یک سو و لزوم تبیین و شناخت مبانی فکری ایشان د راین­باره از سوی دیگر، چنین ایجاب می­ کرد که این مقوله در پژوهشی مستقل کاویده شود. در این نوشتار، به روش تحلیل محتوا، رویکرد عرفا به موضوع فرح با توجه به آیات و روایات تبیین می­ گردد.

مفهوم «رابطه» یک­صد و پنجاه سال پیش هرگز به معنای امروزی به ­کار نمی ­رفت. با این وجود، مفاهیم جانشین آن از قبیل «انس» در نهج ­البلاغه به­ کرّات آمده است که هریک از آنها بیان­ کننده اصناف و مراتب رابطه اعم از رابطه انسان و خدا و سایر رابطه­ هایند. در زمینه روابط انسان، در مجموع با چهار رابطه مواجهیم: رابطه انسان با خدا، خودش، انسان­های دیگر و طبیعت. هریک از این روابط هم در پنج ساحت وجودی انسان تحقق می­ یابند که در مجموع بیست نوع رابطه را دربر می ­گیرد که یکی از آنها، رابطه عقیدتی - معرفتی انسان و خداست. این رابطه شامل روابط بندگی، خلیفگی، عاشقانه و همکاری است که روابط اول و سوم و دوم به ترتیب از بسامد بالایی در نهج ­البلاغه برخوردارند. اما رابطه همکاری به آن شکلی که در ادیان خاور دور نظیر دائویی (Taoism) مطرح است، در نهج ­البلاغه طرح نشده است؛ اما در عین حال، خدا و بنده همکاری می­ کنند تا رفتارهای انسان بهتر و به کمال خود نزدیک شود.

آشنایی هر انسانی با من خویش و درک آن همواره ذهن بشر را مشغول می دارد. زیرا پاسخ آن سبب معنا بخشیدن به زندگی و حیات آدمی می شود. به عقیده صدرالمتالهین حقیقت انسان به دلیلی قابل شناخت نیست و از این رو آنچه را حکما بیان می کنند حقیقت او نیست اگرچه بیانگر ویژگی هایی از انسان است. صدرا راه های رسیدن به این معرفت را بیان می دارد. وی دو گونه تعریف ماهوی ارائه می دهد. در تعریف نخست اگر چه همانند فیلسوفان سلف از حیوان ناطق استفاده می کند اما با مبنا قرار دادن مبحث قوه و فعل و حرکت جوهری در روند تعریفی خود از پیشینیان فاصله می گیرد. در تعریف دوم به تبعیت از عرفا و کسانی که وی آنان را راسخان در علم می نامد تعریف ماهو انسان را بر اصولی چون وحدت حقیقت وجود و تشکیک در مراتب آن و جامعت انسان از همه عوالم و نشئات وجودی پایه گذاری می کند. مقاله حاضر با نگاه به مبانی قرآنی و روایی انسان شناسی صدرا به بررسی این مساله می پردازد.