جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف: هدف از انجام این پژوهش، تقریر، مقایسه و ارزیابی الهیات سلبی در حوزة معرفت‌شناختی صفات الهی در اندیشة موسى بن میمون(متولد 530 ق/ 1135 م)، ‌الهی‌دان برجستة یهودی و آیت‌الله دکتر محمد صادقی تهرانی(۱۳۰۵-۱۳۹۰ ش)، قرآن‌پژوه معاصر بود. روش: پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به تحلیل عقلانی این دو دیدگاه پرداخته است. یافته‌ها: به باور این دو شخصیت، نه تنها صفات ثبوتی ذاتی الهی، بلکه حتی وجود الهی نیز بیانگر معنای سلبی است و محذور تشبیه، برهان مشترک آنان در نقد الهیات ایجابی است. نتیجه‌گیری: «خلط میان مفهوم و مصداق»، «یکسان‌انگاری شناخت ماهوی و غیر ماهوی»، «تفسیر ناصحیح دو آموزة قرآنیِ همراهی حمد با تسبیح و تنزیه ذات الهی از توصیف غیر مخلصان» و «فقدان تصویر صحیح از الهیات ایجابی عینیت»، مهم‌ترین آسیبهای معرفت‌شناختی و هستی‌شناختی این دو دیدگاه است.

کتاب مقاله ها و پندها در بردارنده مجموعه ای از اندیشه ها و دیدگاه های آرتور شوپنهاور درباره مسائلی از قبیل نظریه اراده معطوف به زندگی رنج بیهودگی مرگ اندیشیدن و فلسفیدن اخلاق روان شناسی زیبایی شناسی قانون و سیاست است که به کوشش مترجم انگلیسی آن رجینالد جان هولینگدال از کتاب مهم متعلقات و ملحقات برگزیده شده است بخش های مقاله ها و پندها به لحاظ فلسفی و نیز ادبیات از بهترین نمونه ها برای معرفی این فیلسوف برجسته است و حتی خواننده نا آشنا بافلسفه یا فلسفه شوپنهاور نیز می تواند با وجود قلم صریح و بی ابهام او به آسانی رشته تفکراتش را دنبال کند و در جهان این فیلسوف غوطه ور گردد. این کتاب علاوه بر بخش هایی در باب موضوعات عمیق با طنینی فلسفی دربردارنده یادداشت های تیزبینانه و انتقادی شوپنهاور درباره پدیده های اجتماعی و فرهنگی مانند موسسات آموزشی تأثیر روزنامه ها و اخبار تعریف انسان نابغه تفاوت صدای انسان و حیوان و دانش چهره شناسی است که با وجود منسوخ بودن برخی از آنها همچنان از وسعت اندیشه این فیلسوف تأثیر گذار حکایت می کند رجینالد جان هولینگدال یکی از مهم ترین و برجسته ترین مترجمان و مفسران دیدگاه های شوپنهاور و نیچه در جهان انگلیسی زبان است و در مقدمه این کتاب نظریات جذاب خود درباره شخصیت زندگی و اندیشه های شوپنهاور را در ترازوی اندیشه علاقه مندان به این فیلسوف بزرگ قرار می دهد.

کتاب حاضر، درباره روان شناسی ادراک، ترجمه جلد دوم از گزیده شش جلدی مجموع آثار «دیلتای» است که در آن مولف، ضمن بررسی تاریخی عناصر شکل گیری مفاهیم علوم انسانی در متن علوم طبیعی، نحوه شکل گیری این مفاهیم را در ذهن و شیوه تدوین آن ارائه کرده است. در ابتدا، شرحی از مقولات زندگی و سپس دو مکتب روان شناسی تبیینی و توصیفی شرح داده شده است. در آخر نیز به بیان تاریخ شکل گیری مقولات زندگی در علوم طبیعی، عمدتا دو قرن هفدهم و هجدهم پرداخته و چگونگی شکل گیری مفهوم نوع یا گونه در تحقیقات علمای طبیعی و انتقال آن به هنر و علوم انسانی بررسی شده است.

ین کتاب رساله استادی مرحوم استاد دکتر عبدالجواد فلاطوری است که در سال ۱۹۷۳ میلادی برای احراز مقام استادی تسلیم دانشکده فلسفه دانشگاه کلن آلمان شده است. موضوع این رساله، بررسی و ریشه یابی علل دگرگونی فلسفه یونانی پس از ورود آن به عالم اسلامی است. در این رساله کوشش شده است تا با مبنا قرار دادن موارد عینی در فلسفه اسلامی که همگی ازجمله مصادیق دگرگردانی فلسفه یونانی است، زمینه پیدایش آنها را ریشه یابی کرده و راه را برای توصیفی مبتنی بر تاریخ سیر تحول فلسفه اسلامی هموار کند. از نظر نویسنده این کتاب، فلسفه اسلامی حاصل برخورد دو جهان بینی از اساس متفاوت، یعنی جهان بینی حاکم بر فلسفه و علوم یونانی و جهان بینی قرآنی است. آنچه از برخورد این دو جهان بینی به وجود آمد فلسفه ای بود که اگر چه در صورت بیشتر یونانی ولی در محتوا عمدتاً قرآنی بود. به عبارت دقیق تر، این فلسفه دیگر نه یونانی صرف بود و نه قرآنی صرف و نه آمیزه و یا التقاطی از آن دو، بلکه یک جریان فکری مستقل و ویژه ای بود که از برآیند (سنتز) آن دو به وجود آمده بود.

این کتاب فرهنگنامه ‏ای منسجم و روشمند و تطبیقی از واژگان، ترکیبات و اصطلاحات فلسفه و کلام اسلامی است. مجموع لغات و مفاهیم این فرهنگنامه از متون کهن و منابع جامع فلسفه مشایی، اشراقی و حکمت متعالیه مخصوصا منابع فارسی گزینش شده است. اصطلاحات کلامی نیز مستند به آثار کهن و منابع تخصصی و عمومی است. فهرست این مآخذ و مراجع در پایان کتاب آمده است. در مقدمه‏ ای که سید حسین نصر نگاشته در خصوص سیر فارسی‏ نگاری متون و مفاهیم تخصصی فلسفه بحث شده است. در ادامه ویراستار کتاب روش انتخاب واژه و مراحل انجام کار، شناسایی منابع، واژه‏ گزینی و سبک ویرایش و معادل‏ یابی اصطلاحات را توضیح داده است. متن فرهنگنامه به ترتیب حروف الفبا ابتدا به زبان فارسی و معادلهای انگلیسی تنظیم شده، سپس ترتیب الفبایی اصطلاحات انگلیسی و معادلها و مترادفات فارسی هر واژه آمده است.

سومین کتاب هم «هنر خوشبختی» است که ۵۰ قاعده درباره زندگی و اصولی را شامل می شود که به روش فرانسوی ها تدوین شده اند. شوپنهاور بیش از همه در دوران زندگی در برلین، پس از تلاش ناکام در رقابت با هگل برای استادی و ارائه درس گفتارهایش، تا زمان فرار ناگزیرش از بیماری وبا، تمایل زیادی به نگارش و تدوین رساله های کوچک و کم حجم داشت که در آن ها بر کاربرد عملی اندیشه هایش و همچنین بدبختی خود تمرکز داشت. مشهورترین اثرش در این دوره، رساله «دیالکتیک جدلی» یا همان کتاب «هنر همیشه برحق بودن» است که پژوهشگران آن را از خلال نوشته های بازمنده در مرده ریگ او استخراج کردند که بعدها ویرایش و چاپ شد. وجه تمایز مهم رساله «هنر خوشبختی» با «هنر بر حق جلوه دادن خود» این است که دست نوشته های آن رساله کوچک، بعدها با مختصر تغییر و تصحیحی چاپ شد ولی «هنر خوشبخت بودن» در مراحل تدوین اولیه بوده و به خاطر پراکندگی مطالب آن در بخش های مختلف و قطعه قطعه بودنش به حال خود رها شده بود. شوپنهاور ۵۰ قاعده این کتاب را در زمان های مختلف نوشت که به زحمت از لابه لای کتاب ها و نوشته هایش قابل بازیابی هستند. عناوین اصلی این کتاب به ترتیب عبارت اند از: شوپنهاور و فلسفه خوشبختی، هنر خوشبختی یا حکمت زندگی، پنجاه قاعده زندگی توام با خوشبختی، فلسفه خوشبختی، برخی آثار شوپنهاور که به فارسی ترجمه شده اند.

استفاده از عقل برای تبیین معارف الهی از دیرباز مورد توجه اندیشمندان بوده و در قرآن کریم نیز بر بهره‌گیری از عقل تأکید شده است. واژه‌های «تعقلون»، «تدبرون» و... در آیات بسیاری به کار رفته که نشان‌دهندة توجه قرآن کریم به قوه عقل است. با توجه به اهمیت و جایگاه عقل در معارف اسلامی، در مقاله پیش رو با گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای، عقل‌گرایی در قرآن را از دیدگاه آرکون و علامه طباطبایی به روش تطبیقی بررسی کرده و به این نتیجه رسیده‌ایم که آرکون مفهوم عقل در قرآن را غیر از عقل برهانی و استدلالی می‌داند و با دسته‌بندی عقل اسلامی به سه دورة «شکل‌گیری اندیشة اسلامی»، «دورة کلاسیک اسلامی» و «دوران اسکولاستیک» معتقد است عقل اسلامی پیرو وحی است و واژة عقل در قرآن بیانگر عبارات احساس‌گونه و مجاز است که به هیچ وجه استدلال‌پذیر نیستند و پس از نزول قرآن کریم، رئیسان مذاهب اسلامی معارف الهی را به صورت منقول و خالی از استدلال به نسل بعد منتقل کرده‌اند؛ اما علامه طباطبایی عقل قرآنی را «مطابقت با فطرت بشری» معنا و تفسیر می‌کند.

فیلسوف و مورخ فرهنگ ویلهلم دیلتای (1833-1911) تأثیر قابل توجه و مستمری بر فلسفه قاره قرن بیستم و در طیف وسیعی از رشته های علمی داشته است. کتاب «دانش هرمنوتیک و مطالعه تاریخ» سومین جلدی است که در مجموعه شش جلدی مهمترین آثار وی در انتشارات دانشگاه پرینستون منتشر شده است. قسمت اول سه اثر وی در زمینه هرمنوتیک و تاریخ آن را در دسترس قرار می دهد: "سیستم هرمنوتیک شلایرماخر در رابطه با هرمنوتیک پروتستان قبلی" (مقاله جایزه سال 1860) ؛ "درباره درک و هرمنوتیک" (68-1867) ، بر اساس یادداشتهای سخنرانی دانش آموزان ، و "ظهور هرمنوتیک" (1900) ، که تاریخ هرمنوتیک را به یونان هلنیستی باز می گرداند. تمام مکمل های این مقاله معروف در اینجا ترجمه شده است ، برخی از آنها برای اولین بار است. در آنها ، دیلتای سه آپوریای فلسفی در مورد هرمنوتیک بیان می کند و یک همگرایی نهایی بین فهم و تبیین را ارائه می دهد. بخش دوم ترجمه مقالات مروری توسط دیلتی در مورد استفاده باکل از تاریخ آماری و تاریخ فرهنگی بورکهارت را ارائه می دهد. مقاله ای "فردریش شلوسر و مشکل تاریخ جهانی ؛" و یک سخنرانی به یاد سالهای اولیه او به عنوان شاگرد بوکه ، جاکوب گریم ، مامسن ، رانکه و ریتر. این مقاله همچنین حاوی مقاله مهم تاریخی "قرن هجدهم و جهان تاریخی" است که در آن دیلتای روشنگری را مورد بررسی مجدد قرار می دهد تا سهم قابل توجه خود را در ظهور آگاهی تاریخی نشان دهد.