جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«محمود درویش»، شاعر بزرگ و فقید فلسطینی در شعر «بدرود با ادوارد سعید» می‌نویسد: «زیبایی‌شناسی یعنی رسیدن به تناسب». اگر تناسب را ورای هر منظر زیبایی‌شناسانه، آنی بدانیم که کلیت شاکله‌ی فکر فلسفی را می‌سازد، آن‌گاه است که می‌توان به درک و فهم روابط بین دستگاه‌ها و ایده‌های فلسفی رسید. کتاب «کنش‌پذیری ریشه‌ای» نوشته‌ی «تامس کارل وال» اتصال کنش‌پذیری به واسطه‌ی گرانیگاه‌هایی‌ست که امانوئل لویناس، موریس بلانشو و جورجو آگامبن درعین جدایی منظر فلسفی‌شان داشته و دارند، آن هم در ریشه و پیوند با منطق استعلایی امانوئل کانت: بلانشو که کنش‌پذیری را نسبت به تصویر می‌دانست، لویناس که آن را نسبت به دیگری تعریف می‌کرد و پس‌از‌آن دو، آگامبن که کنش‌پذیری را نسبت به در-زبان-بودن شرح داده و می‌دهد. این کتاب به یکی از پرسش‌های اساسی فلسفه هم می‌پردازد: چه چیزی دازاین را نمایان می‌کند؟ نویسنده از منظر بلانشو، لویناس و آگامبن می‌نویسد: وقتی هیچ چیزی نباشد(؟!). البته که کتاب کنش‌پذیری ریشه‌ای دائما با این پرسش و ده‌ها پرسش دیگر کلنجار می‌رود و در بسیاری از مواقع پاسخی هم در کار نیست، اما جست‌وجو در وجود رازآمیز اثر هنری و اخلاق تصویری لویناس در کنار زبان تصویری بلانشو و بعد، اجتماع تصویری آگامبن، کتاب را عجیب مهم و خواندنی کرده‌است، هرچند نمی‌توان منکر پیچیدگی‌های سرشار از آزار آن شد که شاید به هر روی طبیعت مواجهه با این سه فیلسوف باشد.

معاد و قیامت، یکی از مسائل مهمی است که انسان باید از آن آگاهی داشته باشد و بخش مهمی از آیات قرآن کریم درباره آن است. مواقف زیادی در قیامت نظیر: حشر، صراط، میزان، حسابرسی، بهشت و دوزخ وجود دارد. واژه «میزان» یا «موازین» گاه در دنیا به کار رفته است، مانند: «وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ» و گاه در آخرت، مانند: «وَنَضَعُ الْمَوَاز ِینَ الْقِسْطَ لِیَوْم ِ الْقِیَامَهِ». در اینکه مقصود از میزان در دنیا و آخرت از دیدگاه فریقین چیست؟ آیا مراد قسط و عدل است یا میزان در آخرت، جسمی دارای دو کفه یا میزان به عنوان مَثل است؟ در این مقاله تلاش شده تا با روش تحلیلی و استنباطی معنای میزان در قیامت مورد بررسی قرار گیرد؛ نتیجه پژوهش حاضر آن است که مراد از میزان در آخرت، وسیله ای مطابق با تجسم اعمال در آن عالم و خود نیز از نوعی جسمانیت و کیفیت مطابق با آن عالم برخوردار است و بیان حق، عدل، پیامبر و ائمه درباره میزان از باب بیان مصداق و بیان خواص و ویژگی های آن است. همچنین کاربست جمع میزان (الْمَوَاز ِینَ)، به خاطر تعدد افراد، تعدد اعمال و تعدد جوانب اعمال است.

«محمود درویش»، شاعر بزرگ و فقید فلسطینی در شعر «بدرود با ادوارد سعید» می‌نویسد: «زیبایی‌شناسی یعنی رسیدن به تناسب». اگر تناسب را ورای هر منظر زیبایی‌شناسانه، آنی بدانیم که کلیت شاکله‌ی فکر فلسفی را می‌سازد، آن‌گاه است که می‌توان به درک و فهم روابط بین دستگاه‌ها و ایده‌های فلسفی رسید. کتاب «کنش‌پذیری ریشه‌ای» نوشته‌ی «تامس کارل وال» اتصال کنش‌پذیری به واسطه‌ی گرانیگاه‌هایی‌ست که امانوئل لویناس، موریس بلانشو و جورجو آگامبن درعین جدایی منظر فلسفی‌شان داشته و دارند، آن هم در ریشه و پیوند با منطق استعلایی امانوئل کانت: بلانشو که کنش‌پذیری را نسبت به تصویر می‌دانست، لویناس که آن را نسبت به دیگری تعریف می‌کرد و پس‌از‌آن دو، آگامبن که کنش‌پذیری را نسبت به در-زبان-بودن شرح داده و می‌دهد. این کتاب به یکی از پرسش‌های اساسی فلسفه هم می‌پردازد: چه چیزی دازاین را نمایان می‌کند؟ نویسنده از منظر بلانشو، لویناس و آگامبن می‌نویسد: وقتی هیچ چیزی نباشد(؟!). البته که کتاب کنش‌پذیری ریشه‌ای دائما با این پرسش و ده‌ها پرسش دیگر کلنجار می‌رود و در بسیاری از مواقع پاسخی هم در کار نیست، اما جست‌وجو در وجود رازآمیز اثر هنری و اخلاق تصویری لویناس در کنار زبان تصویری بلانشو و بعد، اجتماع تصویری آگامبن، کتاب را عجیب مهم و خواندنی کرده‌است، هرچند نمی‌توان منکر پیچیدگی‌های سرشار از آزار آن شد که شاید به هر روی طبیعت مواجهه با این سه فیلسوف باشد.

دانشنامه فلسفه استنفورد-٦٦ بسیاری از علاقه‌مندان به فلسفه در ایران که با فضای مجازی بیگانه نیستند نام دانشنامه فلسفه استنفورد را شنیده‌اند و چه بسا از این مجموعه کم نظیر بهره هم برده‌ باشند. این دانشنامه حاصل طرحی است که اجرای آن در سال ١٩٩٥ در دانشگاه استنفورد آغاز شد و همچنان ادامه دارد. این مجموعه از مدخل‌های مناسبی برای ورود به گستره‌های متنوع فلسفی برخوردار است و کسی که می‌خواهد برای اولین بار با مسأله یا مبحثی در فلسفه آشنا شود، یکی از گزینه‌های راهگشایی که پیش ‌رو دارد این است که ابتدا به سراغ مدخل یا مدخل‌های مربوط به آن در این دانشنامه برود.

کتاب «لویناس، مکتب فرانکفورت و روانکاوی» نوشته‌ی سی. فرد آلفرد، به بررسی تقاطع اندیشه‌های امانوئل لویناس، مکتب فرانکفورت و روانکاوی می‌پردازد. این کتاب تلاش می‌کند پیوندهای نظری میان این سه حوزه فکری را کشف کند و نشان دهد چگونه می‌توانند برای غنی‌سازی یکدیگر مورد استفاده قرار گیرند. آلفرد در ابتدای کتاب، مروری بر اندیشه‌های کلیدی لویناس، به‌ویژه مفاهیم «دیگری»، «مسئولیت» و «اخلاق» ارائه می‌دهد. او استدلال می‌کند که تأکید لویناس بر اولویت اخلاقی «دیگری» و مسئولیت بی‌قید و شرط در قبال دیگران، پیامدهای مهمی برای نظریه انتقادی و روانکاوی دارد. سپس نویسنده به بررسی اندیشه‌های مکتب فرانکفورت، به‌ویژه آثار تئودور آدورنو، ماکس هورکهایمر و هربرت مارکوزه می‌پردازد. او نشان می‌دهد که نقد این متفکران از عقلانیت ابزاری و سلطه در جامعه مدرن، با دغدغه‌های اخلاقی لویناس همسو است. آلفرد استدلال می‌کند که مفهوم «دیگری» لویناس می‌تواند به غنی‌سازی نظریه انتقادی مکتب فرانکفورت کمک کند. در ادامه، کتاب به بررسی نظریه‌های روانکاوی، به‌ویژه آثار زیگموند فروید و ژاک لکان می‌پردازد. آلفورد استدلال می‌کند که مفاهیم لویناس در مورد سوژه و تقدم «دیگری»، پیامدهای مهمی برای درک روانکاوانه از هویت و رابطه با دیگران دارد. او همچنین نشان می‌دهد که چگونه بینش‌های روانکاوی می‌تواند به درک عمیق‌تر اندیشه‌های لویناس کمک کند. در فصول پایانی، آلفرد پیامدهای اخلاقی و سیاسی تلفیق اندیشه‌های لویناس، مکتب فرانکفورت و روانکاوی را بررسی می‌کند. او استدلال می‌کند که این سنتز فکری می‌تواند منجر به درک جدیدی از مسئولیت اخلاقی، نقد اجتماعی و تحول سیاسی شود. آلفرد همچنین بر اهمیت تأمل انتقادی در مورد روابط قدرت و نابرابری در جامعه تأکید می‌کند. در مجموع، کتاب «لویناس، مکتب فرانکفورت و روانکاوی» اثری نوآورانه و تفکربرانگیز است که پیوندهای غیرمنتظره‌ای میان سنت‌های فکری متفاوت برقرار می‌کند. آلفرد با تسلط بر اندیشه‌های پیچیده لویناس، مکتب فرانکفورت و روانکاوی، خوانشی تازه و جذاب از تقاطع این حوزه‌های فکری ارائه می‌دهد. این کتاب برای علاقه‌مندان به فلسفه قاره‌ای، نظریه انتقادی و روانکاوی، منبعی ارزشمند و تأمل‌برانگیز خواهد بود.

کتاب «ویکو و هردر» بررسی دغدغه‌های اصلی دو منتقد روشنگری است که بر قوانین برای انتخاب و تفسیر حقایق تاریخی تأثیر گذاشتند. ویکو فیلسوف، سخن‌دان، مورخ و حقوق‌دان ایتالیایی در دوران روشنگری ایتالیا بود. او از گسترش و توسعه عقل گرایی مدرن انتقاد کرد و تحلیل دکارتی و انواع دیگر تقلیل گرایی را برای زندگی بشر غیرعملی دانست و علاوه بر اینکه اولین بیانگر مبانی علوم اجتماعی بود، مدافع دوران باستان کلاسیک و علوم انسانی رنسانس بود. از نشانه شناسی او به عنوان یکی از اولین شخصیت های ضد روشنگری در تاریخ شناخته می شود. این جمله که "حقیقت خود چیزی ساخته شده است" توسط ویکو ابداع شده است، نمونه اولیه معرفت شناسی سازه انگاری است. او حوزه مدرن فلسفه تاریخ را افتتاح کرد، و اگرچه اصطلاح فلسفه تاریخ در نوشته‌هایش وجود ندارد، ویکو از «تاریخ فلسفه که به صورت فلسفی روایت می‌شود» صحبت کرد. ویکو معمولا توسط تاریخ‌دانانی مانند آیزایا برلین، فیلسوف و مورخ عقاید، ادوارد سعید، منتقد ادبی، و هیدن وایت، متا تاریخ‌دان، تفسیر شده است.

یکی از آیات مهم قرآن که ناظر بر تعامل مسلمانان با این کتاب شریف است، و در آن شکایت پیامبر(ص) از مهجوریت قرآن بدون تصریح به زمان آن مطرح شده، آیه سی‌اُم سوره مبارکه فرقان است. مفسران و مترجمان قرآن در باره این آیه عموماً سخن از بی‌توجهی به قرآن، متروک گذاشتن و وانهادن آن، و عمل نکردن به فرامین آن گفته‌اند و گاه «مَهْجُوراً» را به معنای سخن‌های ناروا و زشت دانسته‌اند که به قرآن نسبت داده ‌می‌شد. پژوهش حاضر با توجه به واژه‌های همنشین از قبیل «ذالک»، «قوم»، و «اِتّخَذَ» در صدد بیان این مطلب است که هدف آیه اساسا وانهادنِ قرآن نیست، بلکه گرفتن قرآن است، اما به‌شکل دورشده. در آیه 30 فرقان، متعلَقِ «مَهْجُوراً» بیان نشده، اما با توجه به سیاق آیه و مصداقِ «ظالم»، و با توجه به احادیث مربوط به همراهی قرآن و مبیّنان آن، و نیز حدیث ثقلین معلوم می‌شود که قرآن را از مبیِن و قرین خود، یعنی شخص پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) دور و مهجور ساخته‌اند. نیز زمانِ آیه، روز رستاخیز نیست، و مراد از «قوم» در آیه نیز، همه مسلمانان تا قیامت نیست، بلکه قوم رسول‌خدا است که قرآن را خودبسنده و کافی پنداشتند.

کتاب «ویکو و هردر» بررسی دغدغه‌های اصلی دو منتقد روشنگری است که بر قوانین برای انتخاب و تفسیر حقایق تاریخی تأثیر گذاشتند. ویکو فیلسوف، سخن‌دان، مورخ و حقوق‌دان ایتالیایی در دوران روشنگری ایتالیا بود. او از گسترش و توسعه عقل گرایی مدرن انتقاد کرد و تحلیل دکارتی و انواع دیگر تقلیل گرایی را برای زندگی بشر غیرعملی دانست و علاوه بر اینکه اولین بیانگر مبانی علوم اجتماعی بود، مدافع دوران باستان کلاسیک و علوم انسانی رنسانس بود. از نشانه شناسی او به عنوان یکی از اولین شخصیت های ضد روشنگری در تاریخ شناخته می شود. این جمله که "حقیقت خود چیزی ساخته شده است" توسط ویکو ابداع شده است، نمونه اولیه معرفت شناسی سازه انگاری است. او حوزه مدرن فلسفه تاریخ را افتتاح کرد، و اگرچه اصطلاح فلسفه تاریخ در نوشته‌هایش وجود ندارد، ویکو از «تاریخ فلسفه که به صورت فلسفی روایت می‌شود» صحبت کرد. ویکو معمولا توسط تاریخ‌دانانی مانند آیزایا برلین، فیلسوف و مورخ عقاید، ادوارد سعید، منتقد ادبی، و هیدن وایت، متا تاریخ‌دان، تفسیر شده است.

کتاب «لویناس، مکتب فرانکفورت و روانکاوی» نوشته‌ی سی. فرد آلفرد، به بررسی تقاطع اندیشه‌های امانوئل لویناس، مکتب فرانکفورت و روانکاوی می‌پردازد. این کتاب تلاش می‌کند پیوندهای نظری میان این سه حوزه فکری را کشف کند و نشان دهد چگونه می‌توانند برای غنی‌سازی یکدیگر مورد استفاده قرار گیرند. آلفرد در ابتدای کتاب، مروری بر اندیشه‌های کلیدی لویناس، به‌ویژه مفاهیم «دیگری»، «مسئولیت» و «اخلاق» ارائه می‌دهد. او استدلال می‌کند که تأکید لویناس بر اولویت اخلاقی «دیگری» و مسئولیت بی‌قید و شرط در قبال دیگران، پیامدهای مهمی برای نظریه انتقادی و روانکاوی دارد. سپس نویسنده به بررسی اندیشه‌های مکتب فرانکفورت، به‌ویژه آثار تئودور آدورنو، ماکس هورکهایمر و هربرت مارکوزه می‌پردازد. او نشان می‌دهد که نقد این متفکران از عقلانیت ابزاری و سلطه در جامعه مدرن، با دغدغه‌های اخلاقی لویناس همسو است. آلفرد استدلال می‌کند که مفهوم «دیگری» لویناس می‌تواند به غنی‌سازی نظریه انتقادی مکتب فرانکفورت کمک کند. در ادامه، کتاب به بررسی نظریه‌های روانکاوی، به‌ویژه آثار زیگموند فروید و ژاک لکان می‌پردازد. آلفورد استدلال می‌کند که مفاهیم لویناس در مورد سوژه و تقدم «دیگری»، پیامدهای مهمی برای درک روانکاوانه از هویت و رابطه با دیگران دارد. او همچنین نشان می‌دهد که چگونه بینش‌های روانکاوی می‌تواند به درک عمیق‌تر اندیشه‌های لویناس کمک کند. در فصول پایانی، آلفرد پیامدهای اخلاقی و سیاسی تلفیق اندیشه‌های لویناس، مکتب فرانکفورت و روانکاوی را بررسی می‌کند. او استدلال می‌کند که این سنتز فکری می‌تواند منجر به درک جدیدی از مسئولیت اخلاقی، نقد اجتماعی و تحول سیاسی شود. آلفرد همچنین بر اهمیت تأمل انتقادی در مورد روابط قدرت و نابرابری در جامعه تأکید می‌کند. در مجموع، کتاب «لویناس، مکتب فرانکفورت و روانکاوی» اثری نوآورانه و تفکربرانگیز است که پیوندهای غیرمنتظره‌ای میان سنت‌های فکری متفاوت برقرار می‌کند. آلفرد با تسلط بر اندیشه‌های پیچیده لویناس، مکتب فرانکفورت و روانکاوی، خوانشی تازه و جذاب از تقاطع این حوزه‌های فکری ارائه می‌دهد. این کتاب برای علاقه‌مندان به فلسفه قاره‌ای، نظریه انتقادی و روانکاوی، منبعی ارزشمند و تأمل‌برانگیز خواهد بود.