جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب معدن الجواهر و رياضة الخواطر تالیف محمد بن علي كراجكي طرابلسي در آداب، حِكَم، ، سخنان پیامبر و ائمه ـ علیهم السلام ـ و سخنان دیگر پیامبران الهی، حکما و زهّاد می باشد. کتاب حاضر به سبک کتاب خصال شیخ صدوق است. مؤلف در این کتاب روایات و مطالبی که اعداد در آنها به کار رفته را به ترتیب از یک تا ده آورده است. نکته دیگر اینکه در این کتاب ابتدا سخنان پیامبر اسلام ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ و سپس سخنان ائمه ـ علیهم السلام ـ و بعد از آن سخنان دیگر پیامبران الهی و در آخر، سخنان شخصیت های اسلامی یا برخی از فلاسفه و حکمای گذشته آمده است. این کتاب از لحاظ ادبی یک اثر بسیار ارزشمند و قابل توجه است که بسیاری از موضوعات اخلاقی را جمع آوری نموده و با سبکی بسیار زیبا انسان را با سخنان گرانبهای پیامبران و اولیای الهی و انسان های برجسته و اندیشمندان بزرگ آشنا می سازد. روایات این کتاب مرسله بوده و مؤلف برای کم شدن حجم آن به اسناد روایات اشاره نکرده تا بتواند حجم گسترده تری از سخنان ارزشمند بزرگان دین و دانش را در این کتاب کوچک جمع آوری نماید. علاوه بر آن، روایات این کتاب در بسیاری دیگر از منابع معتبر روایی موجود می باشد و متن روایات نیز، خود بهترین شاهد بر ارزش و اعتبار آن است. شیخ عباس قمی این کتاب را به فارسی ترجمه کرده و با نام نزهة النواظر به چاپ رسانده است. این کتاب از جمله کتاب های اخلاقی و تربیتی است که می تواند در تزکیه نفس و خودسازی مؤثر باشد.

مصنفات الشيخ المفيد مجموعه‌ای از آثار شیخ مفید می‌باشد. محمد بن محمد بن نعمان بغدادی (336–413ق) معروف به شیخ مفید، از علمایی است که دارای تألیفات بسیار در موضوعات متنوع است. از آن تألیفات بسیار می‌توان به سه کتاب در حدیث، چهار کتاب در تاریخ، پنج کتاب در اصول فقه، دوازده کتاب در علوم قرآن، 41 کتاب در فقه و بیش از هفتاد کتاب در علم کلام اشاره کرد. حدود نصف آثار شیخ مفید در موضوع کلام و از این تعداد کتاب، نصف آن در مبحث امامت می‌باشد. برخی از آثار ایشان از قبیل «التمهيد»، «الانتصار»، «الافتخار»، «الرسالة العلوية» و... که قریب به چهل اثر می‌باشد متأسفانه مفقود شده و موضوع آن مشخص نمی‌باشد. این کتاب در 14 مجلد تهیه شده است که مجلد اول آن (که شماره این جلد از کتاب صفر می‌باشد) با عنوان حياة الشيخ المفيد منتشر شده است و محتویات آن شامل زندگی‌نامه شیخ مفید، شمردن آثار او از قبیل آثار موجود، مفقود و منسوب و توضیحاتی کامل درباره هرکدام از آن آثار است. برای هر عنوان از کتب شیخ مفید، مقاله‌ای درخور تولید شده است. محتویات جلد دوازدهم: الإختصاص؛ الإختصاص، مجموعه‌ای متنوع از احادیث معصومان(ع) در حوزه عقاید، سیره و تاریخ، حکمت و اندرز، اخلاق و آداب، فضایل اهل بیت و نقایص مخالفان آنان، معجزات و کرامات. درباره نویسنده کتاب، اختلاف نظر هست و شیخ مفید، جعفر بن حسین المؤمن و أبو علی أحمد بن الحسین بن أحمد بن عمران، در منابع مختلف نویسنده آن شناخته شده‌اند. برخی، این کتاب را به نویسنده‌ای ناشناخته منتسب کرده‌اند. در این میان شهرت انتساب الاختصاص به شیخ مفید از دیگران بیشتر است. کتاب «الإختصاص» موضوع واحدی ندارد و مؤلف در مقدمه کتاب به این نکته اشاره کرده است. وی می‌گوید: «این کتاب را تألیف و تصنیف کرده، در گردآوری‌اش زحمت بسیار کشیدم و در آن گونه‌های مختلف احادیث و روایات برجسته و آثار نیکو و حکایات در موضوعات بسیار در مدح افراد و فضیلت آنان و مراتب علما و درجات و فهم آنها وارد کردم.» کتاب، یک مقدمه چند سطری دارد و بعد از آن مطالب کتاب با دو روایت در فضل علم آغاز می‌شود و سپس روایاتی درباره شرطة الخمیس و بعد احادیثی درباره فضایل علما و آنگاه درباره اصحاب ائمه(ع) می‌آید؛ روایاتی درباره حوادث پس از وفات پیامبر(ص)، مناظره ابوحنیفه با امام صادق (ع)، قصیده فرزدق، اقوال برخی از حکما و وصایای لقمان حکیم، از دیگر موضوعاتی است که در این کتاب نقل شده است.

مصنفات الشيخ المفيد مجموعه‌ای از آثار شیخ مفید می‌باشد. محمد بن محمد بن نعمان بغدادی (336–413ق) معروف به شیخ مفید، از علمایی است که دارای تألیفات بسیار در موضوعات متنوع است. از آن تألیفات بسیار می‌توان به سه کتاب در حدیث، چهار کتاب در تاریخ، پنج کتاب در اصول فقه، دوازده کتاب در علوم قرآن، 41 کتاب در فقه و بیش از هفتاد کتاب در علم کلام اشاره کرد. حدود نصف آثار شیخ مفید در موضوع کلام و از این تعداد کتاب، نصف آن در مبحث امامت می‌باشد. برخی از آثار ایشان از قبیل «التمهيد»، «الانتصار»، «الافتخار»، «الرسالة العلوية» و... که قریب به چهل اثر می‌باشد متأسفانه مفقود شده و موضوع آن مشخص نمی‌باشد. این کتاب در 14 مجلد تهیه شده است که مجلد اول آن (که شماره این جلد از کتاب صفر می‌باشد) با عنوان حياة الشيخ المفيد منتشر شده است و محتویات آن شامل زندگی‌نامه شیخ مفید، شمردن آثار او از قبیل آثار موجود، مفقود و منسوب و توضیحاتی کامل درباره هرکدام از آن آثار است. برای هر عنوان از کتب شیخ مفید، مقاله‌ای درخور تولید شده است. محتویات جلد سیزدهم: الأمالي؛ الأمالی به معنای املاها، کتابی به زبان عربی، نوشته شیخ مفید (متوفای ۴۱۳ ق)، که شامل روایات اخلاقی، اعتقادی و تاریخ اسلام می‌باشد. شیخ مفید، این کتاب را در طول ۷ سال، در ماه‌های رمضان و در ۴۲ جلسه برای یاران خود املاء کرده است. نجاشی، این کتاب را، «الأمالی المتفرقات» نامیده، زیرا از سال ۴۰۴ تا ۴۱۱ ق، املای آن به طول انجامیده است. امالی، عبارت است از مطالبی که استاد در مجلس‌ها یا زمان‌های خاص از حفظ یا از روی کتاب خود برای شاگردان می‌خواند و آنها همه مطالب را می‌نویسند، لذا به آن، «المجالس» و «عرض المجالس» هم می‌گویند. کتاب، مشتمل بر ۴۲ مجلس است که مجموع این مجالس، ۳۸۷ روایت را دربرگرفته است. بیشترین روایات (۴۷ روایت)، در مجلس بیست و سوم و کمترین روایات (۴ روایت)، در مجلس سی و یکم ذکر شده است. در این کتاب، موضوعات اخلاقی، اعتقادی و تاریخی در قالب روایت ذکر شده است؛ موضوعاتی از قبیل: - ثبت اعمال انسان توسط فرشته، - حب اهل بیت از اسباب دخول در بهشت، - منقبت علی(ع) و فاطمه(س) و حسنین و شیعیان آن‌ها، - فضیلت طالبان علم، - بیماری موجب پاکی از گناهان می‌شود، - در شناخت مقام اهل بیت(ع) و مشروط بودن قبولی اعمال به ولایت، - نزدیکترین مردم به پیامبر(ص) در روز قیامت، - ماجرای عثمان و بنی امبه و در بیت المال آنان را بر دیگران ترجیح دادن و مضروب نمودن عمار، - بخشی از دعاهای صبح و شام، استغفار نبی اکرم(ص) برای شیعه، - از جمله مواعظ علی(ع) درباره آرزوی دراز و پیروی از هوای نفس، - موعظه امام سجاد(ع) درباره محاسبه نفس، - سخن زید بن علی درباره اهل بیت و عدم خوف وی از ظالمان، - پندی از محمد بن حنفیه - دعا پس از فریضه مستجاب است، - فرمان دادن علی(ع) شیعه خود را به تقیه کردن، - آخرین خطبه‌ای‌ که پیامبر(ص) ایراد فرمود، - عرضه کردن ولایت بر همه مخلوقات، - دشمن علی به مرگ جاهلی می‌میرد، - روا ساختن حاجات مؤمنین، - وقتی خدا خیر بندهای را بخواهد او را در دین فقیه می‌گرداند، - کلام علی(ع) درباره زهد، - کفاره غیبت کردن، - فضیلت گریه در مصیبت اهل بیت(ع) و...

مصابيح الأنوار في حل مشكلات الأخبار، اثر سید عبدالله شبر، با تحقیق سید علی، از نوادگان مؤلف، کتابی است که در آن، «با استفاده از راه‌کارهای گوناگون، به شرح روایات مشکل و حل وجوه غامض آن‎ها پرداخته شده است که از آن جمله، می‎توان از بهره‎گیری از لغت، صرف و نحو، تاریخ، علوم طبیعی، توجه به فنون و آرایه‎های ادبی، مراجعه به قرآن و حدیث، کوشش در حل تعارض اخبار و نقد محققانه و عالمانه شروح گذشتگان نام برد. فهم احادیث مشکل، یکی از شاخه‎های فقه الحدیث است که ثمره همه علوم حدیث، بشمار می‎رود. تنها اثر نشریافته شیعی که به‎طور خاص به مشکل الحدیث پرداخته و از این رهگذر، فهم بسیاری از روایات مشکل را آسان ساخته، اثر حاضر می‎باشد. نویسنده در بیان انگیزه خود از تألیف این اثر، با اشاره به بحث و فصح خود در فهم روایات دیریاب، از فراهم آوردن کتابی جداگانه در دستیابی به معانی احادیث دشوار سخن گفته است تا مرجع پویندگان راست‎گفتار و درست‎کردار علوم اهل‎بیت (علیهم السلام) قرار گیرد. شبر در مقدمه کتاب، دریای علوم اهل‎بیت (علیهم السلام) را منبع سرشار پاسخگویی به همه مشکلات و دشواری‎ها دانسته و به بیان انگیزه خود از تألیف کتاب اشاره کرده است. شبر در این اثر، به بیان مضمون 263 حدیث - ‎که در فهم آن‎ها به‎نوعی، ابهام و پیچیدگی وجود دارد - ‎پرداخته است. او در "نخستین جلد اثر" خود، فقط درباره روایات اعتقادی سخن گفته است؛

المواعظ العدديه اثر محمد بن محمد بن حسن حسينى مشهور به ابن قاسم عاملى نواده شهيد ثانى متعلق به قرن يازدهم هجرى است. كتاب حاضر شامل 18 باب است كه هر باب، خود داراى فصول مختلفى مى‌باشد. كتاب با شيوه اى نو، تنظيم يافته است به اين صورت كه به بخش‌هاى يكى، دوتايى، سه تايى و... تقسيم شده و در هر بخش فقط احاديثى آمده كه شماره مطلب آن، هم عدد، با شماره آن بخش است. مثلا «باب المواعظ الرباعيات» چهار يا «چهارتايى‌ها» اينگونه آمده است: چهار خصلت است كه هر كسى شامل آن باشد از دكتر و دارو، بى نياز است تا گرسنه نشده اى غذا نخور، قبل از اينكه سير شوى از غذا دست بردار، غذا را خوب به جو، قبل از خواب به دستشويى برو. پس در «باب المواعظ الرباعيات» فقط مطالب 4 تائى آمده است و همين‌طور مثلا در «باب المفردات» احاديثى هستند كه داراى يك مطلب و يك موضوع مى‌باشند مثل اين حديث كه پيامبر مى‌فرمايد: خوشا به حال كسى كه هوس آنى را به جهت قيامتى كه نديده است ترك كند. وى اين روش را تا احاديثِ بيش از هفتادتايى ادامه داده است. به عبارتى اين كتاب به شيوه كتاب «الخصال» شيخ صدوق 381ق نوشته شده است.

این کتاب شامل روایاتی کمیاب از سخنان معصومین علیهم السّلام است که توسط آقا میرزا احمد آشتیانی گردآوری شده و در مجموعه ‌ای به نام«طرائف الحکم» در اختیار علاقه‌ مندان قرار داده شده است. مؤلف با تأسی به فرمایش حضرت امیر علیه السّلام که فرمودند:« إن هذه النفوس تمل کما تملّ الأبدان، فابتغوا لها طرائف الحکمة» این نام را برای کتاب خویش برگزیده است. کتاب شامل روایاتی در باره عقل و علامات آن، فضیلت علم، حدیث عقل و جهل، صفات کمالیه خداوند، صفات جلالیه و جمالیه، اجمالی از مباحث توحید، فتنه‌ های آخر الزمان، اصحاب حضرت قائم ( علیه الصلاة و السلام)، وظایف شیعیان در زمان غیبت، علامتهای قیام حضرت، مناقب و روایاتی در باب تقوی و اخلاق و غیره می ‌باشد. کتاب دارای دو جلد می ‌باشد. این اثر توسط عده‌ ای از فضلاء به فارسی ترجمه شده است و جلد اول توسط انتشارات کتاب‌ فروشی صدوق برای سوّمین بار در سال ۱۳۶۲ شمسی و جلد دوم آن برای دومین بار در سال ۱۳۸۶ هجری قمری به چاپ رسیده است.

این کتاب شامل روایاتی کمیاب از سخنان معصومین علیهم السّلام است که توسط آقا میرزا احمد آشتیانی گردآوری شده و در مجموعه ‌ای به نام« طرائف الحکم» در اختیار علاقه‌ مندان قرار داده شده است. مؤلف با تأسی به فرمایش حضرت امیر علیه السّلام که فرمودند:« إن هذه النفوس تمل کما تملّ الأبدان، فابتغوا لها طرائف الحکمة» این نام را برای کتاب خویش برگزیده است. کتاب شامل روایاتی در باره عقل و علامات آن، فضیلت علم، حدیث عقل و جهل، صفات کمالیه خداوند، صفات جلالیه و جمالیه، اجمالی از مباحث توحید، فتنه‌ های آخر الزمان، اصحاب حضرت قائم ( علیه الصلاة و السلام)، وظایف شیعیان در زمان غیبت، علامتهای قیام حضرت، مناقب و روایاتی در باب تقوی و اخلاق و غیره می ‌باشد. کتاب دارای دو جلد می ‌باشد. این اثر توسط عده‌ ای از فضلاء به فارسی ترجمه شده است و جلد اول توسط انتشارات کتاب‌ فروشی صدوق برای سوّمین بار در سال ۱۳۶۲ شمسی و جلد دوم آن برای دومین بار در سال ۱۳۸۶ هجری قمری به چاپ رسیده است.