جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آسیب شناسی رفتاری در دینداری، با توجه به اهمیت به سزایی که دین، در زندگی و سرنوشت انسان دارد از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در این رابطه برخی کتب و پایان نامه ها نگارش یافته است. اما در این نوشته سعی شده با یک تقسیم بندی مناسب، موضوع به صورت تخصصی تر مورد بررسی قرارگیرد؛ آسیب های رفتاری انسان در دینداری از یک منظر به دو دسته شخصیتی و محیطی- اجتماعی قابل تقسیم است. در حقیقت آسیب های شخصیتی به طرز بینش و اعتقاد شخص دیندار بر می گردد و در آسیب های محیطی-اجتماعی، عامل اصلی مشکلات، محیطی است که فرد در آن زندگی کرده و تربیت می شود. از جمله آسیب های شخصیتی می توان به فهم ناقص از دین،کج فهمی در مراتب دین و دینداری، عدم رعایت اعتدال در دینداری، دنیا زدگی و مادی نگری، خرافه گرایی، غفلت از کارکردهای فردی و اجتماعی دین، تقلید و شخصیت گرایی، تکلف، عدم عزت نفس، فقر اقتصادی، انتقاد ناپذیری، عدم هوشمندی سیاسی و اجتماعی و تحجر و خود باختگی اشاره نمود. از قبیل آسیب های محیطی-اجتماعی، وجود منابع تربیت متضاد، بی توجهی به کرامت انسانی، غفلت از ظرفیت ها و استعدادها، غفلت از زمان شناسی، خشونت ورزی، عدم وجود فضای پرسشگری، ناهماهنگی مراکز امور دینی و عملکرد نادرست برخی عالمان دینی قابل ذکر است.

انسان برای تکامل نیازمند تربیت است و بهترین راه تربیت وتکامل انسان در گرو عمل به دستورات خالق مهربانش است که به وسیله پیامبران الهی وجانشینان آنها به دست ما رسیده است.این نوشتار کنکاشی در بررسی ابعاد تربیت دینی از دیدگاه کتاب و سنت است که با توجه به آیات قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام نوشته شده است.در دیدگاه اسلامی بعد از پیامبران و امامان علیهم السلام ؛ علما ، معلمین ، پدران و مادران و همه افراد جامعه دیندار هر یک به نوبه خود وظیفه آشنایی با نحوه انجام تربیت صحیح دینی را دارند تا پس از اولیای الهی ،ادامه دهنده این راه و مسیر نورانی باشند و این چنین،آموختن و انجام تربیت دینی وظیفه هر انسان دیندار خواهد بود.در این رساله مفاهیم مرتبط با تربیت دینی تعریف گردیده، ابعاد وجود انسان که مرتبط باتربیت دینی اوست بررسی وشناخته شده و اهمیت و فوائد تربیت در چارچوب دین بررسی شده و مقاطع مختلف و موانع گوناگونی که برای تربیت دینی مطرح بوده، مورد پژوهش قرار گرفته است.

فلسفه از مهمترین میراث فکری قوم ایرانی در طی قرون و اعصار است و احیای این میراثبا ارزش همراه با شناخت تمامی فلاسفه و آثارشان امری لازم و ضروری است. شهرزوری هم یکی از این فلاسفه نامدار است و هم کتاب ‏‎"‎‏الشجره الالهیه‏‎"‎‏ یکی از متون کهن میراث فلسفی ما. کتاب الشجره الالهیه فی علوم الحقائق الربانیه یکی از مفصلترین کتب فلسفی است که در اواخر قرن هفتم هجری توسط شمس الدین محمد بن محمود شهرزوری با روش اشراقی نگاشته شده است و این اثر جامع و مفصل یکی از شاهکارهای فلسفی این قرن به حساب می آید. کتاب مذکور شامل یک دوره کامل از علوم فلسفی، به انضمام مباحث کلامی و عرفانی تا زمان مولف آن شهرزوری است. و از این رو با اسفار اربعه شاهکار صدرالدین شیرازی که تالیف جامعی در فلسفه است قابل مقایسه می باشد. روش فلسفی شهرزوری در این کتاب اشراقی است. او ساختمان فلسفه را در اصل مبتنی بر مکاشفه، مشاهده و حدس فلسفی دانسته و علم حضوری را برعلم حصولی مقدم می داند. چنانچه گفته شد این اثر ارزشمند یک فرهنگ وسیع فلسفی است که دارای 5 رساله است : رساله اول آن در شناخت حکمت و تقاسیم آن است، رساله دوم در منطق و رساله سوم آن در حکمت عملی باشد. رساله چهارم درباره علم طبیعی است و رساله پنجم که می توان گفت مهمترین قسمت کتاب است درعلم مابعدالطبیعه می باشد. آنچه که در پیش روی دارید متن تصحیح شده بخشی از رساله دوم این کتاب مفصل است. از این کتاب شش یا هفت نسخه دست نویس موجود می باشد اما این تصحیح از روی دو نسخه ای که استاد ارجمند و گرامی آقای دکتر نجفقلی حبیبی با لطف خود در اختیار نگارنده قرار دادند انجام گرفته است که از این بابت از ایشان سپاسگزارم. یکی از دو نسخه که از کاملترین نسخه هاست نسخه برلین، شماره 5023 است با ابعاد 18 در 27، متن 11 در 20 سانتی متر، تعداد سطور 33- حدود بیست کمه در هر سطر - در 319 برگ به خط شکسته نستعلیق ریز که نسخه ای است بی تاریخ محتملا متعلق به قرن 11 هجری. و اما در رساله دوم کتاب پس از ذکر مقدماتی درباره چیستی و موضوع نطق، منطق را به دو بخش اقوال شارحه و حجج تقسیم می کند و به دنبال آن از علوم عالیه منطقیه سخن می گوید و اصول و فروع آن را بیان می کند. منطق این رساله اشراقی است و منطق اشراقی دارای سه ویژگی است : اول تلخیص منطق ارسطویی، دوم : ضابطه مند کردن منطق ارسطویی و سوم : آسان کردن منطق ارسطویی.

شیخ تقی الدین ابراهیم کفعمی یکی از بزرگترین و برجسته‌ترین علمای قرن نهم تا دهم هجری است که آثار ارزشمندی در علوم عقلی، نقلی، فقه، ادبیات، لغت، تراجم، دعا و زیارات، تفسیر و ... از خود به یادگار گذاشته است. روش زمینه کلامی ایشان بیشتر به سمت نقل گرایش دارد و همین امر قوت خاصی به آثار و تألیفات ایشان داده است. در تحقیق پیش رو آراء و اندیشه‌های کلامی جناب کفعمی در مورد خداشناسی، راهنما شناسی و فرجام شناسی تبیین می‌گردد. در ابتدا تفکرات فلسفی که در زمان ایشان رایج بوده است از زبان خودشان بیان می‌گردد که نشأت‌گرفته از تفکرات خواجه طوسی و شاگرد ایشان علامه حلی است.جناب کفعمی وجود خداوند را بی نیاز از استدلال می‌داند اما در عین حال دلیل‌هایی را از زبان فلاسفه و متکلمین در اثبات خالق بیان می‌کند. ایشان مرجع اسماء و صفات الهی را یا بی واسطه و یا مع الواسطه ذات خداوند می‌داند و صفات زائد بر ذات را رد می‌کند، همچنین ایشان قائل به توقیفیت اسماء و صفات هستند و معتقد است که بدون نص شرعی نباید اسم یا صفتی را بر خداوند اطلاق کرد. جناب کفعمی بر خلاف فلاسفه معتقد است که علم خداوند به تمام معلومات به صورت کامل است نه فقط کلی بلکه تفصیلا علم به مخلوقات دارند .ایشان در صفات خبریه نیز بحث مفصلی را بیان کرده‌اند.ایشان بعثت را امری حتمی و واجب می‌دانند و معتقدند که بعثت در تکالیف عقلی از باب لطف و در تکالیف شرعی نیز شرط است. مهمترین صفت ثبوتی نبی را عصمت می‌دانند و ادله‌ای نیز در اثبات آن ذکر می‌کنند، جناب کفعمی به تفصیل وارد بحث از نبوت خاصه شده‌اند و جهات مختلفی را در آن بیان می‌کنند.علامه کفعمی می‌گوید اکثر گروه‌های اسلامی به و جوب امامت اعتقاد دارند اما اختلاف در نحوه تعیین آن است که نظر ایشان تعیین امام، تنها از راه نص الهی است. جناب کفعمی صفات نبی را تماما در مورد امام نیز لازم می‌دانند و تفصیلا وارد بحث از امامت خاصه می‌شوند.شیخ تقی الدین ابراهیم کفعمی معاد جسمانی را قبول دارند چون معتقدند خداوند بر هر امر ممکنی قدرت دارد و در شریعت مقدس هم از این مسئله سخن به میان آمده است. ایشان اعتقاد به وجود برزخ دارند و معتقدند که بهشت و جهنم هم اکنون خلق شده‌اند، همچنین بحثی در باره زیارت قبور و خصوصیات قیامت مطرح می‌کنند که نمایانگر اعتقادشان درباره این امور است.

موضوع پایان نامه : (( جایگاه وصی از دیدگاه کتاب و سنت و ادب )) وصی، از القاب مشهور امام امیرالمومنین علی علیه السلام است .اثبات وصایت آن حضرت یعنی اثبات امامت. حضرت علی علیه اسلام، بنابر حدیث یوم الانذار، وصی پیامبر علیه السلام در امر رهبری و خلافت و هدایت امت اسلامی ، پس از پیامبر علیه السلام می‏‎‎‏باشد . در این پایان نامه در بخش اول ،‌پس از ذکر کلیاتی در معنای لغوی و اصطلاحی وصی به سیر تاریخی وصایت در انبیای گذشته همراه با ذکرچند تن از اوصیاپرداخته‏‎‎‏ایم، چرا که این موضوع بر ضرورت و اهمیت وصایت در امت اسلامی تاکید می کند .دربخش دوم به ذکر وصی در آینه روایات اشاره شده است که شروع وصایت را از دعوت خویشاوندان به اثبات می رساند و اوج ابلاغ وصایت در غدیر خم می‏‎‎‏باشد . سپس به ذکر روایاتی از کتب شیعه و سنی می‏‎‎‏پردازیمو به احتجاج معصومین (‌علیه السلام) و صحابه و تابعان در امر وصایت گفتاری چند آورده‏‎‎‏ایم .در بخش سوم به جایگاه وصی در آینه تاریخ و ادب اشاره شده،‌و به ذکر اشعاری در حماسه‏‎‎‏های جنگ جمل و صفینو تنی چند از شاعران اهلبیت ( علیه السلام ) اکتفا کرده‏‎‎‏ایم. در بخش چهارم به نقد تحریف حدیث وصایت و رد شبهات موجود در این امر پرداخته‏‎‎‏ایم.

چکیده ندارد.

این پژوهش پاسخ به پرسش « چگونگی نسبت میان عقل و دین» می باشد که با مبانی هرمنوتیک فلسفی سامان یافته است. گفتار روند خود را همسوی نگاه های هستی شناسانه و معرفت شناسانه موجود پی گرفته است و با نمایان کردن تضادهای ظاهری و تنازع های نامعقول موجود بین عقل و دین به چشم اندازی متفاوت از آنچه تاکنون به عنوان نظریه غالب بوده است دست می یابد. دراین راستا پی ریزی محور و شالوده گفتار بررسی مفاهیمی از «عقل» و «دین» از چشم انداز هرمنوتیک فلسفی می باشد. سپس با بیان نقدهایی بر نظریات موجود به معرفی راهکار پیشنهادی با عنوان «گفتگوی توافقی» منتهی می گردد. اما ازآنجائیکه راهکار پیشنهادی بر پایهبررسی و نقد نظریات موجود در این زمینه است، به طور اجمال مفاهیم و سیر تاریخی این دانشها نیزمورد بررسی قرار گرفته است. آنچه لازم به یادآوری می باشد به دلیل عدم جهانروایی نظریات هرمنوتیکی هرچند پایه و اساس این پژوهش دانش هرمنوتیک می باشد اما رویکرد آن نه تمامی نظریات هرمنوتیکی موجود بلکه موضعی فلسفی با نام «هرمنوتیک فلسفی» است. دانشی نوبا مفهومی جهانروا کهتوسطفیلسوف آلمانی هانس گئورگ گادامر و هستی شناسی فهم توسط وی گسترش یافته است. لذا توجهبهفهم و درک عمیق هستی شناسی فهم در انسان و ارتباط آن با دین ِ مورد گزینش توسط وی، منجر به حضور فعال و چشمگیر «هرمنوتیک فلسفی» و تبیین نظریه های ساختاردیالوگی فهم، امتزاج افق ها، دورهرمنوتیکی و ماهیت توافقی فهم گردیده است. اینتبیین ها از انسان، فهم و دین به گونه ای گسترده و فراگیر در تمام مراحل این پژوهش امید دارد در نهایت راهنمای فهم بهتر نسبت عقل و دین و پایان چالش های موجود در این زمینه گردد.

بنابر حدیث شریف ثقلین، عترت و قرآن همواره ملازم و همراه یکدیگرند؛ لذا برای فهم کامل کتاب خدا مرجعی کامل‌تر از عترت وجود ندارد، با این وجود أئمه اطهار: تفاسیر خود از آیات را بدونقرائن و شواهد عقلی و نقلی بیان نمی‌نمودند.استخراج آیاتی که در شأن أئمه اطهار: نازل شده است اهمیتی بسزایی در نشان دادن حقانیت أئمه اطهار : خواهد داشت. یکی از سور قرآن که در آن آیات فراوانی در شأن اهل بیت : مشاهده می شود سوره نساء می‌باشد. در بررسی آیات قرآن از منظر روایات، آیاتی مشاهده می‌شود که طبق فرمایش أئمه اطهار: در شأن اهل بیت : نازل شده است، در حالیکه در نگاه اول ممکن است معنا و تفسیری بر خلاف آن به چشم بخورد.هدف اینتحقیق دست یابی به استدلالات نهفته درآیات سوره نساء می‌باشد. آن دسته از آیاتی که به فرموده أئمه: درمساله امامت و یا مقامات الهیایشان نازل شده است. در این راستا، به منظور استخراج این آیات، از مجامع حدیثی شیعی (کافی، بحارالانوار، ...) و برای بررسی تفاسیر رایج آیه از تفاسیر (المیزان، مفاتیح الغیب، الکشاف، ...)استفاده گردید.سپس بارجوع به تفاسیر روایی (فرات، عیاشی، البرهان، نور الثقلین، الدر المنثور، ...)و مجامع حدیثی اهل سنت برای تفسیر ائمه : شواهد و مویداتی از قرآن، حدیث و عقل ارائه می‌گردد.از دستاوردهای مهم این پژوهش؛ رسیدن به وجه استدلالی بیان أئمه : از آیات می‌باشد؛ مخصوصاً در جایی که این استدلالات در اثبات أمر امامت و حقانیت أئمه اطهار: به کار گرفته شود.کلید واژه‌ها : سوره نساء، آیات امامتی، استدلال، امامت، أئمه:، روایات، تفسیر، ثقلین، مفسران .

مراحل گردآوری و جمع‌بندی این پایان‌نامه به شیوه کتابخانه‌ای بوده و سعی بر آن شده است تفسیر شخصیت حضرت امیرمومنان(ع) از زبان همسر بزرگوارشان حضرت صدیقه طاهره(س) صورت گیرد.کسی که هر صبح و شام، گام‌به‌گام با علی هم قدم، هم نفس و هم نوا بوده است. هرچند دوران زندگی مشترکشان، نه سال بیشتر نبوده و کلمات بر جای مانده از حضرت زهرا(س) در این خصوص بسیار اندک می‌باشد، اما آنقدر این سخنان پرمحتوا و عمیق است که هر کدام می‌تواند موضوع یک رساله باشد، ولی آنچه در این تحقیق مورد نظر بوده است جمع‌آوری و تفکیک تمام احادیث به‌جای مانده از حضرت زهرا(س) در این خصوص می‌باشد. ابتدا مقام ولایی، عرفانی و تربیتی حضرت امیرمومنان از زبان حضرت زهرا بررسی شده و در فصل بعد ابعاد شخصیت سیاسی و اجتماعی ایشان مورد بحث قرار گرفته است. در پایان نتیجه‌گیری از کل مباحث و پیشنهادی نیز برای دانشجویان مشتاقی که علاقه‌مند در خصوص روایات حضرت زهرا(س) تحقیق کنند ارائه گردید.کلید واژه: حضرت، زهرا، امیرمومنان، علی، ولایت، سیاسی، ولایی، تربیت.

در این تحقیق نشان خواهم داد نظام فلسفی ابن سینا واجد لوازمی عقل گرایانه است. عقل‌گرایی هستی شناختی بیان گر ایده‌ای متافیزیکی است که بیان می‌دارد واقعیت و ساحات آن برآمده از اندیشه و فعالیت هویتی مطلق و مجرد است. این معنا از عقل‌گرایی درست مشابه نظریه ایدئالسیم عینی در سنت فلسفی غرب است. شاخصه‌های نظریه عقل‌گرایی هستی شناختی ابن سینا عبارت است از، رابطه علی و معلولی میان هویات مجرد و موجودات مادی، سنخیت ذاتی میان این دو سنخ هویت و برونی بودن رابطه امر معقول و امر محسوس است. آموزه‌های فلسفی‌ای همچون نظریه صورت و ماده، ماهیت وتحقق کلی طبیعی، نظریه عنایت در علم الهی، عقل فعال و رابطه آن با موجودات و مراتب ادراکی نفس در نظر ابن سینا واجد دلالتهای عقلگرایانه است. دست آخر چنین نتیجه گرفته شد که فلسفه ابن سینا در سرشت خود فلسفه‌ای عقلگرایانه به معنای هستی شناختی آن است. این ایده در خوانش و ایجاد سازگاری میان عناصر مختلف این نظام فلسفی نقش مهمی ایفا می‌کند به طوری که نقش برخی از هویات وجودشناختی مانند ماده اولی، صورت‌های طبیعی و عقل فعال به شکل سازگارتری تبیین خواهد شد.