جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫چکيده : اين پايان نامه، ترجمه و تحقيق بخشي از کتاب مبادي اخلاق در قرآن تأليف آيت ‌الله عبدالله جوادي آملي است، که به بررسي مباني عقلي و نَقلي اخلاقي برگرفته از قرآن کريم و راهکارها و موانع سِير و سلوک اخلاقي در آموزه‌هاي قرآني و روايي مي پردازد. در بخش اوّل رابطه جهان‌بيني و اخلاق؛ در بخش دوم ارتباط انسان و اخلاق؛ و در بخش سوم اهمّيت و آثار اخلاق، بررسي و بيان مي شود. در بخش اوّل به ترتيب، تأثير متقابل جهان‌بيني و علم اخلاق از ديدگاه نويسنده، خاستگاه احکام اخلاقي، کمال آدمي از منظر اسلام و آموزه‌هاي قرآني، تأثير گناه در جلوگيري از کمال و نقش شيطان در ممانعت کردن از پيشرفت و تکامل انساني تبيين شده و از تلاش براي رسيدن به کمال اخلاقي به جهاد اکبر تعبير مي گردد. نويسنده حرکت به سوي کمال اخلاقي را در راستاي توحيد عملي ارزيابي کرده و با اشاره به سعادت انسان، نسبتِ بين روح و بدن در حکمت متعاليه را تبيين مي کند. وي در بخش دوم نخست به اخلاق گرايي در انسان اشاره کرده و مباني گرايش آدمي به اخلاق و تغيير پذيري خُلق و خوي انسان‌ها و تأثير و تأثّر اخلاقي را با استفاده از آيات قرآن کريم بررسي مي کند. او در همين زمينه به نقش انبيا در رساندن بشر به کمال اخلاقي و تغيير در رفتار اخلاقي اشخاص پرداخته و اخلاق را نعمتي الهي و فطري برشمرده است. وي تغيير در اخلاق، گرايش به فضايل اخلاقي و دوري از رذايل را نيز نوعي جهاد اکبر مي خوانَد و تلاش شيطان براي تقويت رذايل و تضعيف فضايل اخلاقي را ترسيم مي کند. جاودانگي اخلاق، نقش شناخت، اراده و ميل انسان در اخلاق، ويژگي‌هاي معلّم اخلاق و متعلّم اخلاقي، از ديگر مباحث بخش سوم محسوب مي شود. بخش چهارم نيز به اهمّيت علم اخلاق،نياز انسان‌ها به اخلاق، اهمّيت تهذيب نَفس و شناخت آن و ضرورت طهارت روح اختصاص دارد.

---

پس از مسئله توحید، مسئله معاد را از نظر اهمیت، می‌توان مهم‌ترین مسئله دینی و اسلامی برشمرد. افزون بر آنکه مسئله معاد و قیامت از ضرورت‌های دین اسلام و پذیرش آن بر هر مسلمانی واجب است. هر یک از مفاهیم اعتقادی و اخلاقی، کارکردهای خاص خود را در جامعه دارد و در صورت به کار بستن آن، آثار فردی و اجتماعی آن بروز خواهد کرد. ایمان و باور به معاد نیز به عنوان یکی از مفاهیم اعتقادی مهم و اثرگذار، منشأ آثار برای اشخاص معتقد و جوامع است و محور هرگونه اصلاح اخلاقی و اجتماعی شمرده می‌شود. روش انجام تحقیق در این پژوهش با توجه به نوع موضوع توصیفی و تحلیلی می‌باشد که به بررسی آثار اجتماعی باور به معاد از دیدگاه قرآن و نهج‌البلاغه با تأکید بر تفسیر نمونه و شرح ابن ابی الحدید پرداخته است. بر این مبنا در فصل اول در زمینه کلیات پژوهش و در فصل دوم در خصوص مبانی نظری، پیشینه و روش تحقیق مطالبی ارائه گردیده و در فصل سوم در مورد آثار اجتماعی باور به معاد در قرآن کریم و در فصل چهارم در خصوص آثار اجتماعی باور به معاد در نهج‌البلاغه مطالب آورده شده است. نتایج بیانگر آن است که مهم‌ترین نکته‌ای که در زمینه باور به معاد می‌توان در نهج‌البلاغه و قرآن کریم به آن اشاره داشت، نقش یادآوری و تذکر در این زمینه می‌باشد که همواره انسان باید به یاد مرگ و آخرت باشد و این امر به عنوان یک ناظر بر اعمال انسان مدنظر قرار داشته باشد. در دسته‌بندی آیات در قرآن کریم سه مساله اساسی جلب توجه می‌نماید که مساله اثبات معاد، پاسخ به شبهات و دیگری عذاب و بحث بهشت و جهنم می‌باشد که به طور مفصل به این امر پرداخته است و در نهج‌البلاغه نیز مباحث در قالب مفاهیم آگاهی‌بخش و اثبات‌کننده معاد و در برخی موارد اشاره به موارد شبهه‌ای پرداخته است و در نهایت در زمینه عبرت از تاریخ و عقوبت ناشی از غفلت از معاد و مرگ اشاره نموده است. در بحث اثرات اعتقاد به معاد در زندگی و اجتماع نیز در هر دو منبع به اثرات مستقیم و غیرمستقیم بسیار مثبت اعتقاد به معاد پرداخته‌اند و بر همین مبنا در هر دو منبع به اثرات شناختی-روحی و اثرات عملی در سطح اجتماعی اشاره کرده‌اند. به طور کلی آثار اجتماعی اعتقاد معاد را می‌توان در قالب ظلم‌ستیزی و حفاظت از دین و اعتقاد، رعایت حقوق، کاهش تنش و اختلاف‌ها، سالم‌سازی اقتصاد و رشد فضایل و اخلاقیات بیان داشت.

---

‫چکیده و 20 صفحه از متن الکترونیکی در پیوست ها و منابع دیجیتالی قابل رؤیت می باشد