جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع تحقیق مفهوم شرح صدر در قرآن و سنت و اثرات فردی و اجتماعی آن است. واژه شرح صدر را هم از نظر لغوی و هم اصطلاحی بررسی می کنم. در این جا یک نمونه از آن معناها را بیان می کنیم. لغت شرح به عنای بسط و وسعت دادن و صدر همه یعنی سینه. و شرح صدر به معنای باز شدن سینه و برطرف ساختن دلتنگی و دلگیری است. یا به معنای افزودن حوصله و ظرفیت فرد. در اغلب تفاسیر هم دو معنا برای آن بیان شده بود و آنچه در سوره انشراح آمده بود را می گوییم. در تفسیر این سوره که در مورد پیامبر ( ص) است آمده که: منظور از شرح صدر گسترش و وسعت علمی آن حضرت است و یا گسترش تحمل و استقامت ایشان در برابر لجاجتها و کارشکنیهاست. این دو معنا بیان شد و مابقی موارد را در متن تحقیق می توانید بیابید. در بخش روایات هم بررسی در کتابهایی مانند بحارالانوار، اصول کافی، منتخب میزان الحکمه، نهج البلاغه و کتب دیگر انجام شده و روایات مربوطه بیان گردیده از جمله این احادیث روایتی از ابن مسعود است که از پیامبر ( ص) در مورد شرح صدر و نشانه های آن سؤال کرده و پاسخ حضرت به این سؤال که فرموده اند: هنگامی که نور به قلب انسان داخل شد، گسترده و باز می گردد. و در مورد نشانه ها هم می فرمایند: نشان آن توجه به سرای جاوید و جدا شدن از سرای غرور و آماده گشتن برای استقبال از مرگ پیش از نزول آن. در کتب اخلاقی معنایی بیان شد به این صورت که اگر صبر در پیشامدهای ناگوار و ناراحتی ها باشد آن را شرح صدر می نامند. این مطالبی که آمده مربوط به بخش اول و دوم تحقیق بود. در بخش سوم ابتدا آنچه مقدم بر شرح صدر است را بیان می دارد و بعد از آن نشانه های آن بیان می گردد. اما مقدم بر شرح صدر پاکسازی قلب و دل است و نشانه هایی که بر فرد می گذارد را از تفسیر مجمع البیان می گوئیم. در این کتاب این گونه آمده بود که: 1- درست اندیشی. 2- درست کرداری. 3- درست گوئی. 4- یافتن دلیل و بینه ای روشن که هم خود راه را بیابد و هم دیگران را راهنمایی کند. پس از آن راه رسیدن به این مقام و موقعیت بیان می گردد. بدین صورت که اگر فرد ارتباط با علما و صلحا داشته باشد، پرهیز از گناه و خوردن مال حرام کند و ... می توان به این مقام برسد. بخش دیگر هم در مورد سیاستمداران، معلمان و متعلمان است که وجود شرح صدر در هر کدام از آنها چه تأثیر مثبتی را بر جامعه دارد. در این قسمت بیان می داریم که در شرح صدر نکات زیادی نهفته است و اما طبق آنچه بدان رسیدیم در مورد آن خیلی سخن گفته نشده است. در این تحقیق سعی شده این لغت شناسانده شود و به کار برد آن در زندگی بیشتر توجه گردد. همچنین این تحقیق یک جمع بندی کلی است که شرح صدر را از تفاسیر، کتب روایی، اخلاقی و تاریخی در کنار هم آورده است که خواننده بتواند راحتتر تمام موارد را در کنار هم بیابید. به همین علت سعی شده در این تحقیق از کتب دست اول و مابقی کتابها استفاد شود و این موضوع از تمام جوانب مورد بررسی قرار گیرد. از نظر تحقیقی هم باید بگوییم، طبق بررسی که انجام گرفت فقط یک تحقیق در این زمینه شده بود که مفهوم شرح صدر را در آیات و روایات بیان کرده و پس از آن مسائل مختلفی در رابطه با این لغت بیان داشته بود. ولی چون این تحقیق را در اینترنت یافتم نتوانستم مطالب آن را حتی به صورت کلی بخوانم. در کتابخانه آستان قدس هم تحقیقی در این زمینه نبود.

رساله حاضر تحقیقی است پیرامون شعور موجودات به خداوند از منظر قرآن و روایات پایان نامه در چهار بخش تدوین شده است. نویسنده ابتدا به واژه شناسی مفاهیمی همچون شعور، معرفت و تسبیح و مراتب آن ها در موجودات می پردازد. سپس به تفصیل از شعور و معرفت انسان ها، فرشتگان، جنّیان، جانوران، گیاهان و حتی جمادات سخن گفته است. نویسنده در ادامه به اقرار هستی به ربوبیّت خداوند و فرمان پذیری آن ها از خداوند و پیامبران اشاره می کند و همگی را نشانه ای از شعور و معرفت به خداوند ذکر می کند. وی در پایان آثار این شعور و معرفت و نمودهای آن را در تسبیح، سجده، عبادت، و حشر موجودات می داند و نتیجه می گیرد همة هستی اعمّ از صاحبان عقل و موجوداتی که در اصطلاح فاقد عقل می باشند همگی از نوعی شعور و معرفت به خالق خود بهره می برند.