جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انقلاب حرکت جامعه است علیه حاکمیت به منظور زیر و رو کردن عمیق و ریشه ای معیارها، ضوابط و ارزش های حاکم با براندازی حاکمیت. انقلاب، رهبری آگاه، هوشمند، مردمی، سیاستمدار و دارای صفات عالی انسانی متناسب با ارزش های حاکم بر جامعه دارد و در نگرش قرآنی، مبنا و علت انقلاب تحول درونی مردم است.

جامعۀ امروز جهانی که طعم تلخ دوری از معنویت و عرفان را در چند قرن گذشته احساس کرده، عطش وافری به طرح اندیه های افرادی عارف و اندیشمند از قبیل سیدحیدر آملی دارد. بشریتی که تحت تاثیر آموزه های مدرنیته و جایگزین کردن عقلانیت ابزاری در خدمت غریزه، از عقل اصیل که موهبت الهی است محروم شد و به تبع آن، اخلاق و معنویت را در یک میزان بسیار وسیعی از دست داد تا جایی که به تعبیرمارتین هایدگر "بزرگترین مشکل بشریت امروز گریز از تفکرست و مشکل تر از آن، این است که او خود را متفکر نیز می داند".

جامعه‌ی دانشگاهی از جمله مجموعه‌هایی است که در مسیر تکامل حیات اجتماعی و رشد فرهنگ و غنای معرفتی و اخلاقی؛ نقشی کلیدی دارد. این مجموعه در درون جامعه‌ی اسلامی از دو نوع تأثیر برخوردارست: هم می‌تواند خود را با اصول فرهنگ اسلام منطبق ساخته و ارزشهای حاصله را به جامعه منتقل نماید؛ هم می‌تواند در آفرینش فرهنگ شایسته‌ی دینی نقش‌آفرینی کند. نویسنده با این مقدمه این سؤال کلیدی را مطرح می‌کند که آیا دانشگاه از اسلام و مذهب فاصله دارد یا نه؟ و در پاسخ، کلیت تأثیرگذار دانشگاه را در رابطه با فضای اسلامی در حد مطلوب و مورد انتظار نمی‌بیند و جو عمومی دانشگاه‌ها را به دلیل عدم فضاسازی شایسته، حکایت‌گر گرایش اسلامی درخور نمی‌داند. لذا با تکیه بر نمونه‌هایی از نظرسنجی‌ها و آمار و ارقام به تبیین این مهم می‌پردازد. در این نظرسنجی‌ها، نگرش دانشجویان نسبت به مواردی همچون؛ دروس معارف اسلامی، نحوه‌ی پوشش مبتنی بر نمادهای اسلامی، ملاک‌های پیشرفت انسان، تأثیر مسلمان بودن در رفتن به بهشت، علاقه‌مندی به حضور در مراسم مذهبی و... سنجیده و ارزیابی شده است. آن‌گاه مفاهیم آزادی، استقلال فکری و روحی، فرهنگ اسلامی و در نهایت کلیت دانشگاه و دانشگاه اسلامی از دیدگاه حضرت امام خمینی و مقام معظم رهبری یادآور گردیده است و در همین راستا لزوم اسلامی شدن دانشگاه و مفهوم آن با تکیه بر رهنمودهای رهبران انقلاب اسلامی تشریح شده‌اند. راهکارهای اسلامی شدن دانشگاه‌ها با تکیه بر چند اصل همچون ؛ مدیریت اسلامی و بهینه‌سازی مدیریت دانشگاه‌ها، تربیت دانشجویان متناسب با ارزش‌های اسلامی و انقلاب اسلامی، و اصل مهم تحول ساختاری در متون درسی و انطباق با مسائل روز، گزینش استادان نخبه، دوری گزیدن از سیاست‌بازی‌های جناحی و... با استناد به رهنمودهای حضرت امام خمینی و مقام معظم رهبری ارائه گردیده است.

همان گونه که قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در مقدمه اش اشاره دارد، علت اساسی و مشخص ناکامی دو نهضت مشروطه و ملی شدن صنعت نفت، دور شدن از مواضع اصیل اسلامی، اتکا به الگوهای وارداتی و تقلیدی، ابهامات مفهومی و در وجه افراطی؛ جدا کردن دین از حیات اجتماعی ایران بود که این امر یک خطای بزرگ تاریخی محسوب می گردد. خطایی که چندین دهه، ملت را از گام نهادن در مسیر سعادت و تامین اهداف و آرمان های خود بازداشت. رنسانس انقلاب اسلامی به تمامی مسلمات اجتماعی و تاریخی جامعه و کشور ایران توجه نمود که نه تنها با نفی عنصر دین از عرصه های حیات اجتماعی، توسعه و آزادی و استقلال است یافتنی نیست، بلکه نفی دین، بدبختی و شقاوت بشر را به همراه خواهد داشت. این مقاله با رویکردی تاریخی تلاش می نماید مروری بر کامیابی ها و ناکامی های نهضت ها و جریان های فکری و سیاسی دو سده ی اخیر برای طراحی و ارائه ی الگویی از سیاست و حکومت داشته باشد که هم پاسخگوی مطالبات ملت مسلمان در این زمینه است و هم ظرف پاسخ گویی به درخواست های مطرح در عرصه ی حاکمیت بر سرنوشت خود، استقلال و آزادی و ... خواهد بود و از این رهگذر، تجربه ی انقلاب اسلامی را در این زمینه (با تاکید بر الگوی مردم سالاری دینی) مورد توجه قرار می هد و توانمندی این الگو را در پاسخ گویی به آن مطالبات تاریخی در چارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بررسی می کند.

این نوشته‌ی کوتاه پس از بیان «حساسیت تعلیم و تربیت» در ارتباط موضوع آن با شئون مختلف بشر امروزین، از پی‌جویی الگوی تربیتی دینی سخن می‌گوید؛ با طرح یکی از شاخه‌های آن؛ یعنی تبیین اهداف تربیتی در دانشگاههای جامعه‌ی اسلامی. آنگاه به بحث «روش نظر به اهداف تربیتی» اشاره رفته است و اینکه: اولا، برای دستیابی به اهداف تربیتی بایستی نظری به نظام تربیتی در اسلام بیفکنیم و دوم، لازمه‌ی تحقق پرورش اجتماعی، آن است که اهداف تربیتی در دانشگاهها را نیز دنبال نموده تا گامی در مسیر تبیین الگوهای پرورش اجتماعی در نظام اسلامی برداشته شود. سپس در بخش سوم مقاله، با مرور بر پاره‌ای سخنان حضرت امام(ره)، به تبیین اهداف تربیتی در دانگشاهها می‌پردازد: «تهذیب و تربیت انسانی»، «همراهی علم و ایمان»، «ایجاد و تقویت حس خدمت‌گزاری، «استقلال‌طلبی و عدم وابستگی»، «ایستادگی و استواری» ؛ بعضی از سرفصل‌هایی است که از آن به اجمال سخن گفته شده است. در بخش پایانی کلام بر چند فراز مهم تاکید می‌شود که از آن جمله‌اند: اول؛ ضرورت تحقیق دقیق در موضوع بحث. دوم؛ ضرورت نیاز به تغییر و تحول در نظام دانشگاهی، به ویژه در ابعاد دستیابی به علوم انسانی نوین و به خصوص در ابعاد الگوهای تربیتی. سوم؛ ضرورت همکاری، همیاری و سازمان‌دهی واحد نهادهای فرهنگی جامعه در جهت نیل به آرمان‌های فرهنگی مطلوب.

مقاله‌ای که پیش روی دارید، حول محور مبانی مدیریت اسلامی‌ از منظر امام خمینی(ر ه) تدوین شده است. نگارنده در این نوشتار کوشیده است در موضوع یاد شده، به بنیادی‌ترین مسأله در مدیریت‌ نظام سیاسی؛ یعنی«رابطه‌ی دین با سیاست» از دیدگاه امام خمینی‌ (ر ه)بپردازد، زیرا این موضوع،پایه و اساس پذیرش مدیریت در اسلام به شمار می‌رود و در این خصوص به موضوعاتی مانند: رابطه‌ی‌ دین با سیاست، طراحان اندیشه‌ی جدایی دین از سیاست، انگیزه‌ی‌ طرح جدایی دین از سیاست، تبیین مفهوم سیاست، دین و سیاست در سیره‌ی پیامبر،ائمه،اندیشه‌وران و سرانجام به بیان ماهیت سیاسی‌ احکام دین در اسلام پرداخته است.

هرگونه اقدام در جهت طراحی نقشه علمی جمهوری اسلامی ایران از یک سو مستلزم بازگشت به مبانی اسلامی در ساحت طبقه بندی علوم و از سوی دیگر، تبیین فلسفه تعلیم و تریبت مبتنی بر آموزه های اسلامی است. در مقاله حاضر سعی کرده ایم در یک بررسی تطبیقی، دیدگاه دو تن از بزرگان حکمت متعالیه را در موضوع اول، مورد بررسی قرار دهیم. ملاصدرا تمام علوم و معارف را در شبکه و منظومه ای خاص (دینی و الهی) میبیند و بر این اساس، علوم اخروی و الهی و حکمت نظری را بر علوم دنیوی و حکمت عملی مقدم میداند. طبقه بندی علوم از نظر حضرت امام(ره) مبتنی بر انسان شناسی ویژه ایشان است. از نظر امام(ره) انسان به طور اجمال و کلی دارای سه نشئه و صاحب سه مقام و عالم است و کلیه علوم نافع به این سه بر می گردد؛ یعنی: علمی که مربوط است به کمالات عقلیه و وظایف روحیه؛ علمی که مربوط به اعمال قلبیه و وظایف آن است؛ علمی که مربوط به اعمال قالبیه و وظایف نشئه ظاهره نفس است. به نظر حضرت امام(ره) سایر علوم، داخل در یکی از این اقسام است.

«رساله توضیح المسائل و مناسک حج امام خمینی (س)» نوشته اکرم جاورسیانی می باشد که در آن به زندگینامه حضرت امام خمینی شامل ولادت تا رحلت، مبارزات سیاسی، تبعید، پیروزی انقلاب اسلامی ایران، بیانات، دیدگاه ها، اشعار و در نهایت رساله توضیح امسائل ایشان می پردازد.

«الاجتهاد و التقليد» تأليف سيد روح الله موسوى خمينى به زبان عربى است. امام خمینی (ره) در اين كتاب دو هدف عمده را دنبال مى‌ كنند: ۱. ايجاد زمينه فكرى لازم جهت ارائه نظريه ولایت فقیه؛ ۲. طرح مسئله اجتهاد و تقلید به گونه ‌اى كه نهاد مرجعیت، تقويت شده و به تبع آن، نيروى اجتماعى لازم جهت تغيير اجتماعى (انقلاب) به وجود آيد. مولف در مقدمه، به توصيف ديدگاه‌ هاى امام خمينى در زمينه اجتهاد و احكام حكومتى و تأثير زمان و مكان در استنباط احكام پرداخته و شرايطى كه ايشان براى رسيدن به مقام اجتهاد بيان كرده را به همراه گزارشى از سير تأليف كتاب، ارائه مى‌ نمايند. از ديدگاه مؤلف، ۶ شأن براى فقیه وجود دارد. شئون مزبور كه در فصل اول آمده، عبارتند از: ۱. عدم جواز مراجعه به غير در تكاليف شرعى؛ ۲. جواز عمل بر طبق رأى خود؛ ۳. منصب افتاء؛ ۴. منصب قضاوت؛ ۵. منصب زعامت سياسى؛ ۶. مرجعيت تقليد. مؤلف، در مجموع، ۸ شرط را نيز براى اجتهاد لازم مى‌ داند كه عبارتند از: ۱. آموختن فنون ادبيات عربى به مقدارى كه براى فهم قرآن و روايات لازم است. ۲. انس با محاورات عرفى و شناخت عرفى موضوعاتى كه در قرآن و احاديث مطرح شده است. ۳. يادگيرى مسائل اساسى منطق. ۴. آموختن مسائل اساسى علم اصول. ۵. علم رجال به مقدارى كه در تشخيص روايات لازم است. ۶. تكرار عملى ردّ فروع بر اصول. ۷. فحص كامل كلمات اصحاب، خصوصاً قدما. ۸. شناخت كتاب و سنت. وى در ادامه به مبحث اعلميت پرداخته و اذعان مى‌ كند كه مقتضاى اصل اوليه اين است كه رجوع به قول اعلم مقدم است و در صورت تعارض فتواى دو مجتهد مساوى راهى جز انتخاب يكى از دو فتوا وجود ندارد. او هم‌ چنين زنده بودن مجتهد را شرط مى‌ داند و تقليد ابتدايى از ميت را جايز نمى‌ داند و در اين مورد هم به بناى عقلا و استصحاب مراجعه كرده و دليل‌هاى نقلى را كافى نمى‌ داند. وى هم‌ چنين فروعات مختلفى را در پايان كتاب خود مورد بحث قرار مى‌ دهد كه از جمله آنها تبدّل رأى مجتهد است.

مهجوریت قرآن به معنای متروک ماندن آموزه ها و اِعراض از مفاهیم آن از سوی مخاطبان است. مصلحان دینی به ویژه امام خمینی (ره)، با اعتقاد به جامعیت همه جانبه قرآن، بر آن هستند که ابعاد سیاسی و اجتماعی آن، عملاً در سطح وسیعی از جوامع مسلمان مهجور مانده است. مقاله حاضر با هدف تبیین دیدگاههای امام خمینی (ره) و برخی از مصلحان دینی درباره پیامدهای این مهجوریت نگاشته شده است. روش:روش مقاله، تحلیلی - توصیفی است. یافته ها: از یافته های آن می توان به مهم ترین پیامدهای مهجوریت آموزه های سیاسی و اجتماعی قرآن اشاره کرد که عبارتند از: شکایت پیامبر (ص) و قرآن از مهجور کنندگان، رواج اندیشه های باطل، گسترش فساد سیاسی و اجتماعی در جامعه، پدید آمدن اختلاف و تفرقه میان مسلمانان، تهاجم فرهنگی بیگانگان علیه جهان اسلام و تسلط مستکبران بر مسلمانان. نتیجه گیری: تبیین آموزه های سیاسی و اجتماعی قرآن از سوی عالمان و دانشمندان، احیای اصل امر به معروف و نهی از منکر، تقویت وحدت مسلمانان، استفاده از رسانه ها در آموزه های اجتماعی و سیاسی قرآن، توجه به اصول سیاسی قرآن در زمینه های حکومت داری و مسائل اقتصادی، استقلال فرهنگی و عدم وابستگی به بیگانه.