جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)» مشهور به بحار الانوار، مفصل‌ ترین مجموعه حدیثی شیعه است که با نظارت علامه مجلسی تألیف شده است. تألیف این کتاب که مجموعه‌ ای از آموزه‌ ها و تعالیم شیعی است، بیش از ۳۰ سال طول کشیده و گروهی از شاگردان علامه مجلسی او را در این کار یاری کرده‌ اند. مؤلف، کتاب را بر اساس ۲۵ موضوع کلی طراحی و آن را در ۲۵ جلد جای داده است (در دوره‌ های اخیر به صورت ۱۱۰ جلدی منتشر می‌ شود). در هر جلد ریز موضوعات مربوط به آن را در ابواب مختلف گرد آورده است. او در هر-- باب، ابتدا آیات قرآنی مرتبط با موضوع را ذکر کرده و تفسیر آنها را می‌ آورد و در مرحله بعد احادیث مربوط به آن-- باب را نقل می‌ کند. مجلسی تلاش کرده است که در بحار الانوار تمام موضوعات و مسائل موجود را پوشش دهد. برای مثال، این مجموعه با عنوان کتاب العقل و الجهل آغاز و با مباحث مربوط به خداشناسی و توحید، عدل الهی، و تاریخ پیامبران ادامه پیدا می‌ کند. از جلد ۱۵ تا ۵۳ چاپ ۱۱۰ جلدی، به تاریخ زندگی و فضایل پیامبر اسلام (ص) و حضرت زهرا (س) و امامان شیعه (ع) اختصاص دارد. بحار الانوار به خاطر ذکر مستند بیشتر روایت‌ های منقول از ائمه شیعه (ع)،-- باب‌ بندی موضوعات، شرح و بیان بسیاری از روایات، تحقیقات گوناگون کلامی، تاریخی، فقهی، تفسیری، اخلاقی، حدیثی و لغوی، نزد محققان و پژوهشگران مقامی والا داشته است؛ چنانکه با وجود حجم زیاد، از همان روزگار تألیف، نسخه‌ های خطی بسیاری از آن نوشته شده و با رواج صنعت چاپ، همه یا بخش‌ هایی از آن بارها به چاپ رسیده است. آنچه در این جلد به آن پرداخت شده است: - باب الدعاء عند شروع عمل فی الساعات و الأیّام المنحوسه و ما یدفع الفال و الطیره - باب ما یجوز من النشره و التمیمه و الرقیهو العوذه و ما لا یجوز و آداب حمل العوذات و استعمالها - باب العوذات الجامعه لجمیع الأمراض و الأوجاع - باب عوذه الحمی و أنواعها - باب العوذه و الدعاء للحوامل من الإنس و الدوابّ و عوذه الطفل ساعه یولد و عوذه النفساء - باب عوذه الحیوانات من العین و غیرها - باب الدعاء لعموم الأوجاع و الریاح و خصوص وجع الرأس و الشقیقه و ضربان العروق - باب الدعاء لوجع الظهر - باب الدعاء لوجع الفخذین - باب الدعاء لوجع الرحم - باب الدعاء لورم المفاصل و أوجاعها - باب الدعاء للعرق الشائع فی بلده لار المعروف بالفارسیه پیبوکو رشته لار أیضا - باب الدعاء لعرق النساء - باب دعاء رگ باد افکندن - باب الدعاء للفالج و الخدر - باب الدعاء للحصاه و الفالج أیضا - باب الدعاء للزحیر و اللوی - باب الدعاء لقراقر البطن - باب الدعاء للجذام و البرص و البهق و الداء الخبیث - باب الدعاء للکلف و البرسون - باب الدعاء للبواسیر - باب الدعاء للبثر و الدمامیل و الجرب و القوباء و القروح و الرقی للورم و الجرح - باب الدعاء لوجع الفرج - باب الدعاء لوجع الرجلین و الرکبه - باب الدعاء لوجع الساقین - باب الدعاء لوجع العراقیب و باطن القدم - باب الدعاء لوجع العین و ما یناسبه - باب الدعاء للرعاف - باب الدعاء لوجع الفم و الأضراس - باب الدعاء للثالول - باب الدعاء للسلع و الأورام و الخنازیر - باب الدعاء للجدریّ - باب الدعاء لوجع الصدر - باب الدعاء لوجع القلب - باب الدعاء للسّعال و السلّ - باب الدعاء للطحال - باب الدعاء لوجع المثانه و احتباس البول و عسره و لمن بال فی النوم - باب الدعاء لوجع البطن و القولنج و ریاح البطن و أوجاعها - باب الدعاء لوجع الخاصره - باب الدعاء و العوذه لما یعرض الصبیان من الریاح - باب الدعاء لحل المربوط - باب الدعاء لعسر الولاده - باب دعاء الآبق و الضاله و الدابه النافره و المستصعبه - باب الدعاء لدفع السحر و العین - باب معنی جهد البلاء و الاستعاذه منه و من ضلع الدین و غلبه الرجال و بوار الأیّم و طلب تمام النعمه و معناه و فضل قول یا ذا الجلال و الإکرام - باب الدعاء لدفع وساوس الشیطان - باب الدعاء لوساوس الصدر و بلابله و لرفع الوحشه - باب ما یتعلق بأدعیه السیف - باب ما یدفع الحرق و الهدم - باب الدعاء لمن یخاف السرق أو الهدم أو الحرق - باب الدعاء لدفع السموم و الموذیات و السباع و معنی السامّه و الهامّه و العامّه و اللامّه - باب الدعاء لدفع الجنّ و المخاوف و أمّ الصبیان و الصرع و الخبل و الجنون - باب الأدعیه لقضاء الحوائج و فیه أدعیه الإلحاح أیضا و ما یناسب ذلک من الأدعیه - باب أدعیه الفرج و دفع الأعداء و رفع الشدائد و فیه أدعیه یوسف علیه السلام فی الجبّ و السجن و دعاء دانیال فی الجبّ و أدعیه سائر الأنبیاء علیهم السلام و ما یناسب ذلک من أدعیه التحرّز من الآفات و الهلکات - باب الأدعیه و الأحراز لدفع کید الأعداء زائدا علی ما سبق و ما یناسب هذا المعنی و فیه دعاء الحرز الیمانیّ المعروف بالدعاء السیفی أیضا و دعاء العلوی المصری و نحوهما - باب أدعیه رفع الهموم و الأحزان و المخاوف و کشف الشدائد و ما یناسب ذلک و هو قریب من الباب السابق - باب أدعیه العافیه و رفع المحنه و هو من البابین السابقین - باب أدعیه الرزق - باب الأدعیه للدین - باب أدعیه السفر - باب أدعیه الخروج من الدار - باب فی أدعیه السر المرویه عن النبی صّلی الّله علیه و آله عن اللّه تعالی و هی من جمله الأحادیث القدسیّه و فیها أدعیه لکثیر من المطالب أیضا - باب ما ینبغی أن یدعی به فی زمان الغیبه - باب ما یسکّن الغضب - باب ما یوجب التذکّر إذا نسی شیئا - باب ما یوجب دفع الوحشه و ما یناسب ذلک فی الوحشه - باب ما یدفع قله الحفظ - باب الدعاء لحفظ القرآن - باب الدعاء لتبعات العباد - باب الدعاء عند الاحتضار - باب الدعاء لطلب الولد - باب الدعاء لرؤیه الهلال - باب الدعاء إذا نظر إلی السماء - باب الدعاء عند شم الریاحین و رؤیه الفاکهه الجدیده - باب نادر و فیه ذکر الدعاء إذا سمع نباح الکلب و نهیق الحمار و عند سماع صوت الرعد و ما یناسب ذلک أیضا - باب الملاعنه و المباهله - باب الدعوات المأثوره غیر الموقته و فیه الدعوات الجامعه للمقاصد و بعض الأدعیه التی لها أسماء معروفه و ما یناسب ذلک - باب فی ذکر بعض الأدعیه المستجابات و الدعاء بعد ما استجاب الدعاء و ما یناسب ذلک - باب نوادر الأدعیه

موضوع تحقیق نگارنده، در چهار بُعد خلاصه می شود: گردآوری خصوصیات و ویژگی های قلب سلیم از بررسی آیات مربوط به آن، بررسی دعاهای صحیفه از آن جهت که بازگو کننده حالات و خصوصیات قلب توسّط امام سجّادعلیه السلام است، عرضه حالات و خصوصیّات بیان شده برای قلب توسط امام علیه السلام (که از متن دعاهای آن حضرت برمی آید) آیات قلب سلیم در قرآن کریم، که این ابعاد، در غالب خصوصیات مختلف قلب سلیم، طی چهار فصل، تحقّق پذیرفته است. داوری کردن درباره عصمت امام سجّادعلیه السلام با اقامه دلیلی دیگر در این باب به عنوان ثمره مطلوب این تحقیق، به طور مستدل و در قالب قیاسی منطقی در فصل پنجم تبیین گردیده است. این پایان نامه، در یک مقدّمه و پنج فصل تنظیم شده است. در مقدّمه به معرّفی صحیفه سجادیه، اسناد دعاها، شرح ها و مستدرکات آن پرداخته شده است. نگارنده، در این قسمت، چهارده شرح، هفت مستدرک و سی طبقه را برای اسانید صحیفه نام می برد. بررسی مقصود از «قلب» و «سلامت قلب» و به طور کلّی، معرفت نفس در قرآن و صحیفه سجادیه، اوّلین موضوعی است که از آن بحث شده است. «قلب» در لغت، برگرداندن شی ء به عکس آن است و قلب به دلیل کثرت دگرگونی و زیر و رو شدن ها به این نام نامیده شده است و در اصطلاح باطن، قلب، لطیفه ربّانی و نورانی و عالم و آگاهی است که محلّ فرود آمدن انوار الهی است و انسان، به سبب آن، انسان می شود و مستعدّ امتثال احکام می گردد. صلاح و فساد بدن هم، بسته به آن است که از آن به روح نیز تعبیر می شود. لذا شناخت قلب، آن گونه که هست، بر اهل حقیقت، دشوار است. تولّای قلب سلیم در قرآن و صحیفه سجادیه، از دیگر موضوعاتی است که مورد بررسی قرار گرفته و برای تولّای قلب، اقسامی همچون: محبّت حضرت حق، مراتب حبّ حق، درجات محبّت محبوب، محبّت اولیای الهی، محبّت والدین و احسان نمودن در حقّ ایشان، برشمرده شده و به استناد قول امام سجّادعلیه السلام ، حقیقت تولّا، حبّ حضرت حقّ است. تبرّای قلب سلیم در قرآن و صحیفه سجادیه، مطلب دیگری است که در این پایان نامه بررسی شده و برای تبرّا، دو قسم (تبرّا از دشمنان خدا، و تبرّا از نفس امّاره و جلوه های آن)ذکر شده است. تبرّی مصدر تفعّل از مادّه برائت به معنای دوری، بیزاری، و مقابل تولّی است و در اصطلاح، به معنای بیزاری مؤمنان از همه دشمنان خداست. به بیان برخی، دیگر از خصوصیات قلب سلیم، همچون اطمینان به سبب ذکر خدا، خوف و رجا، تفکّر و تقوا و ایمان، از نکات به جا مانده است که به آن در فصلی پرداخته شده است. در آخرین فصل با استفاده از این نکته که صحیفه سجادیه، ترسیم کننده قلب سلیم امام سجادعلیه السلام است، عصمت ایشان از راه عقل و نقل، اثبات شده است.

بازشناسی «اسرار عبادات» در اندیشة رضی الدین علی بن طاووس، دانشمند و عارف بزرگ قرن هفتم هجری، ضرورتی است که تاکنون دربارة آن پژوهشی انجام یا ارائه نشده است. مقالة پیش رو، به اندازة مقام و مجال، با استناد به آثار وی، گامی در این راه برداشته است.مسئله اسرار عبادات از شوؤن عرفانی و ویژه عارفان است و از سوی آنها ترویج شده است. خاستگاه نظریه های عارفان در این باره، دعاها، عبادات و اشاره هایی است که اولیای دین در این خصوص بیان کرده اند. سیدبن طاووس همانند دیگر عارفان به این مهم پرداخته است. در این مقاله، مسئلة اسرار عبادات از نظرگاه وی با عنوان های زیر سامان یافته است:1. مقدمه2. اسرار عبادات از دیدگاه سید:الف) خاستگاه مسئلة اسرار عبادات؛ب) شرایط بیان اسرار عبادات: 1. مأذون بودن؛ 2. استقامت.ج) سرّ مناسبت زمانی در عبادات.در این نوشته، از سیدبن طاووس(ره) با نام «سید» یاد خواهد شد.