جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده هدف در این پژوهش بررسی تربیت اخلاقی از منظر امام سجاد(ع) بود بدین منظور آثار امام سجاد(ع) از جمله روایات وادعیه و رسال? حقوق ایشان مورد بررسی قرار گرفت وبر اساس آن دلالت‌های مربوط به تربیت اخلاقی استنباط شد.این پژوهش که از جمله طرح‌های تحقیق کیفی به شمار میرود با استفاده از روش اسنادی –تحلیلی شکل گرفت‌.در حیطه ی تربیت اخلاقی، جایگاه اخلاق، ضرورت اخلاقی شناخت انسان وخصوصیات فطری و اخلاقی او، ابعاد تربیت اخلاقی و درمان رذایل اخلاقی در کلام و ادعی? امام سجاد(ع) مورد بررسی قرار گرفت. مباحث تربیتی که بر مبنای ادعیه و بیانات گوهر بار اخلاقی امام سجاد(ع)تدوین گردید به صورت یک چارچوب پیشنهادی در قالب اهداف ،اصول و روش ها مورد بحث قرار گرفت.نتایج حاصل از این پژوهش در بخش اهداف نشان داد که هدف غایی تربیت اخلاقی دستیابی به رضوان وقرب الهی است. اهداف واسطه ای از جمله عبادت، رسیدن به معرفت، ایمان وتقوا و اهداف رفتاری از جمله پرورش فضایل و از میان بردن رذایل اخلاقی و پرورش حس تعهد ومسئولیت اخلاقی در راستای اهداف غایی مورد بررسی قرار گرفت. سپس اصول تربیت اخلاقی بر اساس مبانی تربیت اخلاقی تدوین گردیدواصل تقوا، اصل تفکر،اصل تذکر، اصل عزت، اصل خودسازی، اصل غفلت زدایی، اصل پیشگیری از نابهنجاری‌های اخلاقی و اصل درمان بیماری‌های اخلاقی از این اصول هستندو به منظور هریک از این اصول روش‌های آموزشی تدوین گردید که برای مثال میتوان به روش‌های ذکر، پرهیزر از معاصی، صمت وخردورزی، یادآوری نعمت ها عبرت آموزی، احترام و محبت، تغافل، احسان، مشارطه، مراقبه، محاسبه، عبادت، تلاوت قرآن، توجه به واعظ درونی، خودداری از شنیدن و دیدن اعمال و رفتار ناشایست، پرهیز از همنشینی با صاحبان رذایل، سعی در یافتن عیوب خود، توبه ، نیکی در برابر بدی، عفو و موعظه اشاره نمود.

هدف از خلقت انسان، رسیدن به مقام انسان کامل از طریق حیات طیبه است. حیات طیبه، سبک زندگی ویژه‌ای را می‌طلبد که پرداختن به کیفیت زندگی ائمه اطهار(ع) آن سبک را به دست می‌دهد. دیدگاه امام سجاد(ع) به سبک زندگی دینی در روایات، ادعیه و مناجات ایشان قابل بررسی و برداشت است. از دید ایشان، سبک زندگی دینی، شامل ابعاد اعتقادی و رفتاری است. بُعد اعتقادی، شامل برخی جنبه‌ها مانند نگرش به پروردگار، نگرش به نبوت، امامت و رهبری دینی، قرآن، انسان و برخی موضوعات دیگر است و . بعد رفتاری نیز شامل جنبه‌هایی مانند نحوه‌ی تعامل با پروردگار، خود، خانواده و نیز جامعه است. رفتارهای انسان در مقابل سایرین، جهان هستی و همچنین همه‌ی اموری که مربوط به خود فرد است با توجه به وجود پروردگار و احکام او و نیز رضایت‌مندی او تعریف می‌گردد و این خود، سبکی از زندگی را به وجو می آورد.

آثار و ادعیه وارد شده از اهل بیت، دارای معارفی والا است که شرح و بررسی آنها از زوایای مختلفی امکانپذیر می باشد و از آنجا که مهمترین بخش زندگی امام سجاد (ع) را بُعد عبادی و عرفانی او تشکیل می دهد، پرداختن به آن، از این نظر، اهمیّت دارد. در این تحقیق، سعی شده است زندگی و آثار امام سجاد(ع)، از این منظر و براساس مباحث علم مصطلح عرفان (نظری و عملی) بررسی و نظر امام (ع)دربار? این موارد بیان شود؛ به عبارتی،هدف از این تحقیق،ارائه نمونه‌هایی ازآموزه‌های عرفانی است که امام سجاد(ع)، در قرن اول هجری قمری،درقالب دعا و زیارت به آن پرداخته است و در قرون بعدی توسط عرفا –از جمله ابونصر سرّاج طوسی، عارف قرن چهارم هجری قمری– به صورت علم مصطلح، تحت عنوان احوال و مقامات و منازل عرفانی و همچنین تحت عنوان عرفان نظری و عملی مطرح شده اند.

دنیا یکی از آفرینش های الهی است و انسان با توجه به نوع نگرشی که به دنیا دارد می تواند از آن به عنوان وسیله ای برای رسیدن به رضوان الهی استفاده کند و یا اینکه در اثر غفلت، فریب زیباییهای آن را خورده و دنیا را هدف و غایت ببیند.در واقع نوع ارتباط بین انسان و دنیا سبب می شود که دنیا شکل مطلوب یا مذموم به خود بگیرد. برگزیدگان الهی در رابطه با دنیای مطلوب یکسری ویژگی ها را بیان کرده اند. یکی از این برگزیدگان امام سجاد(علیه السلام) می باشد. در این پژوهش تلاش شده است شاخص های دنیای مطلوب از دیدگاه امام سجاد(علیه السلام) با استفاده از روش تحلیلی توصیفی مورد مطالعه قرار گیرد. در این باره،پس از نگاهی به موقعیت واژه ی دنیا در کتب لغت، به معناشناسی دنیا در آموزه های دینی پرداخته شده است. و بعد از آن دنیا و انواع آن در نگاه امام سجاد(علیه السلام) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. همچنین شاخص های دنیای مطلوب از دیدگاه امام سجاد(علیه السلام) مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. زندگی مطلوب در این دنیا دارای یکسری ویژگی می باشد اگر زندگی در مسیر عبادت، ارزش های اخلاقی، رشدوشکوفایی و اقتصاد، عدالت، سلامتی وتندرستی و امنیت پیش رود مطلوب خواهد بود.

این پژوهش تحت عنوان « نقش صحیفه سجادیه در احیای دین » نگارشی است که تأثیر مهم این کتاب در احیای دین در قالب دعا را بیان می کند که در ابعاد مختلف راهگشای شیعیان و شیفتگان حقایق معنوی و علمی است . فرمایشات امام سجاد(ع) که بیشتر بصورت ادعیه و مناجات و راز و نیاز ایشان در تاریکی ظلمت اموی از چشمی گریان و دلی سوزان سرچشمه می گرفته و عمدتاً در زبور آل محمد (ص) جمع گردیده ، بعنوان اخت القرآن جلوه خاص دارد چرا که هم از نظر فصاحت و بلاغت در زبان عرب درجه بالایی دارد و هم اینکه معارف بسیار والای عرفانی ، اعتقادی ، اخلاقی و........ را در بر می گیرد.این پژوهش مشتمل بر چهار فصل است :در فصل اول به «کلیات »پرداخته شد .فصل دوم تحت عنوان «نقش صحیفه سجادیه در احیای آموزه های اعتقادی دین » شامل : « توحید ، نبوت ، امامت ، معاد» تبیین گردید. فصل سوم با«نقش صحیفه سجادیه در احیای گرایش هاو ارزشهای اخلاقی دین » در دو بخش: «فضلیتهای اخلاقی » و « رذیلتهای اخلاقی » دُرّ سخن گفته شد .فصل چهارم نیز تحت عنوان «نقش صحیفه سجادیه در احیای رفتارهاو هنجارهای مطلوب دین» مطرح شد. هدف از این پژوهش بررسی نقش و جایگاه صحیفه سجادیه در احیای دین می باشد که تأثیر بسزایی در احیای آموزه های اعتقادی، ارزشهای اخلاقی و هنجارهای مطلوب دین داشته است. نتیجه این که امام سجاد(ع) در مرتبه ای از ساختار این نظام خلقت ظهور پیدا کرده اند و نقش لازم خود را در بسط مفاهیم و آموزه های اعتقادی ، اخلاقی ، اجتماعی و .......... به خوبی ایفا نموده اند. منابع مورد استفاده این پژوهش عمدتاً کتباخلاقی و اعتقادی و روایی و تفسیری و ......... می باشد .

از آنجا که صحیفه سجادیه، مجموعه ای از والاترین معارف خداشناسی و انسان سازی است و پیشوای چهارم شیعیان با زبان دعا به ارشاد خلق پرداخته،این مجموعه ارزشمند تا ابد به جوامع انسانی رهنمودهای ارزنده ارائه فرموده‌ است. با توجه به اینکه معارف عمیق و باطنی قرآن نهفته در قلب مبارک رسول اکرم? بوده و بعد از ایشان در دلهای پاک جانشینان وی جای گرفته، سینه به سینه منتقل شده تا به دست بشر رسیده است و حکمت پرودگار اقتضاء می‌کندکه این آگاهان و مفسران حقیقی ، مطلبی جز بیانِ ظاهر وباطن قرآن نمی‌گویند. این پایان نامه با موضوع «رابطه محتوایی صحیفه سجادیه با قرآن» به منظور روشن ساختن این مسئله می کوشد که امام زین‌العابدین(ع) همچون سایر معصومین، قرآن ناطق است و کلام ایشان که در صحیفه متجلی شده، چیزی جز بیانِ معارف قرآن نیست و این مطلب با یافتن استشهادات قرآنی (چه به صراحت یا اشارت)بیانگر پیوند قرآن با قلب مبارک امام سجاد(ع) است. نوشتار حاضر به روش توصیفی-تطبیقی وبا کمک شرح مزجی، بررسی محتوایی شش فراز ابتدایی دعای چهارم به این نتیجه دست یافت که 2 فراز از دعا با آیات قرآن تطبیق داشته و 4 فراز جنبه توصیفی (تبیینی) آیات قرآن را در بر دارد.

امروزه یکی از رویکردهای مهم در پژوهش های مربوط به علم نشانه شناسی، مطالعات بینامتنی است که یادآور تعامل متون با یکدیگر است. این نوع پژوهش ها با کشف و تحلیل نشانه های رابط میان متون، به درک بهتر متن و خوانش نو از آن، کمک می کند.پژوهش حاضر درصدد شناخت و تحلیل چگونگی و میزان تأثیر قرآن کریم بر لفظ و محتوای ادعیه صحیفه امام سجاد(ع)، یکی از میراث های ارزشمند شیعه، است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی است؛ به همین دلیل پس از ارائه مباحث نظری، عملیات بینامتنی صحیفه با قرآن کریم که متن غایب در نظر گرفته شده، تحلیل و بررسی شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که این تعامل، بیش تر به صورت نفی متوازی و نفی جزئی اس ت و در نمونه های اندکی، نفی کلی به کار رفته است. بنابراین پیوندی ناگسستنی میان سخنان امام و قرآن کریم وجود دارد و امام (ع)، علاوه بر الفاظ قرآن کریم، ضمن تعاملی آگاهانه، از محتوای آیات نیز بهره های فراوان برده اند.