جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر، با هدف تبیین پیامدهای تربیتی قیام عاشورا با شیوه ی توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است. رویکرد تربیتی که مبنای کرامت انسانی، خردورزی، بدعت ستیزی، آزاد منشی، احسان، تاثیرگذاری بر محیط ، عزت ، حقیقت طلبی، تقوی، توانایی های انسانی با هدف کشف اصول تربیتی مانند کرامت انسانی ، تعقل ، حفظ سنت پیامبر ، آزادگی ، فضل ، مسوولیت ، تکریم ، حق طلبی ، تذکر، عدل و روشهای تربیتی مانند: عدم یادآوری بخشش، عبرت آمیزی، آزادی انتخاب و عمل، افشای بدعت ها ، خودباوری توبه، تبشیر، ابتلا ، تحریک ایمان ، تغافل ، ایثار ، موعظه ی حسنه، عبرت آمیزی تکلیف به قدر توانایی از نهضت و قیام امام حسین (ع) است زیرا قیام امام حسین(ع) بر پاسداری و زنده نگه داشتن ارزشهای انسانی و الهی تاکید دارد و به همین جهت هم توانسته است محمل بسیار مناسبی برای تعلیم ارزشها را در زمانهای بعدی فراهم سازد، که ریشه در فطرت انسان دارد و باعث شده است این نهضت و قیام همواره مورد توجه و الگوی آزادگان جهان قرار گیرد . به همین جهت با بیان هدف از بعثت پیامبران و امامان که تربیت و به کمال رساندن انسان بوده است. به بررسی تاریخی نهضت و قیام امام حسین(ع) پرداخته و با بیان دیدگاههای فلسفی به سوی اهداف قیام حرکت کرده ایم و با بررسی پژوهش های انجام شده سعی گردیده است تا حرکت و پویایی در پژوهش حفظ گردیده و زوایای تازه در تربیت کشف و به عنوان روشهای نوین و به روز جهت استفاده در نظام تعلیم و تربیت بکار گرفته شود. و درنهایت با پاسخگویی به سوالات تحقیق در زمینه اهداف تربیتی واقعه عاشورا که شامل پرداختن به ارزش گذاری و تقویت روح حرکت در جهت مبارزه با نا آگاهی و جهل ،تربیت عقلانی ،آزادی اجتماعی ،معنوی، اخلاق نیکو،تربیت انسان های خلاق و مبتکر ،عزتمندی ،روحیه حقیقت طلبی ،زنده کردن فطرت خداجویی،توانایی انسانی و در زمینه اصول تربیتی ،واقعه عاشورا که شامل اعتلای روح،عقل گرایی،حفظ سنت پیامبر ،آزادگی،بخشش، تکلیف، تکریم، حق محوری، یادآوری، عدالت تربیتی و در زمینه روشهای تربیتی واقعه عاشورا که شامل دیگر خواهی ،مبارزه با خرافه،یادگیری معنادار،دوری از تعصب ها ،ایجاد الگو،تکیه بر عقل، توبه پذیری ،ایجاد رغبت،نادیده گرفتن خطاها، پایداری، ایجاد انگیزه،تربیت انسانهای زبده، چشم پوشی، امانتداری، ایثار،نابودی غفلت،در نظر گرفتن طاقت ها سعی گردیده است تا نشان داده شود که نهضت و قیام امام حسین(ع) یک فرآیند در جهت نهادینه کردن ارزشهای انسانی و اسلامی بوده است که می تواند، منبع عظیمی برای تربیت انسانهای صالح با تکیه بر عقلتجربی و وحی با ایجاد روحیه حماسی برای رساندن انسان به کمال که همان رسیدن به قرب الهی است می باشد.

تحقیق حاضر به بررسی میزان انطباق آیین نامه انضباطی مدارس کشور با تعلیم و تربیت اسلامی پرداخته است. به این منظور ابتدا مبانی فلسفی و روشهای تربیتی دو دیدگاه کلی و مطرح در روانشناسی یعنی روان شناسی رفتارگرا به عنوان دیدگاه تجربه گرا و روان شناسی شناخت گرا به عنوان دیدگاه خردگرا مورد بررسی قرار گرفت، سپس مبانی فلسفی اندیشه تربیتی اسلام مطرح گردید. نهایتا مفاد آیین نامه انضباطی مدارس کشور با استفاده از این مطالب و نظر سنجی از150 تن معلمین نواحی چهارگانه آموزش و پرورش شیراز که به شکل تصادفی انتخاب شده بودند مورد بررسی قرار گرفت که یافته های زیر به دست آمد: 1- مقرارت انظباطی دانش آموزان در تعیین وظایف انضباطی دانش آموزان با تعلیم و تربیت اسلامی منطبق است اما در نحوه تشویق و تنبیه دانش آموزان به ترتیب متمایل به نظریات رفتارگرایان و شناخت گرایان بوده است. 2- نظر سنجی انجام گرفته مشخص کرد که آیین نامه انضباطی دانش آموزان در هیچیک از مدارس مورد تحقیق اجرا نشده است. عدم نظارت سازمان آموزش و پرورش از علل عمده این امر است.

رساله حاضر به تبیین مبانی فلسفی نظریه پیچیدگی و استلزامات آن در برنامه درسی پرداخته است.نظریه پیچیدگی مبانی هستی‏شناسی نوینی شامل واقعیت پیچیده و غیرقطعی، علیت غیر – خطی؛ و مبانی شناخت‎شناسی شامل محدودیت شناخت، نگرش غیرتفکیکی و غیرساده‏گرایانه؛ و مبانی روش‎شناسی شامل تفکیک‏ناپذیری پژوهش‎گر از پژوهش، و حمایت از پژوهش کنشی را مطرح می‎کند.برخی از استلزامات نظریه پیچیدگی در برنامه درسی عبارتند از: به چالش کشاندن اهداف قطعی و عینی، ترویج دانش زمینه‎ای، توسعه قابلیت‏های عمومی ذهن، تحقق رویکرد فرارشته‏ای، تناسب میان دانش تولید شده در محیط آکادمی و مشکلات دنیای واقعی، جهانی‌سازی تفاهم، حمایت از دانش توزیعی و ...

چکیده:یکی از شوون رسالت پیامبرأعظم(ص)، تعلیم و تبیین عقاید و آموزه های دین می باشد. بی گمان آن حضرت(ص) در اجرای این مهم روشهایی داشته اند، که ایدۀ اصلی این نوشتار نیز دستیابی به پاسخ این سوالات است که پیامبرأعظم(ص) در تبیین عقایددینی از چه روشهایی استفاده می کردند؟ و تبیین عقایددینی توسط آن حضرت(ص) بر چه مبانی و اصولی استوار بوده است؟ هدف نگارنده از این نوشتار نیز دست یافتن به پاسخی در جهت حلّ مسایل تربیتی و عقیدتی جامعه با تأسی به اسوۀ حسنۀ معرفی شده در قرآن، یعنی پیامبرأعظم(ص) می باشد. در این نوشتار برای پاسخگویی به سوالات مذکور و دیگر سوالات مرتبط، فرایند تحقیق به صورت کتابخانه‌ای انجام گرفته و از روش‌ تحلیلی ـ توصیفی استفاده شده است. این تحقیق در سه فصل تنظیم گردیده است که در فصل اول، سعی بر آنست تا با طرح کلیات و پیش نیازهای تحقیق در قالب طرح تفصیلی و معناشناسی واژگان، فضای کلی پژوهش روشن گردد. فصل دوم، با پرداختن به اهداف، مبانی و اصول تبیین عقایددینی، سعی در کشف زیرساخت های فرایند تبیین عقاید دینی در سیرۀ نبوی دارد که برآیند این تفحّص، استکشاف پنج مبنا برای تبیین عقایددینی، و استخراج اصول هشتگانۀ مرتبط با آن مبانی می باشد؛ و در فصل پایانی، با نظرداشت اهداف، مبانی و اصول این تبیین در فصل قبل، به روشهای شانزده گانه ای می رسد که حضرت(ص) در فرایند تبیین عقایددینی آنها را بکار می گرفته است. روشهای مذکور، ذیل دو شاخۀ کلیِ روشهای علمی و روشهای عملی پیامبرأعظم(ص) در تبیین عقایددینی، جای می گیرند و در پنج گفتار با عناوین: روشهای ناظر بر مبنای جهان بینی توحیدی، روشهای ناظر بر مبنای فطرت الهی، روشهای ناظر بر مبنای عقلانیت، روشهای ناظر بر مبنای تعامل جسم و روح و روشهای ناظر بر مبنای اراده و اختیار؛ تنظیم شده است.واژگان کلیدی:پیامبرأعظم(ص)، روش، عقایددینی، تبیین، روش علمی، روش عملی،سیره.

این رساله، در وهله اول به تبیین نظریه فیضبه عنوان پاسخی به مشکل "نحوه ارتباط بین مبداء متعال با ماسوی و مخلوقات "، و نیز ویژگیها و ارکان این نظریه و نحوه پاسخگویی آن به سئوالاتاساسی در مورد ارتباط خداوند (مبداء متعال) با مخلوقاتمی‌پردازد که در این زمینه شبهاتی درباره ربط: واحد باکثیر، مجرد با مادی، ثابتبا متغیر، حادثبا قدیم، عالم با معلوم، مرید با مراد و خیر محضبا شر، از دیدگاه نظام فلسفی فلوطین - مندرج در اثولوجیا - و نظام فلسفی صدرالمتاهلین - حکمتمتعالیه - مطح شده و سپسبین ارکان فلسفی دو نظام و نحوه پرداختن دو به مسائل مزبور، مقایسه شده است . در وهله دوم نیز، مقصود نگارنده عبارتاستاز: مقایسه نظریه فیضبا نظریه‌های دیگر از جمله تحریکارسطو، بهره‌مندی افلاطون، خلقتدو مرحله‌ای فیلون، خلقتزمانی متکلمان، حلول، تطور و ... و نشان دادن سیر تاریخی تحول این مفهوم از فلوطین و اثولوجیا (که مسلین افکار فلوطین را - البته با نام ارسطو - از این کتاباخذ کردند) و مکاتبفلسفی فلاسفه مسلمان (از جمله کندی - اخوان الصفا - فارابی - ابن سینا - سهروردی و میرداماد) تا صدرالمتاهلین و پساز آن تعیین و تحلیل مولفه‌های ذاتی و عرضی این نظریه و عناصر افزوده شده به آن و نحوه تحول اساسی این نظریه در حکمتمتعالیه در پرتو اصلتوجود و تشکیکآن، امکان فقری بعنوان مناط نیاز معلول به علتو طرح اضافه اشراقی و وجود رابط بعنوان تحلیل وجودی معلول. صدرالمتاهلین نحوه فاعلیتخداوند را با دو متغیر "فاعلیتبالتجلی" و "فاعلیتبالعنایه"، بیان می‌کند بااین ویژگیها: -1 نفی کاهش‌پذیری و تجافی. -2 ذاتی بودن فیضان (نفی قصد زائد). -3 اتصال مراتبوجودی. -4 عدم استقلال معلول و عین فقر و نیاز بودن آن (وجود رابط). -5 لحاظ امکان فقری بعنوان مناط نیاز معلول به علت . -6 ازلیتفیضدر عین خلق مدام عام اجسام. -7 اثباتعلم حضوری ذاتی و فعلی برای مبدا. -8 پذیرشو تعمیق قاعده الواحد. -9 طرح حرکتجوهری بعنوان وجه ارتباط حادثو قدیم و نیز ثابتو متغیر. -10 تفکیکدو مرتبه فعل (فعل مطلق و افعال مقید) در رساله، همچنین دراره تحولاتمبنایی و تعمیقهایی که صدرا در نحوه طرح مسائل انجام داده بحثو بررسی شده است .

مسئله مقاله حاضر این است: از یک‌سو، غلبه توجیه کارکردى به عرفى شدن دین منتهى مى‌گردد و از سوى دیگر، وجود توجیه کارکردى در دین و آراء متکلمان ممکن است برخى را به استفاده وسیع از توجیه کارکردى در گسترش دین و حفظ آن راغب و مصمم نماید. هدف این نوشتار مقابله با استفاده بى‌محابا و گسترده از منطق کارکردى از طریق روشن نمودن ویژگى‌هاى عرفى‌کننده آن و نشان دادن تفاوت آن با نمونه‌هاى به ظاهر مشترک توجیه کارکردى موجود در دین و آراء اکثر متکلمان است. آنچه توجیه کارکردى جامعه‌شناسان را از توجیهات کارکردى موجود در متون دینى و آراء اکثر عالمان دین متمایز مى‌نماید، ویژگى سکولاریستى این منطق است که از طریق توجه به ویژگى‌هاى آن به خوبى روشن مى‌شود. تقلیل دین به ابزار این‌جهانى صرف، تقدم داشتن دنیا بر آخرت، نادیده انگاشتن دین حق و روادارى تکثرگرایى، مسخ و بى‌اثر نمودن دین، غایت‌انگارى و ایدئولوژیک بودن نگاه کارکردى رایج، مهم‌ترین مسیرهاى عرفى‌کننده غلبه توجیه کارکردى است.

این پژوهش به بررسی رابطه بین دین و مبانی اسلامی با علوم اجتماعی پرداخته است. هدف این نوشتار یافتن پاسخ های قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم السلام به پرسش هایی است که در روایت های گوناگون رویکرد گزینش عقلانی، پیرامون متغیرهای اثرگذار در تعریف، شکل گیری و کنترل کجروی مطرح است. از این رو، محورها و پرسش های اساسی موردنظر در این روایت ها، گردآوری و در مقوله هایی موضوعی دسته بندی شده است. مقوله ها به شکل پرسش بر قرآن کریم و منابع حدیثی شیعه، عرضه، و محصول در قالب توصیف دیدگاه های قرآنی و حدیثی ناظر به آنها سامان دهی شده است. تحقیق از نوع «تحلیل محتوای توصیفی و کیفی»، و هدف جزئی پژوهش، «تحلیل محتوای قرآن و منابع روایی و تفسیری» است. موضوع مقاله عبارت است از: توصیفِ نگاه قرآن و احادیث شیعه پیرامون ابعاد نقش آفرینی «گزینش عقلانی» در تعریف، تبیین و کنترل کجروی.

از آنجا که نظام و چهارچوب کلی تعلیم و تربیت هر جامعه ای برخاسته از ارزشها، فرهنگ خواستها و ایده آلهای حاکم برآن اجتماع است و بهترین راه بدست آوردن و اطلاع یافتن از ارزشها، فرهنگ، خواستها و ایده آلهای یک ملت و یک اجتماع ، مراجعه به آرا و اندیشه های متفکران و اندیشمندان آن جامعه می باشد، در این تحقیق جهت آشنایی با آرا تربیتی شهید مرتضی مطهری بعنوان متفکر و دانشمندی صاحبنظر در عصر حاضر برآن بوده ایم تا ضمن مراجعه به آثار بجای مانده از آن استاد فرزانه نظام تعلیم و تربیت را در قالب اهداف ، برنامه ، معلم، تدریس، یادگیری و ارزشیابی مورد بررسی قرار دهیم.در این راستا و در جهت تحقق هدف مذکور کلیه آثار موجود شهید مطهری در زمینه های مختلف مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید که اگر چه شهید مطهری با توجه به نیاز آن روزهای اجتماع بیشتر به فلسفه ، کلام ، تاریخ، اصول و فقه و مسایل عقیدتی پرداخته ولی می توان در لابلای آثار و نوشته های او نکات قابل توجهی در رابطه با تعلیم و تربیت اسلامی یافت که می توان از آنها در تدوین چهارچوب کلی نظام تعلیم وتربیت جامعه اسلامی ایران سود جست.

"معرفت" و "محبت" دو گوهر وجود آدمی اند که عظمت انسان در پرتو آن ها آشکار می گردد و وصول به مبدأ متعالی ممکن گشته، سعادت و شقاوت آدمی رقم می خورد. در این رساله معنا و مفهوم معرفت و محبت، تبیین فلسفی عرفانی عشق حقیقی،مجازی و باطل و احکام و آثار هر کدام و بویژه ارتباط آن با مسأله معرفت و اینکه کدام یک علت و کدام یک معلول دیگری است بحث شده است. بسیاری از بزرگان حکمت و عرفان از معرفت به عنوان یکی از مهمترین اسباب محبت یاد کرده و معتقدند محبت میوه ی درخت معرفت است. در این مقال برای وصول به کیفیت رابطه معرفت و محبت با تفحص در معانی محبت، به معنای مشترکی دست یافتیم، محبت عبارت است از ادراک آنچه که با نفس انسان ملایمت داشته و از ادراک آن نفس لذت یافته و حصول کمالی را جستجو می کند. پس محبت ملازم است با لذت و ابتهاج ناشی از ادراک ملایم طبع(کمال). با این بیان،محبت تابعی از لذت و لذت نیز تابعی از معرفت است. زیرا لذت عبارت است از ادراک ملایمی که مقتضی ذات و حصول کمال است. پس لذت از سنخ ادراک و متوقف بر ادراک می باشد. بنابراین با حد وسط قرار دادن لذت، محبت را بر مدار معرفت و تابع آن خواهیم یافت. بطوریکه هرگاه معرفت حقیقی به ملایمت چیزی در نفس حاصل گردد به آن محبت می یابد. از آنجا که معرفت و محبت دو حقیقت ذو مراتب اند، در مراتب نازلهء معرفت که ادراک حصولی و بواسطه صورت علمی حاصل می گردد میان معرفت و محبت ملازمه عقلی حاکم است و هر مرتبه ای از محبت، مرتبه ای از معرفت را اقتضا دارد؛ محبت حسی بدنبال ادراک حسی و محبت خیالی و عقلی در پی معرفت متناسب با آن پدیدار می گردد. اما با تکامل مراتب معرفت و گذر نفس از معرفت حصولی و دستیابی به معرفت حضوری و شهودی، محبت کامل و حقیقی(عشق الهی) تحقق می یابد و معرفت و محبت همراه و متلازم گشته هر کدام از آنها دیگری را بدنبال دارد. از آنجا که متعلق معرفت و محبت در این مرتبه لایتناهی است سیر در مراتب معرفت و محبت را نیز نهایتی نیست.

دشمنی خاندان بنی‌امّیه با خاندان بنی‌هاشم در قبیله‌ی قریش تاریخی دیرینه دارد. بنی‌امیّه در بیشتر غزوات پیامبر اسلام(ص) به سرکردگی ابوسفیان حضوری فعال داشتند. پس از فتح مکّه و شکست در برابر سپاه اسلام نیز،اگر چه به ظاهر مسلمان شدند، امّا پیوسته مترصّد فرصتی برای رسیدن به قدرت بودند؛ تا اینکه در زمان خلافت امام علی(ع)، معاویه از بیعت با امام سر باز زد. آنان در جنگ‌های جمل و صفین و با ادعای خون‌خواهی عثمان در برابر امام(ص) قرار گرفتند و در ماجرای حکمیت با نیرنگ و ریا از شکست گریختند. امام علی (ع) در فرازهایی از نهج‌البلاغه ضمن توصیه‌ی معاویه به تقوی، پیوسته مردم را نسبت به مکر و نیرنگ بنی‌امیّه آگاه می‌کرد و چهره‌ی واقعی معاویه را برای مسلمانان آشکار می‌نمود. این جستار می‌کوشد تا ضمن اشاره به پیشینه‌ی دشمنی بنی‌امیّه با دین اسلام، مواضع امام علی (ع) را در سال‌های رویارویی با معاویه، بر اساس کتاب نهج‌البلاغه تبیین کند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد امام علی (ع) هیچ گاه از مکر و حیله بنی‌امیّه غافل نشد و ضمن آگاه کردن مردم از نیرنگ‌ها و فساد معاویّه، با تیزبینی آینده خطرناک و ناپایدار حکومت فاسد آنان را پیش‌بینی کرده بود.