جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

غیاث الدین بن همام الدین معروف به «خواندمیر»، مورخ، منشی، شاعر، و نویسنده عصر تیموری، نوه دختری «میرخواند»، مولف کتاب روضه الصفا، است. نامه نامی ترسل منشیانه ای است زیبا و خواندنی با نثری آمیخته به نظم، شامل دیباچه، نه فصل، و هر فصل شامل چندین بخش که در نسخ موجود با نام سطر و لفظ تقسیم گردید. خواندمیر این نامه ها را در چهل و شش یا چهل و هفت سالگی، یعنی 925 یا 927 قمری، زمانی که مقیم هرات بود، برای اشخاص دیوانی ـ اعم از طبقات اعلی و اشراف ـ و طبقات عمومی جامعه به مناسبت های مختلف به نگارش درآورده است. نامه نامی بر اساس شش نسخه تصحیح شده است. نسخه اساس، به شماره 3411 متعلق به کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، با قدمت بسیار، غلط کم تری داشت.نامه نامی، این اثر گران قدر، به واسطه امتیازاتی همچون شیوایی نامه ها و داشتن اطلاعاتی درباره علایم و اصطلاحات نگارشی تصحیح شد. این کتاب از منظر تاریخی نیز در روشن کردن زوایای تاریک تاریخ عصر تیموری و صفوی و نام بردن از اشخاصی همچون سلطان حسین بایقرا و فرزندان او و کمال الدین بهزاد برای پژوهشگران حائز اهمیت خاصی است.

این مقاله، دو مساله اصلی دارد: نخست برای تعیین جایگاه شعر سنایی در تکوین لغت نامه دهخدا به بررسی زبانی شاهد مثال هایی پرداخته ایم که مولفان لغت نامه از شعر سنایی انتخاب کرده اند. در این میان موارد زیادی یافت شد که شعر سنایی تنها شاهد مثال است و وجود یک کلمه یا تعبیر کاملا وابسته به شعر سنایی است. در این بخش هم کلمات و ترکیبات زبان رسمی وجود دارد و هم کلماتی که مربوط به جغرافیای خیال هستند و به احتمال زیاد برساخته خود سنایی اند. علاوه بر این، برخی اشعار سنایی در لغت نامه به عنوان نخستین شاهد مثال ثبت شده اند. از آنجا که مولفان لغت نامه در ثبت شاهد مثال ها غالبا ترتیب تاریخی را رعایت کرده اند، این موارد هم جایگاه شعر سنایی را در تکوین لغت نامه آشکار می کند. دیگر شاهد مثال های سنایی در لغت نامه نیز به حیث کمیت و کیفیت اهمیت خاص خود را دارند. مساله دوم مقاله، مقایسه نسخه شناسانه شاهد مثال های لغت نامه با نسخه خطی نویافته ای از حدیقه است که در دسترس مصححان قدیمی حدیقه و یا مولفان لغت نامه قرار نداشته است. این مقایسه نشان می دهد که اصلاح شاهد مثال های موجود در لغت نامه بر اساس چاپ های جدید تا چه میزان ضروری است.

تذکره الاولیا همانند بسیاری دیگر از تذکره های عرفانی، تا حدودی ویژگی کشکول گونگی دارد؛ از این رو، حتی اگر امروز همه نسخه های اقدم و اصح این کتاب نیز وجود داشت، باز هم تصحیح آن با دشواری های زیادی مواجه بود. نویسنده یا نویسندگان این کتاب، غالبا در حکم مدون و گزینشگر مقامات و یا کتب شرح احوال بوده اند و این احتمال که به دلایل گوناگون، در منابع آنها تصحیفات و تحریفاتی راه یافته باشد، تقریبا قطعی به نظر می رسد. ممکن است نویسنده و یا نویسندگان تذکره نیز تصحیفی را وارد متن کرده باشند؛ این احتمال در باب پیرانی چون خرقانی که به لهجه محلی خود سخن می گفته اند و مریدان نیز سخنان آنها را با کمترین تغییر ثبت می کرده اند، بسیار قوی تر می شود.در مقاله ای که فراروی خوانندگان است، به تصحیح دو تصحیف در تذکره الاولیا پرداخته شده و سعی گردیده است صورت اصلی متن بر پایه برخی شواهد بازیابی شود.

كتاب اللمحات تأليف يارعلي تبريزي شيرازي (متوفی 816-812) است كه به شرح اللمعات عراقی پرداخته است. اين شرح مشتمل بر يك مقدمه و چهار لمحه به شرح زیر مي‌باشد:1- در بیان موضوع ومبادی علم 2 در بیان وجود حق سبحانه و تعالی و لوازم آن3 -در بیان غیب هویّت و احدیت و واحدیّت . 4- در مراتب الهیّة وکونیّة ودرتحقیق آن که نزول تجلی الهی در این مراتب به الاجمال والتفضیل است.این نسخه شرحی است بر لمعات عراقی مبتنی بر مطالب زیز: پس از مقدمه شرح آغاز می گردد که بیست و هشت لمعه دارد و عبارت های متن لمعات عراقی را شرح داده است. عنوان های لمحه و تنبیه و سوال و جواب هم دارد. این کتاب تا کنون تصحیح نشده و در هیچ جا به چاپ نرسیده است.

چکیده ندارد.

یکی از این افرادی که اقدام به نگارش کتاب مستقلی در زمینه آیات متشابه نموده، ابن شهر آشوب ساروی مازندرانی، دانشمند شهیر ایرانی است. وی که از علمای قرن ششم هجری است با بهره‌گیری از خوان پربرکت اهل بیت? و با شاگردی در محضر اساتیدی همچون شیخ شهر آشوب، جدّ بزرگوارش، پدر گرامی اش علی بن شهر آشوب، ابوعلی طبرسی و شیخ تمیمی آمدی و سایر بزرگان شیعه و سنی دست به تالیف کتبی زده است که خوشبختانه به دست ما رسیده و ما را متنعم نموده است. یکی از آثار مشهور وی "متشابه القرآن و المختلف فیه" است که در زمینه آیات متشابه و مورد اختلاف به رشته تحریر درآورده است.وی در این کتاب با جمع آیات متشابه درباره موضوعات مختلف، از جمله توحید، عدل، نبوت، امامت و ... به پاسخگویی به شبهات و اختلافات پیرامون این مسائل پرداخته است. یکی از مباحثی که وی به صورت وسیع آن را مورد بحث قرار داده، بحث نبوت و شبهات قصص انبیا? است.البتهلازم به ذکر است که این کتاب هر چند به صورت نسخه چاپی انتشار یافته است اما چندان که باید مورد تحقیق و تصحیح قرار نگرفته است. از این رو ما با استفاده از نسخ خطی موجود و در دسترس به تصحیح متن آن پرداخته، عبارات را مورد تحقیق و بررسی قرار داده و در ضمن آن را ترجمه نموده ایم.

أثر پیشِ رو، تصحیح و تحقیق نسخه‌ی خطیِ تفسیر سوره‌ی نور از تفسیر میرزا لطفعلی بن میرزا احمد مجتهد تبریزی (م.1262ه.ق.) است. تفسیر میرزا لطفعلی، تک نسخه و به خط مولف و شکسته نستعلیق می‌باشد و در دو جلدبا عنوان «تفسیر القرآن الکریم» در کتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی، فهرست شده و به شماره‌های 9262 و 12193 به ثبت رسیده و نگهداری می‌شود. جلد اول شامل تفسیر سوره‌های مریم، طه و انبیاء است. جلد دوم آن نیز شامل سوره‌های حج، مومنون، نور و نبأ می‌باشد.نسخه‌ی خطیِ سوره‌ی نور مشتمل بر 128 صفحه و هر صفحه مشتمل بر 18سطر می‌باشد. در تحقیق و تصحیح اثر حاضر، از تنها نسخه‌ی موجود آن، استفاده شده است، و روش کار محقق به این صورت بوده است که ابتدا، نسخه‌ی خطی تایپ شده است و سپس متن تایپ شده با متن نسخه‌ی خطی، مقابله شده است و پس از آن، به تقویم نصّ پرداخته شده است.پایان‌نامه در دو فصل تنظیم شده است:فصل اول، مشتمل بر مباحث مقدماتی در سه بخش تنظیم شده است:‌1. شرح حال مفسر 2. روش تفسیری مفسر3. معرفی سوره نور فصل دوم، شامل متن نسخه‌ی خطی تفسیر سوره‌ی نور به همراه تحقیق، تصحیح، تقویم نصّ می‌باشد.کلمات کلیدی:تفسیر قرآن؛ سوره‌ی نور؛ نسخه‌ی خطی؛ تصحیح؛ تحقیق؛ لطفعلی بن احمد مجتهد تبریزی.

کتاب «اخلاق ناصری» از معتبرترین کتب فارسی است که در علم اخلاق و حکمت عملی در دوره‌ی اسلامی نوشته شده است. توجه به این کتاب و شرح آن از دیرباز از جمله فعالیت‌های اهل حکمت و سیاست بوده است، از جمله شروحی که بر کتاب «اخلاق ناصری» نگاشته شده است، «توضیح‌الاخلاق» تألیف خلیفه سلطان است که به فرمان شاه صفی صفوی در سال 1051 ق. به انجام رسیده است. خلیفه سلطان اثر خواجه‌نصیرالدین را با این هدف که برای مردم کتاب‌خوان آن دوره قابل فهم باشد، با عبارات روشن‌تر و ساده‌تری آورده است.به دلیل دشواری نثر اخلاق ناصری، بسیاری از افراد از مطالعه‌ی آن صرف‌نظر کرده، از مطالب ارزشمند این کتاب بی‌بهره می‌مانند. با تصحیح و چاپ «توضیح الاخلاق»، به دلیل سهولت نسبی آن، در راه آشنایی هر چه بیشتر دانش دوستان با اندیشه‌ی حکمای اسلامی گامی موثر برداشته می شود.این رساله، علاوه بر متن مصحَّح، دربردارنده ی مقدمه ای مشروح است که در آن به مطالب ذیل پرداخته شده است:- معرّفی شروح اخلاق ناصری-‌ تحقیق در باره‌ی احوال و آثار خلیفه سلطان-‌ بررسی جایگاه علمی و سیاسی خلیفه سلطان-‌ تحقیق در باره‌ی ویژگی‌های سبکی و ساختاری نثر «توضیح‌الاخلاق»برای متن توضیح الاخلاق، تعلیقات جامعی نیز نگاشته شده است. پس از تعلیقات، بخش «دگرگونی‌ها» قرار دارد که مربوط به تبیین مواردی است که خلیفه سلطان کلمات و عبارات یا جمله‌های اخلاق ناصری را تغییر داده و آن‌ها را به زبان ساده‌تری بیان کرده است. بعد از آن، مجموعه‌ای از واژگان و ترکیب‌های نسبتاً دشوار متن به همراه معنی آن‌ها در بخش «فرهنگ لغات و ترکیبات فارسی و عربی» جمع‌آوری شده است. در بخش انتهایی رساله فهرست های راهنما قرار گرفته است.