جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رییس فرقه البیّانیة . ارتباطاتی با فرقه کیسانیه داشت و بعد از وفات ابو هاشم بن محمد بن الحنفیّة ادعای نبوت کرد و در نامه ای به امام باقر(ع) از او خواست که وی را تصدیق کند. هشام بن حکم حکایت می کند که او خدای آسمان را جدای از خدای زمین می دانست و اولی را بزرگتر از دومی فرض می کرد. همچنین چنین فهمیده می شود که او بر این نگره بوده است که خداوند نوری است به هیئت انسان که برای او اعضائی شبیه انسان است و اینکه این اعضا فانی می شوند و فخر رازی این را از اولین هسته های ظهور تشبیه در جهان اسلام می داند. او معتقد بوده است که روح خداوند در انبیاء و ائمه حلول می کند و امام علی (ع) به سبب حلول روح الهی در او غیب را می دانسته و از غیب خبر می داده است. او معتقد بود که این روح بعدا به محمد بن حنفیه سپس در فرزندنش ابو هاشم و سپس در خود بیان حلول کرده است. همچنین اصحاب بیان قائل به رجعت نیز بوده اند.

فقیه محدث و متکلم. از مشاهیر فقهاء حلب و از شاگردان برجسته شریف مرتضی ، حمزه بن عبدالعزیز الدیلمی سلّار و شیخ ابو جعفر طوسی. کتابی با عنوان تقریب المعارف دارد که علامه مجلسی از آن به نیکی یاد می کند. فقط دو کتاب الکافی التقر ب از او باقی مانده است.

محدث و متکلم شیعی. نجاشی کتاب التوحید را از او ذکر می کند. و همچنین کتابی درباره اسماء علی (ع) در قرآن دارد.

محدث و متکلم امامی. اسدی از سفرای امام مهدی (عج) کتابی در جبر و اساتطاعت و رد اهل استطاعت نوشت که حمزه نیز ردی بر این کتاب نگاشت. افندی معتقد است که این معارضه متناسب سفیر امام و معتمد او نبوده است.

ادیب، نحوی، واژه شناس و متکلم معتزلی

فقیه محدث ، مولف در زمینه اصول و فروع دین کتابی در رد قدریه دارد. کثیر التالیف است بسیاری از کتاب رو ردیه است از جمله ردودی بر شافعی و طحاوی و ردی بر قائلین به قدر.

1 - در مساله صفات و جوار و اعراض از بزرگان معتزله پیروی کرده است. 2 - قائل به اینکه معدوم شیء است و این را بر پایه قول به زیادت وجود بر ماهیت می گفت و همچنین قائل به جواز تهی شدن ماهیت از وجوین و ثبوت در اعیان بود و بدین سان وجود را از ثبوت جدا می دانست. 3 - منع بعثت کسی که قبل از نبوت فاسق بوده است چنان که شأن اهل عدل است. 4 - به عصمت امام علی (ع) اعتقاد داشته است.

محدث فقیه متصوف و متکلم . از متوصفه و زهاد بزرگ. اولین کسی است که در اثبات صفات سخن رانده است. روش او دفاع از عقاید سلف با حجج و براهین بود و از مخالفین معتزله بود. التفات او به علم کلام موجب بیزاری احمد حنبل از وی شد. خود را از ارث پدرش محروم کرد چرا که قدری و معتزلی بود.کتب بسیاری در زهد و دیانت و رد معتزله دارد.

محدث، فقیه و متکلم . ابتدا از اهل سنت بود و سپس به مذهب شیعه گروید. بعد از تحول خود در بسیاری از نوشته هایش به حشویه حمله می کرد.

اصولی و متکلم اشعری. از شاگردان ابوبکر باقلانی . باقلانی او را به دعوت ابوالحسن علی بن داوود الدارانی به دمشق برای مقابله با حشویه فرستاد و او در آنجا مجلسی منعقد کرد و سخنانی در عدل و توحید گفت که بدین سان ضربه ای سخت به حشویه وارد آورد.