جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

صحیح مسلم به عنوان نامدارترین و معتبرترین کتاب حدیث اهل سنت پس از صحیح بخاری به شمار می‌رود. در این کتاب، احادیث پیامبر گرامی اسلام (ص) توسط امام مسلم نیشابوری، گردآوری شده است. تکرار مکرر برخی احادیث، محدثان و متخصصان پس از عصر مؤلف را بر آن داشته تا برای انتفاع حداکثری جامعه و دستيابی آسان مردم به این منبع ارزنده، در عین حفظ کامل محتوا و موضوعات، به تهذیب و حذف سند روایات و برداشتن متن احادیث تکراری، دست بزنند و لفظ مختصر را به آن اختصاص دهند. صحیح مسلم از این اقبال برخوردار بوده که محدثان خبره و کار آزموده و دارای اشراف کامل بر احادیث و مفاهیم مرتبط با متن و سند آن‌ها، به بازپیرایی و پرداخت دوباره‌ی آن بپردازند. امام منذری حدیث‌شناس و دانشور پرآوازه‌ی سده‌ی ششم و هفتم، یکی از نغزترین، رساترین و در عین حال کامل‌ترین اختصارها و تهذیب‌های این کتاب ارجدار را ارایه کرده است. به همین دلیل و همچنین به سبب جامعیت و سازگاری کامل با متن اصلی، تهذیب و اختصار وی بیشترین اقبال و محبوبیت را در طول سده‌های پس از آن، از آن خود کرده است. ترجمه و شرح مختصر صحیح مسلم ، اینک در دسترس مخاطبان ارجمند قرار دارد. نشر احسان ، ترجمه فارسی مختصر صحیح مسلم را در دو جلد (1170 صفحه) و در سال 96 ، در قطع وزیری منتشر نموده و داود ناروئی آن را ترجمه کرده است. (توضیح ناشر با اندک تصرف)

یکی از بسترهای اختلاف میان فریقین، روایات تفسیری است. این روایات در فهم قرآن و احکام کارایی دارد و نوع تعامل مسلمانان با این روایات، در شکل گیری باورهای ایشان و استخراج احکام شرعی، تاثیر بسزایی دارد. این میان تعامل اهل سنت با روایات اهل بیت اهمیتی دوچندان دارد، چراکه سخن اهل بیت، نزد شیعه بس مهم است، به گونه ای که هیچ برخورد مغرضانه ای با سخنان ایشان را بر نمی تابند و از سویی، اهل سنت نیز جایگاه والای اهل بیت و شخصیت عظیم ایشان را می ستایند و لذا انتظار می رود در متون تفسیری خود به روایات ایشان، دست کم درحد روایات صحابه و تابعیان، توجه کنند. در این پژوهش سه تفسیر از مهم ترین تفاسیر اهل سنت جستجو و آمار مربوط به روایت های هر یک از امامان شیعه در این منابع به تفکیک، استخراج، و چگونگی تعامل این سه مفسر با روایات اهل بیت، تحلیل و ثابت شده است که این مفسران، در بهره برداری از روایات تفسیری اهل بیت، کارنامه درخشانی ندارند.

سنن سعيد بن منصور، اثر سعید بن منصور بن شعبه خراسانی جوزجانی (متوفی 227ق) از راویان بزرگ اهل سنت است. تحقیق کتاب به قلم سعد بن عبدالله بن عبدالعزیز آل حُمَیِّد انجام شده است.

كتاب الترتيب في الصحيح من حديث الرسول صلی‌الله‌علیه‌و‌سلم، مشتمل بر مسند ربیع بن حبیب ازدی عمانی بصری (متوفی بین سال‌های 175-180ق)، و آثار و روایات دیگر است که توسط ابویعقوب یوسف بن ابراهیم ورجلانی (متوفی 570ق) تنظیم و تبویب شده است. تصحیح و تعلیق آن توسط نورالدین عبدالله بن حمید سالمی (متوفی 1322ق) صورت گرفته است. این کتاب، تکیه‌گاه اباضیه در حدیث بشمار می‌آید؛ به دلیل سه سندی بودن، از صحیح مسلم و بخاری ارزشمندتر است. فرقه اباضیه که ربیع بن حبیب از علمای آن می‌باشد، یکی از فرقه‌های انشعابی از خوارج است که در قرن اول هجری پدید آمد. این فرقه از سابقه دیرینه در تاریخ اسلام برخوردار است و از نخستین فرقه‌های اسلامی شمرده می‌شود. مسند امام ربیع که مورد اعتماد اباضیه، در حدیث رسول خدا(ص) می‌باشد، در قرن دوم هجری به دست ابوعمرو ربیع بن حبیب ازدی عمانی بصری تصنیف شده است. بیشتر اسناد آن ثلاثی می‌باشد؛ یعنی با سه واسطه به رسول خدا(ص) می‌رسد که برحسب ظاهر بر اساس نام راویان مرتب شده است. بیشتر این روایات را ربیع بن حبیب از شیخش ابوعبیده مسلم بن ابی‌کریمه تمیمی و او از ابوالشعثاء جابر بن زید ازدی روایت کرده است. سپس گروهی از حاملان علم به مشرق و مغرب، آن را از ربیع دریافت کردند و علما آن را بین خود، دست‌به‌دست کردند و نزد عام و خاص مشهور گشت. در قرن ششم، ابویعقوب یوسف بن ابراهیم ورجانی، این کتاب را بر اساس ابواب فقه مرتب نموده و آن را به «الجامع الصحيح مسند الإمام الربيع بن حبيب»، نام‌گذاری کرد و احادیث آن را در دو جزء قرار داد، سپس آثاری را که ربیع با آنها بر مخالفان خویش احتجاج نموده بود، به‌عنوان جزء سوم به آن افزود و روایات ابوسفیان محبوب بن رحیل از ربیع و روایات امام افلح از ابی‌غانم و غیر او و مراسیل امام جابر بن زید را به آن ضمیمه کرد و همه این سه قسم از روایات را در جزء چهارم جای داد. در نسخه حاضر و چاپی که پیش رو دارید، نام کتاب، «كتاب الترتيب» ثبت شده؛ درحالی‌که به جامع و مرتِّب آن، ابویعقوب ورجانی نسبت داده شده است (چنان‌که در نسخه‌های خطی چنین است)، ولی چاپ‌های پیشین همگی آن را «الجامع الصحيح» نامیده و آن را به امام ربیع نسبت داده‌اند و این کار این گمان را در بیشتر مردم باعث شده که جزء سوم و چهارم کتاب، جزء متن مسند است؛ درحالی‌که واقعا چنین نیست. بنا بر آنچه گفته شد باید توجه داشت که مسند امام ربیع تنها بخشی از «كتاب الترتيب» است، نه همه آن. در مقدمه مزبور، اطلاعات جامع و کاملی پیرامون این کتاب و اجزای آن و نسخه‌ها و چاپ‌ها و حواشی و شروح آن وجود دارد.