جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مسایل فقهی- حقوقی که اهداف خاصی را دنبال می کند، موضوع عده می باشد. در مدت عده، چه عده طلاق و چه عده وفات، زنان حق ازدواج مجدد ندارند. عده در تمام مذاهب اسلامی اصلی مسلم می باشد و تنها در احکام آن اختلافاتی جزیی دیده می شود. در این نوشتار ضمن بررسی تطبیقی قوانین عده در ایران و برخی کشورهای اسلامی و غیراسلامی به این سوال پاسخ داده می شود که آیا در قوانین کشورهای اروپایی و آمریکایی مساله ای به نام عده وجود دارد؟ در پاسخ روشن می شود اصل بر عدم وجود عده است، لیکن جهت پیشگیری از مشکلات ناشی از اختلاط نسب در کشورهای مذکور، تمهیداتی مانند اطاله دادرسی، تفریق جسمانی در خلال رسیدگی به دادخواست طلاق و منع زوجین از ازدواج مجدد به مدت تعیین شده در حکم طلاق، اهداف عده را به گونه ای غیرمستقیم محقق می سازد.

گستره ارتباط معنایی آیات، بسیار وسیع است، ولی اهداف، روش های علوم و تفکیک مرزهای دانش، سبب شده در هر دانشی به برخی از ابعاد ارتباط بین آیات توجه شود؛ برای دستیابی به نگرشی همه جانبه در مساله طلاق باید ارتباط معنایی‌ آیات در تمام جهات پنهان و آشکار مورد ملاحظه قرار گیرد. در این مقاله ضمن تبیین تعامل معانی آیات در سه حوزه دانش اصول فقه، تفسیر و زبان شناسی سعی شده مقولاتی نظیر عام و خاص، مطلق و مقید، ناسخ و منسوخ، مجمل و مفصل، ارتباط آیات با شان نزول، انحاء ارتباط سیاقی و وحدت سوره ها و تلفیق مفهومی در آیات طلاق مورد بررسی قرار گیرد و در هر مورد نمونه های عینی ارایه شود. لذا ضرورت نگرش های فرافقهی در مساله طلاق برای حسن اجرا و حسن تفسیر قوانین مبتنی بر فقه اثبات می شود.

مشکلات اقتصادی یکی از عوامل افزاینده طلاق است. وظیفه تامین مالی مخارج زندگی بر عهده زوج بوده که این وظیفه در قالب نفقه بیان شده و شرط پرداخت آن تمکین زوجه در برابر زوج است. اما دامنه شمول این وظیفه تا کجاست؟ چه تعداد از طلاق ها ناشی از عدم پرداخت نفقه هستند؟ برای پیشگیری از این گونه طلاق ها چه می توان کرد؟ در این نوشتار در پاسخ به این سوالات، به مفهوم نفقه، نیازهای امروز جامعه در رابطه با مصادیق نفقه، ارتباط نفقه با طلاق، عوامل موثر در عدم پرداخت نفقه، تقسیم بندی گروه های فاقد توان مالی، قابلیت بیمه در حمایت از این گروه ها، مطالعه تطبیقی با کشور تونس و مصر پرداخته شده است و در انتها اصلاح «قانون تامین زنان و کودکان بی سرپرست» برای کاهش طلاق های ناشی از تادیه نفقه پیشنهاد شده است.

وجود اختلاف بین زوجین به دلیل تفاوت های فردی آنها امری طبیعی است، ‌اما این امر طبیعی نباید چنان پیشرفت نماید که بنیاد خانواده دچار تزلزل شود. لذا بنا به توصیه قرآن در سوره نسا، با بروز نشانه های اختلاف لازم است با تشکیل یک محکمه صلح خانوادگی، ماده نزاع را قلع و بین زوجین صلح ایجاد نمود. در حقوق ایران به این نهاد، داوری اطلاق می شود که مورد توجه قانون گذار می باشد؛ اگرچه نواقصی در قوانین آن موجود است. در این مقاله مبانی داوری، سیر تحول قانونگذاری در امر داوری، بررسی قانون کنونی داوری و تبیین ایرادات قانونی در حقوق ایران پرداخته شده و داوری در کشور مصر، عراق و سوریه مورد توجه قرار گرفته است. در انتها پیشنهاد شده که قوه قضائیه در کنار دادگاه های خانواده، به تعداد لازم شعب داوری متشکل از کارشناسان حقوقی و مشاورین خانواده و روان شناس برای کمک به دادگاه جهت حل اختلافات خانوادگی تشکیل دهد.

خانواده یکی از مهم ترین نهادهای اجتماعی است و تغییر و تحولات آن بر اجتماع نیز تاثیرگذار است. لذا باید مورد توجه خاص حکومت ها قرار گیرد. یکی از عوامل موثر در خانواده، مساله طلاق است که پیامدهای آن بر حوزه های مختلف حقوقی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... نمود پیدا می کند. بدین جهت قوه قضائیه جهت رفع اشکالات حقوقی مربوط به خانواده ها، لایحه حمایت خانواده جدیدی را تقدیم مجلس نمود. این لایحه علاوه بر رفع اشکالات قانون گذشته پیشنهادهای جدیدی در راستای استحکام خانواده بیان می نماید. در این نوشتار برخی مواد لایحه به خصوص مواد مربوط به پیشگیری از طلاق و اجرای طلاق از قبیل صلاحیت دادگاه خانواده، هزینه دادرسی و تقدیم دادخواست مورد نقد و بررسی قرار گرفته، خلاهای آن تبیین شده و پیشنهاداتی در راستای اصلاح قوانین و اقدامات اجرایی بیان شده است.

مطابق دستورالعمل ش 1385/11/7-1/34/53958 سازمان ثبت اسناد و املاک،‌ سردفتران دفاتر رسمی ازدواج مکلف اند مفاد دو شرط ضمن عقد مهریه عندالمطالبه با مهریه عندالاستطاعه را برای زوجین تفهیم نموده تا یکی از آنها انتخاب شود و بدین وسیله فرض «ممتنع بودن زوج»، موجود در ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی در خصوص مهریه تغییر کند و تعداد زندانیان مهریه کاهش یابد. به نظر می رسد قسیم یکدیگر قرار دادن شرط عندالمطالبه و عندالاستطاعه در دستورالعمل سازمان ثبت غیرمنطقی است و از نظر حقوقی نیز وصول مهریه را مشکل می نماید و احتمال اضرار از طرف زوج را افزایش می دهد. در این نوشتار، این دو شرط از نظر فقهی و حقوقی بررسی گردید و معلوم شد رویکرد این دستورالعمل بر خلاف روح بند 3 ماده 148 ق.ا.ا.م. 1356 و ماده 58 ق.ت.ا.و. 1318 می باشد. همچنین عدم امکان صدور اجراییه و وصول مهریه از طریق اجرای ثبت به واسطه مشروط بودن مهریه به استطاعت،‌ محدودیتی ناموجه برای زن می باشد.

سازمان مجاهدین خلق در سال 1344 توسط برخی از جوانان روشنفکر با هدف براندازی حکومت تشکیل شد. اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی عملا مقابل انقلاب ایستادند و در سال 1360 از ایران خارج شده و جزو مخالفان انقلاب اسلامی قلمداد شدند. مسعود رجوی رهبر خودخوانده این فرقه اکثر فرماندهان سازمان را از زنان انتخاب کرده است. سازمان منافقین در سال 1368 به طور محرمانه و گسترده، اعضای خود را مجبور به طلاق های ایدئولوژیک نمود،‌ بدین معنا که همه اعضا باید برای همیشه حق ازدواج را از خود سلب نموده و در صورت داشتن همسر، با نهایت تنفر از هم جدا شوند. طلاق اجباری مشکلات متعددی برای کودکان، زنان و مردان وفادار به این فرقه ایجاد نمود. در این مقاله با نگاهی جرم شناسانه، افکار و عقاید فرقه گرایانه این سازمان تروریستی درباره نهاد خانواده و نقض آشکار حقوق کودکان و زنان، طلاق ایدئولوژیک و آثار ناشی از این تصمیم ضد بشری و همچنین مسوولیت کیفری رهبران در مقابل دادگاه های داخلی و بین المللی بررسی شده، در نهایت نیز پیشنهادهایی مبنی بر حمایت از حقوق زنان و کودکان قربانی اهداف تروریستی و اینکه دولت ایران می تواند بر ضد فرقه منافقین نزد دادگاه های بین المللی طرح دعوی نماید،‌ ارایه شده است.