جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تمام آنچه در باب این مولف شعیا بن فریغون می دانیم، این است که شاگرد ابوزید احمد بن سهل بلخی، دانشمند و جغرافی دان ایرانی در گذشته به سال 322 ق / 934 م، بوده است، که در نتیجه رونقش در نیمه نخست سده چهارم هجری بوده است، و این که او جوامع العلوم را برای امیر ابوعلی احمد بن محمد بن مظفر، حاکم جوزجان تالیف کرده است.

عبدالرحمان صوفی منجم شناخته شده ای است که آثاری در زمینه نجوم، ریاضیات و کیمیا دارد. اهمیت کتاب صورالکواکب اش سبب شده است که به دیگر آثار او کمتر پرداخته شود. چهار رساله در اسطرلاب به صوفی منسوب است که یکی از آنها به فارسی است. از میان این چهار رساله انتساب سه رساله عربی به او قطعی است. در این مقاله ضمن ویرایش متن رساله فارسی، مطالب آن با معادل هایش در رساله های عربی مقایسه شده است.

ادوارد استوارت کندی که دوستانش او را «تد» می خواندند، در چهارم ماه مه 2009 (14 اردیبهشت 1388) در دویلزتاون (ایالت پنسیلوانیا) دیده بر جهان بست. کندی برجسته ترین پژوهشگر نجوم ریاضی دوره اسلامی در نیمه دوم قرن بیستم بود. او روش های تحلیل علمی را که اتو نویگه باوئر برای نجوم بابلی عرضه کرده بود، برای آثار نجومی عربی و فارسی به کار گرفت.

در متن های دامپزشکی دوره اسلامی بارها به نام قیصر در زمره بیماری های دامی بر می خوریم که به ویژه در اسب به خوبی توصیف شده است. اشاره به انقباضات عضلانی، بیرون زدگی پلک سوم، اختلال در بلع و علایم دیگر از موارد مهم مورد اشاره در متن های مذکور هستند که این احتمال مترادف بودن واژه قیصر با کزاز دامی و به ویژه اسبی را قوت می بخشد. در این مقاله به بررسی دو مفهوم کزاز و مترادف های قیصر از دو دیدگاه ریشه شناسی و مفهوم شناسی تاریخی و همچنین بررسی علمی آسیب شناختی بیماری قیصر پرداخته ایم.

قطب الدین شیرازی از منجمان صاحب نظریه در حوزه مدل های غیر بطلمیوسی است. بعد از آن که مدل سیاره ای قطب الدین برای سیارات خارجی، با مطالعاتی در دو کتاب نهایة الإدراک فی درایة الأفلاک و التحفة الشاهیة معرفی شد، مورخان علم متوجه شدند که این مدل در واقع از آن منجم دیگر مکتب مراغه، مؤیدالدین عرضی، است. بنا بر این، مدل سیاره ای قطب الدین برای سیارات خارجی تا به امروز ناشناخته مانده بود. مدل سیاره ای قطب الدین برای سیارات خارجی، در کتاب اختیارات مظفری با وضوح بیشتری عرضه شده، که در این مقاله معرفی می شود. البته این مدل بر خلاف دیگر مدل های غیربطلمیوسی مکتب مراغه، دارای اشکالات رصدی است، چرا که در این مدل، مرکز تدویر در فاصله نسبتا زیادی از مرکز تدویر بطلمیوس در نظر گرفته می شود و در نتیجه فاصله مشاهدات رصدی و مقادیر محاسبه شده قابل چشم پوشی نیست.

تثلیث زاویه به همراه تربیع دایره و تضعیف مکعب از مسایل کهن ریاضی است که ریاضی دانان بسیاری در باره آنها اظهارنظر کرده اند. محاسبه وتر ثلث یک زاویه با استفاده از یک معادله جبری از جمله روش هایی است که برای حل مساله تثلیث زاویه عرضه شده است. غیاث الدین جمشید کاشانی (د. 832 ق) در رساله الوتر و الجیب خود با به کارگیری این روش جیب زاویه یک درجه را با داشتن جیب زاویه سه درجه محاسبه کرد. پس از او دیگر ریاضی دانان مانند قاضی زاده رومی (د. حدود 840 ق) رساله هایی بر مبنای این رساله کاشانی تالیف کردند. میرزا ابوتراب نطنزی (د. 1262 ق) ریاضی دان عصر قاجار نیز، در اثرش به نام رساله در معرفت وتر ثلث قوس معلومة الوتر به این مساله پرداخته است. روش او اساسا هندسی است و از لحاظ ریاضی با روش جبری جمشید کاشانی هم ارز است. در این مقاله با ذکر پیشینه ای از مساله تثلیث، این رساله بررسی خواهد شد.