جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن در آیه 34 سوره نساء بر اساس اصل جامعیت و پاسخ گویی به نیازهای هدایتی انسان، درباره چگونگی مدیریت خانواده سخن گفته است و بر اساس دو امتیاز موهبتی و کسبی مردان بر زنان، قیومیت خانواده را به مردان واگذار کرده است.در این مقاله، نخست با استفاده از روش سبر و تقسیم، ضرورت وجود مدیر در خانه اثبات گردید و سپس با واکاوی آرای مفسران، واژه «قوام» در آیه، به مدیریت و سرپرستی مردان بر خانواده معنا شد و با توجه به تعمیم علتی که در آیه بیان شده و نیز مصلحت ستر و عفاف برای زنان، این نکته مورد تاکید قرار گرفت که گستره قیومیت مردان، فراتر از حوزه خانه و خانواده است و همه عرصه های اجتماعی را در بر می گیرد و در ادامه، دو دیدگاه برتری موهبتی و کسبی مردان بر زنان مورد نقد و بررسی قرار گرفت.

این نوشتار با بیان فلسفه حکم تعدد زوجات در اسلام، دفاعی عقلانی از این حکم در برابر پرسش ها و اعتراض های موجود در عصر حاضر خواهد کرد. پس از تبیین روش درست دفاع از قوانین و مقررات حقوقی و فقهی، سه دیدگاه در فلسفه این حکم بیان می شود. مهم ترین عامل تشریع این حکم، تفاوت غریزه جنسی میان زن و مرد و تحریک پذیری و قدرت بیشتر آن در مردان می باشد که موجب شده نظام حقوقی مبتنی بر تک همسری که در بیشتر جوامع امروز رایج است، نتواند روابط جنسی میان زنان و مردان را در دایره انضباط قانونی بگنجاند و مانع رواج روابط جنسی خارج از چارچوب ازدواج گردد. با این وجود، می توان گفت زندگی تک همسری از نظر اخلاقی و در شرایط عادی مطلوب تر است و حکم مشروعیت تعدد زوجات، بر اساس ضرورت های اجتناب ناپذیر برخاسته از غریزه جنسی مردان شکل گرفته است و فقط باید در محدوده وجود ضرورت و شرایط مناسب به آن اقدام شود.

ارایه راه های برونرفت از معضل روابط ناسالم دختر و پسر که امروزه با تاثیرپذیری از فرهنگ غیردینی بر جامعه اسلامی تحمیل شده است، از مباحث مهمی است که ذهن کارشناسان و صاحب نظران را به خود مشغول نموده است. بررسی این مساله، از آن روی اهمیت دارد که گسترش چنین روابطی افزون بر وارد کردن آسیب های جبران ناپذیر بر جسم، روح و روان نوجوان و جوان و سایه انداختن بر موفقیت او و آینده اش، کیان خانواده را نیز در معرض خطر قرار داده، در نتیجه روزبه روز جامعه را به سمت انحطاط و نابودی پیش می برد. اکنون این پرسش مطرح است که به راستی، راه های برون رفت از این معضل چیست؟بی تردید برای حل چنین مشکلی، نیازمند نگاه خرد و کلان به قضیه بوده، بر این باوریم برای از میان برداشتن این گونه معضلات، مساعدت فرد، خانواده، جامعه، دولت، نهادهای متولی امور دینی و فرهنگی و صاحبان هنر و رسانه لازم است.در این مقاله، تلاش شده به بررسی راهکارهای حذف این نوع روابط در بخش وظایف، خانواده، جامعه، حکومت و دولت اسلامی، نهادهای متولی تربیت دینی- اسلامی و صاحبان هنر و رسانه بپردازیم. رجوع به منابع تفسیری، روایی، تربیتی، روانشناسی و... می تواند یاری گر ما باشد.

مطالعه متون اسلامی، قرآن و احادیث پیامبر اکرم صلی اله علیه و آله و سلم و ائمه اطهار علیهم السلام و گفتوگوهای اصحاب و یاران آنها نشان می دهد همواره بحث از احکام و فلسفه آنها در میانشان رایج بوده است. یکی از احکامی که نیاز به روشنگری دارد و از دیرباز ذهن مردم را به خود مشغول کرده، عده و فلسفه آن می باشد که در این نوشتار سعی شده با توجه به متون تفسیری، حدیثی و فقهی، چیستی عده، اقسام و فلسفه آن تبیین شود.در اصطلاح فقهی، «عده» عبارت است از مدت معینی که زن باید از ازدواج خودداری کند. با توجه به نوع پیوند و گسست در امر ازدواج، عده اقسام مختلفی پیدا می کند که هر کدام نیز حکم جداگانه ای دارد.اسلام، عده را وسیله ای برای صلح و بازگشت، فرصت مناسبی برای اندیشیدن، راهکاری برای حفظ نسل و احترام به ازدواج اول و حفظ حرمت خانواده معرفی می کند. با این وجود باید دانست علت هایی که برای احکام بیان می شود، علت تامه آنها نیست که علت غائی باشد، بلکه برخی از اسرار و حکمت های وضع احکام است.

خانواده به عنوان کهن ترین نظام در جوامع بشری، مناسب ترین سازمان برای تامین نیازهای جسمی و روانشناختی اعضا و بهترین بستر برای پرورش نسلی کارآمد و معتقد به ارزش های دینی و اجتماعی و زمینه ساز تامین نیازهای اقتصادی، حقوقی و امنیت و آرامش روانی افراد بشر بوده است. در سال های اخیر نظام خانواده به دلیل تحولات فرهنگی، اجتماعی، صنعتی، علمی و ارزشی با مشکلات متعددی روبرو شده است. تزلزل بسیاری از سنت ها، اخلاقیات، آداب، رسوم و اعتقاداتی که عامل تقویت، استحکام و تعادل خانواده بوده، کارآمدی خانواده را تهدید کرده است.عوامل موثر بر کارآمدی و ناکارآمدی خانواده به قدری زیاد و پیچیده است که برای مقابله با عوامل آسیب زا و حفاظت از هویت ملی و دینی نظام خانواده، معرفی و آموزش شاخص های کارآمدی خانواده در سطح ملی و بین المللی ضرورت پیدا کرده است. خانواده تاثیر بسیار فراوانی بر جامعه دارد و تحقق جامعه سالم و کارآمد در پرتو وجود خانواده های سالم و کارآمد امکان پذیر است.هدف پژوهش حاضر آن است ویژگی های خانواده کارآمد را از منابع معتبر اسلامی بر اساس شاخص های بینشی، اخلاقی و حقوقی استخراج و معرفی نماید. شاخص ها و ویژگی ها با روش توصیفی تحلیلی به صورت جزئی و تفصیلی از آیات و روایات مربوط به خانواده استخراج و ارائه شده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

یکی از محورهای موفقیت و سعادت در زندگی که مورد توجه ویژه اسلام قرار گرفته، خردورزی است. خردورزی پایه انسانیت و جداکننده انسان از دیگر موجودات است. به همین دلیل، جامعه آرمانی اسلام، جامعه ای است که از خرد سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و عبادی برخوردار باشد. با نگاهی به زندگی حضرت زینب علیها السلام که یکی از راهبران بصیر نهضت عاشورایی است، درمی یابیم که عنصر خرد در عملکرد آن حضرت، جایگاه ویژه ای داشته است. این جایگاه که در نهضت عاشورا نیز جلوه نموده است، سبب شد تا اهداف نهضت امام حسین علیه السلام تبیین شده، راه برای تغییر اساسی در جامعه اسلامی فراهم گردد. بی گمان شناخت این شخصیت و نیز بررسی نقش و کارکرد عقلانی حضرت در حوزه رفتار سیاسی و اجتماعی می تواند برای هر قشری از مردان و زنان و متناسب با شرایط مختلف زمانی و مکانی الگویی مناسب ارایه نماید.نوشتار حاضر، با هدف تبیین جایگاه خردورزی در سیره حضرت زینب علیها السلام با شیوه تحلیلی و توصیفی صورت گرفته است. به این منظور، در ابتدا معنای عقل و خرد از نگاه منابع اسلامی مورد بررسی قرار گرفته و سپس به جلوه های خردورزی در زندگی حضرت زینب علیها السلام به ویژه در واقعه عاشورا پرداخته شده است. نتیجه اینکه عملکرد حضرت زینب علیها السلام در حیات مبارکش همواره بر پایه خردمندی و خردورزی بوده و ایشان در واقعه عاشورا نیز با عملکردی این گونه و نیز با مدیریت زمان و مکان که از جمله نمودهای مهم عقلانیت است، توانست در امتداد قیام عاشورا و در راستای بسط فرهنگ ظلم ستیزی، اهداف قیام امام حسین را در تداوم قیام بر محوریت اندیشه محقق نماید.