جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

همه موجودات مرگ را می‌چشند اما نحوه مواجهه با مرگ برای ظالمان،کافران و منافقان با دیگر افراد متفاوت است. تنها منبع برای شناخت نحوه رؤیایی این افراد با مرگ، قرآن کریم است و برای فهم دقیق آیات نیز باید روایات تفسیری ذیل آن‌ها، مورد مطالعه، تحلیل و تبیین قرار گیرد. از این ‌رو این پژوهش، با روش نقلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به تحلیل و ارزیابی روایات تفسیری پیرامون مواجهه انسان‌های ظالم با مرگ می‌پردازد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که حال همه انسان‌ها در هنگام قبض روحشان یکسان نیست، بلکه افرادی مانند کافران، منافقان و ظالمان قبض روحشان با سختی و همراه با تحقیر و سرزنش است برخلاف مومنان و صالحان که مرگشان با راحتی و آسایش است. برخی افراد در هنگام مرگ درخواست می‌کنند مرگشان به تأخیر بیفتد تا حج، زکات، صدقه‌ای انجام نداده‌اند، به‌ جای آورند و مقصود از دو بار مرگ برای کفار در قرآن کریم، دو بار عذاب الهی برای آنان است. همچنین لسان روایات تفسیری در مورد اینکه چه کسانی توبه‌شان مورد پذیرش نیست، نیز اختلاف داشت، اما این اختلاف، دلیلی بر ضعف یا مردود دانستن این روایات نیست؛ بلکه می‌توان گفت که همه این روایات تفسیری صحیح هستند؛ چراکه آیه مفهوم عامی دارد و این روایات تفسیری در پی تطبیق این مفهوم کلی بر برخی مصادیقش هستند که از جمله آن مصادیق توبه افراد در هنگام مرگ، توبه افراد در زمان دیدن عذاب الهی، توبه فرد بداخلاق ، توبه کافران و توبه افراد چهل روز قبل از برپایی قیامت و... است.

اخلاق از مسائل بنیادی و حائز اهمیت در آموزش و تربیت انسان است و شناسایی مفاهیم و اصطلاحات اخلاقی از اهمیت به سزایی برخوردار است. اخلاق تا جایی مهم است که در دین مبین اسلام و آیات و روایات پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) به شدت مورد تاکید و توجه قرار گرفته است. در این میان یکی از مهم ترین سازمان هایی که می تواند برای رشد و پرورش اخلاق قدم های مهمی برداشته و سازماندهی کند، سازمان آموزش و پرورش است که می بایست اخلاق را در میان دانش آموزان نهادینه سازد و آنها را هر چه بیشتر با مفهوم اخلاق آشنا گرداند. در این میان کتاب درسی از اهمیت به سزایی برخوردار است و حائز اهمیت می باشد؛ چرا که مهم ترین ابزار یادگیری و آموزش است و رسانه های آموزشی دیگر حول محور کتاب درسی قرار دارند. در نتیجه پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و تحلیل محتوای کتاب های مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی انجام شده است تا میزان پرداخته شدن به مولفه های اخلاقی در کتب درسی مذکور مشخص و تعیین گردد. جامعۀ آماری شامل محتوای کتاب های مطالعات دوره ابتدایی است که با روش کیفی قیاسی مورد بررسی قرار گرفته است. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة آن است ﮐﻪ در ﮐﺘﺐ درﺳﯽ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ، اخلاق اجتماعی از بیشترین میزان توجه و اخلاق اقتصادی از کمترین میزان توجه برخوردار می باشد. و مولفان کتاب های درسی باید در امر تعلیم و تربیت و تدوین نظام آموزشی بر اساس آموزه های اخلاقی مذکور و تربیت اخلاقی اهتمام بیشتری ورزند.

تربیت اخلاقی از جمله مباحثی است که اندیشمندان و فلاسفه بزرگ در طول تاریخ به آن توجه داشته‌اند. توجه بدین اصل در آموزه‌ها و معارف اهل بیت دیده می‌شود که ائمه اطهار(ع) در زمان حیات خویش، تربیت اخلاقی را جزء اهداف برشمرده و مباحث علمی و دقیقی را تبیین کردند. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و تطبیقی به بیان اهداف و روش‌های تربیت اخلاقی از منظر امام رضا (ع) می‌پردازد و به منظور نشان‌دادن برتری کلام و آموزه‌های این امام بزرگوار بر سایر سخنان و معرفت‌ها، این موضوع با روش تطبیقی با بحث تربیت اخلاقی از منظر ارسطو مقایسه و تحلیل می‌شود. یافته‌های حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که هدف تربیت اخلاقی از منظر امام (ع)، تأمین سعادت دنیوی و اخروی انسان است. امام (ع)، تلفیق خرد و عاطفه را روش تربیت اخلاقی دانسته و آن را عاملی در رسیدن به اعتدال برمی‌شمرد. ایشان، تربیت اخلاقی را بر مبانی ارزشی مشروط می‌کند که بدون توجه به آن‌ها نمی‌توان به هدف رسید. اما ارسطو، تربیت اخلاقی را برابر با تربیت شخصیت دانسته که با روش‌هایی چون تهدید، تشویق، ترغیب و عفت کلام می‌توان به هدف آن، تأمین سعادت دنیوی، دست یافت و این در حالی است که آن‌چه را ارسطو به عنوان روش از آن یاد می-نماید، امام (ع) ابزار می‌داند.

موضوع تعلیم و تربیت از جمله موضوعاتی است که دارای اهمیت خاصی بوده و در این میان ارزش‌ها بخش مهمی از تعلیم و تربیت را شکل می‌دهند که بررسی آن در میان مکاتب و اندیشه‌های مختلف، دارای اهمیت قابل توجهی است. پژوهش حاضر از نوع تحقیق کیفی و روش آن تحلیلی - توصیفی است،به بررسی و مقایسه دیدگاه‌های اسلام و اگزیستانسیالیسم در زمینه تعلیم و تربیت ارزش‌ها پرداخته است؛ نتایج پژوهش نشان می دهد دین اسلام، هدف از تعلیم و تربیت ارزش‌ها را رشد هماهنگ ابعاد مختلف وجودی انسان و سوق دادن او به سوی‌خدا میداند و مکتب اگزیستانسیالیست بر یگانگی و آزادی فرد در برابر گروه، جماعت یا جامعه توده‌وار تأکید می کند و نقاط قوتی مانند تأکید بر آزادی خواهی، ارزشمند دانستن انسان و اجتناب از ابزارانگاری و شی‌انگاری دارد، اما به دلیل عدم توجه به ابعاد گوناگون وجود انسان، تعریف ناکاملی بیان کرده است و برنامه جامعی برای تعلیم و تربیت ارزش‌ها ارائه نداده است؛ در این پژوهش، روش جمع آوری اطلاعات، به صورت کتابخانه‌ای می باشد بدین طریق که با استفاده از کتب و مقالات تخصصی منتشر شده در این زمینه و با تمسک به متون و منابع اسلامی، اطلاعات مورد نیاز جمع آوری شده است.

منصب قضاء در آموزه های اسلامی، از آن جهت که حکومت بر نفس، مال و عرض دیگران به حساب می آید، ذاتاً و بالأصاله به خداوند تعلّق دارد که آن را بر پیامبر اکرم(ص) و اوصیاء الهی(س) و از طریق این برگزیدگان خویش به منصوبان آنان ارزانی داشته است. از این رو، آداب و مسالک ویژه ای در مقایسه با سایر تأسیس های حکومتی بر متصدّیان مسند ولایی قضاوت تشریع شده است. رعایت تساوی میان طرفین دعوا، مسئله ای است که در این پژوهش توصیفی و تحلیلی بر مبنای اندیشۀ قضائی امام رضا(ع) مطرح گردیده و در کنار دیگر منابع دینی، موجب استنتاج اصل مساوات در امور قضائی می‌گردد؛ در بینش حضرت امام رضا(ع) در پی انتساب روایتِ «إعلم أنّه یجب علیک أن تساوى بین الخصمینِ حتّى النّظَر إلیهما ... » به آن بزرگوار(ع)، معنایی ژرف از مسلک تساوی قاضی میان طرفین دعوا لازم می آید که می‌ توان از آن، «اصل مساوات قضائی» را استنتاج کرد. با این توضیح که به موجب اطلاق این روایت از لزوم بر‌قراری تساوی بین خصمین، نفی هر نوع رفتار، گفتار و اندیشۀ خلاف همانند پنداری و یکسان گرایی میان آنان از سوی قاضی مستفاد می‌شود. این اصل در قالب یک مسلک می تواند، مراعات مساوات را در بُعد ادب واری آن بر رفتار مادّی قضات و در بُعد اخلاق مداری این مسلک، بر امور باطنی ایشان حاکم نماید. اصلی که جریان آن، سلامت فرآیند دادرسی را تضمین می کند و جامعیّت آن، اصول و قواعد متعدّد حقوقی مبتنی بر بی‌طرفی دادرس را در بر می گیرد.

تبلیغ در فرهنگ دینی، تعاریف و مبانی متفاوتی با تبلیغ در فرهنگ غرب دارد و همین موجب می‌شود که در به‌کارگیری روش‌ها، که یکی از ارکان تبلیغ است، مختلف باشند. این روش‌ها بر اساس هر یک از این دو فرهنگ، اقتضائات خاص خود را دارد ضمن آن‌که غفلت از به‌کار بستن صحیح روش‌های تبلیغ دینی نیز با آسیب‌های متعددی همراه است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر آیات و روایات، ضمن برشمردن روش‌های تبلیغی، به آسیب‌های آنها نیز پرداخته می‌شود. در میان روش‌ها، روش کلامی غیرمستقیم از روش‌هایی است که در خطاب‌های قرآنی به‌کار رفته است. همچنین روش پرسش و پاسخ یکی از روش‌های پرکاربرد در سیرۀ معصومان است که وجه امتیاز آن با سایر روش‌ها، توجّه به تفاوت‌های فردی و نیازهای روانی مخاطب است، به‌طوری که مبلّغ، پیام را متناسب با وضعیت مخاطب منتقل می‌کند. همچنین، غفلت از سطح فهم مخاطب و بُعد عملی او، تحقیر مخاطب، تطابق نداشتن رفتار مبلّغ با محتوای تبلیغ او، زیاده‌روی در بشارت یا انذار، ارائۀ پیام به صورت کلیشه‌ای، و شکاف عاطفی میان مبلّغ و مخاطب مهم‌ترین آسیب‌های روش‌های تبلیغ هستند که به منظور ارتقای اثربخشی تبلیغات دینی در جامعه، لازم است به آنها توجه شود.