جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آثار اخلاقی قوانین و مقررات، موضوعی درخور تأمل است. این موضوع نیازمند تحقیق و واکاوی است تا قانونگذار را در تصمیم‌گیری و تقنین منطبق با قواعد اخلاقی و متضمن رویکرد اخلاقی یاری دهد و از ناکارآمدی اخلاقی قوانین یا رویکرد ضد اخلاقی آن‌ها جلوگیری کند. بند چهارم مادۀ 190 قانون مدنی، یکی از شرایط اساسی صحت معاملات را «مشروعیت برای معامله» معرفی می­کند و به موجب آن، انگیزۀ نامشروع را باعث بطلان قرارداد می­داند. هدف از ضمانت اجرای حقوقی بطلان قرارداد در موارد جهت نامشروع مصرحه، خودداری از وسیله‌قرارگفتن قرارداد برای اجرایی‌کردن اهداف نامشروع، از جمله ارتکاب گناه و رفتارهای ممنوع و منافی با نظم عمومی جامعه، است. همچنین، این تدبیر حقوقی با تحریم معاونت در گناه و ارتکاب جرم و خلاف، هماهنگ است. از سوی دیگر، دستور اخلاقی اسلام مبنی بر ضرورت عدم‌افشای گناه در این قاعدۀ حقوقی رعایت می­گردد. مطابق قانون، تصریح به جهت قرارداد ضروری نیست؛ اما در صورت تصریح بدان، نباید نامشروع باشد. رویکرد اخلاقی و اجتماعی این جنبه، یعنی عدم‌اجبار در تصریح جهت معامله، موجد آثار اخلاقی حفظ حریم خصوصی، عدم‌تجسس در انگیزه‌های پنهانی اشخاص و فراهم‌نشدن زمینۀ دروغ و ریا است. نتیجۀ توجه به رویکرد و آثار اخلاقی و اجتماعی شروط قانونی، به طرح دیدگاه‌های منطبق با تعالیم اخلاقی اسلام و نظم جامعه منجر می‌شود که می­تواند نگاه کارآمد و نوینی در تصمیمات قانونگذاری ایجاد کند.

اخلاق و رفتارحرفه‌ای برای حرفۀ حسابداری بسیار مهم است. بدون جلب اعتماد استفاده‌کنندگان، ارائۀ خدمات حسابداری بیهوده است. در مجموع، چنانچه در هر حرفه به اخلاق حرفه‌ای توجه شود، آن حرفه پیشرفت خواهد کرد، وگرنه به‌زودی نابود می‌شود. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و بررسی معیارهای مؤثر بر اخلاق حرفه‌ای حسابدار صورت گرفته است. به این منظور، با رویکرد پژوهش کیفی و ابزار فراترکیب که شامل گام‌های هفت‌گانه است به ارزیابی و تحلیل نظام‌مند 79 مورد از یافته‌های پژوهش‌های پیشین پرداخته ‌شد و با استفاده از روش آنتروپی شانون، بر اساس رویکرد تحلیل محتوا، ضریب اثر معیارهای شناسایی‌شده، تعیین شد. در نهایت، معیارهایی که بیشترین تأثیر را بر اخلاق حرفه‌ای حسابدار دارند، معلوم شدند. معیارهای شناسایی‌شده در این پژوهش، کاربردی هستند و اهمیت اخلاق حرفه ای حسابدار را نشان می‌دهند. نتایج حاصل از این پژوهش به کاهش شکاف میان نظریات موجود در زمینۀ اخلاق حرفه‌ای در حسابداری و رعایت آیین رفتار حرفه‌ای در عمل، کمک شایانی می‌کند.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل فلسفی اسناد تحولی آموزش‌وپرورش بر اساس مؤلفه‌های اخلاق حرفه‌ای معلمان و دلالت‌های تربیتی انجام شده است. در این پژوهش از روش پژوهش تحلیل مفهومی و قیاس استنتاجی (الگوی بازسازی‌شدۀ فرانکنا) استفاده شده است. بدین منظور، اخلاق حرفه‌ای معلم و شاخص‌های معتبر آن بر اساس هشت محور اصلی احصا گردید، محتوای اسناد تحولی آموزش‌وپرورش برای شناسایی گزاره‌های توصیفی و تجویزی مرتبط، بررسی و تحلیل شد و سپس، متناظر با آن، الگویی متشکل از اهداف، اصول و روش‌های اخلاق حرفه‌ای معلم به دست آمد. یافته‌های پژوهش بیانگر دلالت‌هایی در اهداف، اصول و روش‌های اخلاق حرفه‌ای معلم است. شماری از اهداف اخلاق حرفه‌ای معلم عبارت‌اند از: دستیابی به سعادت و کمال، پرورش مسئولیت‌پذیری، کسب شایستگی‌ها و زمینه‌سازی برای هدایت متربیان. بعضی از اصول عبارت‌اند از: احترام، تعهد، شایسته‌محوری و شکیبایی. از روش‌ها نیز می‌توان به اسوه‌سازی اخلاقی، باورسازی ایمانی، تعالی شئون وجودی و تدریج و مداومت اشاره کرد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که اسناد تحولی آموزش‌وپرورش بر محورهای اخلاق حرفه‌ای معلم منطبق است و باید برای آموزش اخلاق حرفه‌ای معلم به نومعلمان همت گماشت.

رشد اخلاقی از شاخص­های توسعۀ کشور است که از ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تأثیر می­پذیرد و در مقابل، بر دیگر ابعاد اثر می­گذارد. در این جستار، رشد اخلاقی جامعه با نوعی رویکرد ساختاری و جامعه­نگر بررسی می­شود. این رویکرد، علاوه بر روابط بیناشخصی فردگرایانه، به سطحی فراتر از مجموع افراد نظر دارد. در این مقاله، با نگرشی تحلیلی-عقلانی و با پرهیز از حصرگرایی، به تحلیل عوامل مؤثر شناختی و انگیزشی در رشد اخلاقی جامعۀ ایران پرداخته­ایم. توجه به پیچیدگی اخلاق در جامعۀ امروزی، کاربست انتقادی ارزش­ها، آسیب‌شناسی ملی و تأکید بر مطالعات جامعه‌شناختی اخلاق در تحلیل وضعیت کنونی، تأکید بر سرمایه­گذاری بر کودکان و زیرساخت­های اخلاقی نظیر خانواده و مدرسه، آموزش غیرمستقیم اخلاق با تأکید بر رسانه­های جمعی، ایجاد زمینه­های درونی (دیگرگرایی: همدلی، محبت، نوع­دوستی) و بیرونی انگیزش ومشارکت عمومی نظیر اعتماد، شفافیت، قانون­گرایی و جوان­گرایی از جمله عوامل تحلیلی است.

علم فقه و علم اخلاق، دو دانش اصیل اسلامی­اند که تأثیر متقابلی بر یکدیگر دارند و مکمل و متعاضد هم به حساب می­آیند؛ چراکه هدف مشترکی را که همان امتثال اوامر الهی و تقرب به اوست، دنبال می‌کنند. امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر، از جمله واجبات فقهی­اند که اخلاق، جلوۀ ویژه­ای در آن‌ها دارد. در واقع، این واجبات، بدون پشتوانۀ اخلاق عملاً تأثیر مفید و ماندگاری بر فرد و جامعه ندارند. در آیات قرآن کریم هم ضمن بیان ابعاد مختلف وجوب امر‌به‌معروف و نهی‌ازمنکر، بر حاکمیّت روح اخلاق بر آن­ها تأکید شده است. ازاین‌رو، پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، درصدد بیان ارتباط همگنانه بین اخلاق و فقه در آیات امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر است. در تبیین این ارتباط، بر محوریت تأثیرگذاری و حاکمیت اخلاق بر فقه تأکید می‌شود؛ همان‌گونه که دیگر آموزه­های فقهی اسلامی نیز از چنین پیشینه و پشتوانه­ای برخوردارند.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش اندازه و قدمت شرکت در اهتمام به رعایت اخلاق اجتماعی (مسئولیت اجتماعی) است. اخلاق، مجموعه‌ای از بایدها و نبایدها و جزو فطریات و بدیهیات عقلی بشر است و در قرآن، یکی از مهم‌ترین اهداف پیامبران معرفی شده است؛ زیرا اعتلا و سعادت انسان در گرو پایبندی و آراستگی به اخلاق الهی است. این مقاله بر آن است به مفهوم اخلاق حرفه‌ای و اهمیت و ابعاد گوناگون آن و نیاز سازمان‌های امروزی به اخلاق بپردازد. در این تحقیق، برای گردآوری اطلاعات از وبگاه «کدال» و نرم‌افزار «ره‌آورد نوین» استفاده شده است. برای آزمون فرضیه‌های پژوهش از اطلاعات مالی و اخلاق اجتماعی 86 شرکت طی دهۀ 1390 استفاده شد و از نرم‌افزار «استاتا» در سطح اطمینان 95درصد و روش رگرسیون بهره گرفته شد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که بین اندازه و قدمت شرکت با رعایت اخلاق اجتماعی در زمینۀ محیط‌زیست و مشارکت اجتماعی، رابطۀ مستقیم و معناداری وجود دارد.