جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اقتدار سیاسی و خاستگاه آن، از مسائل بنیادین در شکل گیری یک جامعه سیاسی است. اندیشوران اللهیاتی مسیحیت مطابق با جهان بینی و ایدئولوژی مبتنی بر آن، کوشیده اند نظریه ای متقن در این رابطه ارائه دهند. در این میان اندیشمندان کاتولیک در ادوار مختلف، صاحب منظری علیحده هستند. پرسش محوری این پژوهش، از مبنای اقتدار سیاسی حضرت عیسی (علیه‌السلام) و وارثان آن حضرت، علاوه بر اقتدار دینی، در مسیحیت کاتولیک است که به شیوه اسنادی ـ تحلیلی ضمن بررسی مباحث صاحب نظران در ادوار مختلف کاتولیک، در نهایت مشخص می شود که به باور اغلب آنان، هرگونه مشروعیت سیاسی از خداوند، که حاکم مطلق جهان است، نشأت می گیرد و اوست که حق حاکمیت و اقتدار سیاسی را به حضرت عیسی (علیه‌السلام) و بعد از عروج آن حضرت به جانشینانش از رسولان و کشیشان تفویض فرموده است تا یا خود عهده دار زمام امور شوند و یا به حکومت پادشاهان مشروعیت بخشند بر این اساس هر نوع حاکمیت غیر مبتنی بر این دو شیوه نامشروع و عدوانی تلقی می شود.

بازگویی مقوله علم مقدس امروزه یک ضرورت است. علم تنها پژوهش دنیوی درباره طبیعت نیست و می‌توان طبیعت را از سر دقت و با نگاهی منطقی و در عین حال از منظر قدسی به کاوش گرفت. با توجه به اینکه اهم شئون جامعه مدرن تحت تاثیر ازرش‌های مدرن است باورها و ارزش‌های کهن چرا و چگونه و باید احیا شود؟ انسان دنیای مدرن و عصیان¬گر به سبب انحراف از واقعیت، سکون و آرامش خود را که محل آن در دل است از دست داده لذا گروهی از انسان¬های معاصر، در طلب امر قدسی و بازیابی انسان حاوی معنا، از سویی به دنبال شیوه¬های مراقبه روان شده¬اند تا بدین وسیله بتوانند ذهن آشفته خویش را آرامشی ببخشند و بر فعالیت مغزی زیاد از حدی که مشخصه انسان متجدد است، فائق آیند و از سویی دیگر در صدد بازیابی حکمت و عقل بدن برآمده¬اند. در نظرگاه سنت‌گرایی جهان مدرن جهان هرج و مرج اجتماعی به معنای خاص است، به‌طوری که در مدرنیته هیچ¬کس خود را در مقامی نمی¬بیند که زیبنده¬ اوست. پژوهش مورد نظر با استناد به منابع اصلی سنت‌گرایان و با روش استنتاجی به استخراج محتوای تربیتی آنان پرداخته است.

یسنه هفت هاتی بخشی از اوستای کهن است که در میانه گاهان جای گرفته و زبان آن بسیار نزدیک به گاهان به ‌عنوان سروده‌های منسوب به زرتشت است. در این بخش از اوستا مفاهیم و مواردی یزش (نیایش، پرستش، ستایش) شده‌اند که در گاهان دستِ‌کم آشکارا یزش نشده‌اند. از آن جایی که برخی از پژوهشگران این یسنه را مانند گاهان سروده خود زرتشت می‌دانند و برخی دیگر نیز آن را به شاگردان وی نسبت می‌دهند، بررسی یزش در یسنه هفت هاتی می‌تواند دیدگاه نخستینِ آیین مزدیسنا درباره‌ این مفهوم را روشن سازد. این مسئله ازاین‌رو دارای اهمیت ویژه است که یَز به ‌عنوان ریشه‌ی واژه یزش/یسنه و مشتقات آن، معانی چندگانه و هماهنگ اما متفاوتی دارد و جایگزینی هر کدام از آن‌ها به ‌عنوان معنی واژه، می‌تواند سویه الهیاتی دیگرگونی داشته باشد. در این پژوهش، با بازخوانی این بخش کهن از اوستا و دیدگاه‌های گوناگون درباره آن، موضوع نیایش و پرستش در یسنه هفت هاتی بررسی خواهد شد.

کاله چکره یانه صورتی از آیین‌های راز‌آمیز و پیش‌گویانه در تاریخ تفکر تنتریسم بودایی است. این آیین چند نوع ادبیات را با هم ترکیب نموده، بخش‌های مختلف این اثر، ویژگی‌های متنوعی از ادبیات یوگای تنتریک، ادبیات عرفانی، و ادبیات مبتنی بر پیشگویی و آثار طبی را نشان می‌دهد. پیشگویی‌های مربوط به آخرت‌شناسی در کاله چکره تنتره، توجیهی برای انجام اعمال تنتریک است که معیارهای مشخص و از پیش تعین شده سلوک اجتماعی را به چالش می‌کشد. سنت معنوی کاله چکره به عنوان یکی از انشعابات تنتریسم بودایی نظامی از ستاره‌شناسی است که عناصر آن به مرتبه ی دینی رسیده‌اند. در این سنت انسان همانند کیهان قابل تفسیر است. کنش‌های جسمانی و روانی انسان همتای فرآیندهای کیهانی است. معرفت و آگاهی به پیوند‌های درونی میان عالم کبیر و صغیر سالک را به سوی رستگاری و اشراق هدایت می‌کند.اعمال یوگایی در سنت کاله چکره شکلی از قربانی باطنی تلقی می‌شود، که در آن مایع حیات بخش هدایا و پیشکش‌های باطنی برای خدایان ساکن در جسم بشری هستند. از سوی دیگر کاله چکره با توجه به رویدادهای تاریخی و اسطوره‌ای، منازعه بین نیروهای خیر و شر را پیش‌گویی می‌کند که به پیروزی نهایی نیروهای خیر و استقرار دوباره عصر طلایی منجر می‌شود.

پارسیان به‌عنوان یک اقلیت اجتماعی مهم و قدرتمند در هند، از اواسط دوره قاجار با اهداء کمک‌های مالی و ارسال نماینده باعث بهبود وضعیت معیشتی هم‌کیشان خود در ایران شدند. آنان با دریافت فرمان لغو جزیه، ارسال کمک‌های مادی، ساخت مدارس و انجمن‌های زرتشتی و کمک به فعالیت‌های اقتصادی و فرهنگی، زرتشتیان را در نیل به جایگاه بالاتر اجتماعی و اقتصادی یاری رساندند. غالب تحقیقات صورت‌گرفته در این‌باره تنها با رویکردی مثبت و ستایشگرانه به بررسی نقش پارسیان در بهبود وضعیت اجتماعی زرتشتیان ایران پرداخته‌اند و گاه اسناد و داده‌های تاریخی چندان مورد توجه محققان و پژوهشگران فعال در این حوزه قرار نگرفته است. از این‌رو پژوهش حاضر با بررسی اسناد و منابع موجود و با تکیه‌بر روش توصیفی _ تحلیلی به‌دنبال پاسخ‌گویی به این سؤال است که فعالیت‌های پارسیان هند چه تأثیرات سازنده یا مخربی بر حیات اقتصادی، فرهنگی و مذهبی زرتشتیان ایران داشته است. یافته‌های این پژوهش حکایت از آن دارد که با وجود تأثیرگذاری پارسیان هند در غالب فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی زرتشتیان ایران، گاه دخالت‌های آنان در مسائل داخلی و مذهبی این جامعه باعث بروز شکاف گسترده در میان زرتشتیان ساکن در ایران شده است.

مسئله "پسر انسان" از مهمترین مسائل مرتبط با آخرالزمان شناسی مسیحیت است ، به طوری که بررسی مسائل مربوط به آخرالزمان، بدون پرداختن به مسئله پسر انسان ، ناقص خواهد ماند. آن فرد وعده داده شده که ملکوت الهی را به ارمغان می آورد و حکومت عدل را برقرار می سازد "پسر انسان" است. اما بررسی مصداق پسر انسان موضوعی است که سبب بروز آراء و نظرات گوناگونی در میان متألهان مسیحی شده است که بروز این اختلافات را می توان ناشی از سخنان دوگانه عیسی (ع) در اناجیل در مورد پسر انسان دانست که گاهی آن را به خود و گاه آن را به فردی دیگر نسبت می دهد. از این رو، این پرسش بوجود می آید که پسر انسان کیست که بارها در اناجیل نام او تکرار گردیده و به ظهورش بشارت داده شد. باتوجه به پرسش فوق و به جهت اهمیت مبحث پسرانسان در الهیات مسیحیت، در این مقاله به روش کتابخانه ای به بررسی مفهوم و مصداق پسرانسان پرداخته و در انتها با بررسی روایات امامیه به این دوگانگی کلام عیسی (ع) پاسخ داده شده است که این دوگانگی کلام می تواند منطبق بر دو نفر یعنی عیسی (ع) و منجی موعود باشد.

این پژوهش به تحلیل تطبیقی روایات مرتبط با حضرت ابراهیم در قرآن کریم و سنت یهودی می‌پردازد و بر این نکته تأکید دارد که قرآن، به‌عنوان متنی وحیانی و مستقل، در بازنمایی شخصیت حضرت ابراهیم به‌طور بنیادین از سنت‌های تلمودی و توراتی متمایز است. در حالی که روایت تورات از ابراهیم عمدتاً او را به‌عنوان پدر قوم اسرائیل و حامل عهد الهی برای نسل خاصی معرفی می‌کند، قرآن کریم او را به‌عنوان پیشوای یکتاپرستی جهانی مطرح می‌سازد که رسالتش فراتر از مرزهای قومی است. این تفاوت‌ها تا حدزیادی به سنت تلمودی بازمی‌گردد که با ارائه تفاسیر و روایات تکمیلی، بنیان‌گذار اختلافات محوری میان قرآن و تورات در روایت داستان ابراهیم است.تلمودبا تمرکز بر جنبه‌های قومی و آیینی، روایتی خاص از ابراهیم ارائه می‌دهد که در تقابل با رویکرد جهانی قرآن قرار دارد. در قرآن، ابراهیم نه‌تنها به‌عنوان پیامبری مطیع، بلکه به‌عنوان مصلحی اجتماعی و مبارزی علیه شرک و بت‌پرستی جلوه‌گر می‌شود. این پژوهش نشان می‌دهد که قرآن با بازتعریف روایت ابراهیم و حفظ استقلال از تفاسیر تلمودی، بر مفاهیم توحیدی و رسالت جهانی او تأکید دارد. از این‌رو، منشاء اصلی تفاوت میان قرآن و تورات در بازگویی تاریخ ابراهیم،دررویکردتفسیری تلمودریشه داردکه بیشتر بر جنبه‌های قومی و تاریخی تمرکز کرده است

شخصیت و جایگاه معنوی امام علی (ع) همواره مورد توجه و ستایش مسلمانان با هر گرایش مذهبی بوده است؛ اما از نظرگاه صوفیه به صورت ویژه مورد تکریم و تعظیم واقع شده است. کثرت تعداد روایات تاریخی در مدح شخصیت خاص او، سبب شده که باورهای غالیانه ای شکل گیرد که خصوصا در برخی از طریقت های صوفیانه مشهود است. پیروان طریقت علوی بکتاشی هم به حضرت علی (ع) احترامی ویژه می گذارند، اما جایگاه معنوی آن حضرت در میان پیروان و متون علوی بکتاشی قدری متفاوت است. مسئله این پژوهش واکاوی جایگاه امام علی (ع) از نظرگاه علوی بکتاشی هاست. علوی بکتاشی ها نسبت به امام علی (ع) چه باورهایی دارند؟ امام علی (ع) درباورها، مناسک و شعائر چه جایگاهی دارد؟ به نظر می رسد که از نظر گروهی از پیروان طریقت علوی بکتاشی مقام معنوی پیامبر اکرم(ص) و امام علی (ع) یکی است و گاهی فراتر رفته جایگاه او را بر پیامبر اکرم(ص) برتری می دهند. بررسی مراسم مختلفی که علوی بکتاشی ها در مناسبت های مذهبی و غیر مذهبی برگزار می کنند، نشانگر جایگاه ویژه امام علی (ع) است. در این مقاله جایگاه امام علی (ع) در اعتقادات و مناسک علوی بکتاشی بررسی می شود.

پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر تفسیر قرآن به قرآن به بازخوانی انتقادی آیه 154 سوره انعام در تفاسیر، پیرامون نزول کتاب بر موسی (ع) و ارتباط آن با الواح پرداخته و آیات کتاب تورات پیرامون این موضوع را نیز بررسی نموده است. این رویکرد، نشان از پیوند محتوایی این آیه با آیات مربوط به الواح در سوره اعراف به ویژه آیه 145 دارد. مبتنی بر این آیه، پس از آنکه خداوند أخذ أحسن شریعت اجمالی در الواح را از بنی اسراییل خواسته، در مرحله بعد و در سوره انعام با یادکرد از این احکام اجمالی در آیات قبل و در سیاق آیه 154، در این آیه از نزول کتاب تورات بر موسی به عنوان تتمیم آن شرایع و در پاسخ به أخذ أحسن نیکوکاران قوم صحبت نموده است. استفاده از واژه «ثُمَّ» در ابتدای آیه که عطف ترتیبی است و تشابه واژه «أحسن» در هر دو آیه و نیز دقت در سیاق و ترتیب نزول، قراینی است که برخلاف نظر بسیاری از مفسران و نیز برخی آیات تورات، این نظر را اثبات می­نماید که تورات غیر از الواح بوده و بعد از آنها نازل شده است.

مایستر اکهارت، در رساله‌ها و مواعظ خود، گاه جنس زن را در جایگاه فروتر از مردان قرار داده و گاه جایگاهی یکسان برای هر دو تعریف می‌کند. وی کوشیده است نحوه ظهور هستی و نیز تکامل نفس را نیز با استفاده از قاعده زوجیت و اتحاد دو عنصر مردمانه و زنانه تبیین کند. این مقاله بر آن است با تبیین اصل زوجیت در هستی‌شناسی اکهارت، دلیلی بر رجحان دیدگاه تساوی‌انگارانه وی در مباحث جنسیّتی و اثبات استعداد معنوی یکسان هر دو جنس در طی مراحل معنوی به دست دهد. ملاحظۀ اندیشه اکهارت در خصوص نحوه پیدایش هستی و نیز بازگشت نفس به امر واحد نشان می‌دهد که ظهور کلمه و بلکه تمام هستی از پدر و بازگشت مجدد نفس به امر واحد، در نتیجه اتحاد دو اصل فاعل و منفعل است و زنانگی و مردانگی را نباید اصول ثابتی در نظر گرفت و به برتری یکی بر دیگری حکم کرد؛ چراکه بسته به قرار گرفتن در مراتب مختلف هستی، این دو اصل می‌توانند نقش خود را جابجا کنند. چنین دیدگاهی به ما کمک می‌کند تا در عالم انسانی نیز زنانگی و مردانگی را در تعامل با یکدیگر لحاظ کرده و برای یکی نسبت به دیگر رجحانی قائل نشویم.