جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تفکرات و ایدئولوژی‌ها، رفتارساز بوده و در نوع تعامل مردم با یکدیگر و شیوۀ قانون‌گذاری و اجرای آن در نظام حکومتی و حتی جهانی مؤثر می‌باشند. تفکر مهدویت نیز به عنوان یکی از اصول اعتقادی شیعیان است که پس از پیروزی انقلاب و گذشت بیش از چند دهه از نظام جمهوری اسلامی ایران به رهبری آیت‌الله خامنه‌ای، به دلیل ساختار نظام اسلامی با زندگی مردم بیشتر از قبل عجیبن شده و از آن‌جایی که ملازم با انتظار فرج امام مهدی؟عج؟ است، باعث ایجاد امید و پویایی در جامعه و رشد همه‌جانبۀ فردی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و علمی جامعه شده است. نوشتار حاضر از طریق گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه‌ای و پردازش اطلاعات به روش توصیفی _ تحلیلی بر آن است که جنبه‌های مختلف تأثیر تفکر مهدویت و انتظار فرج و نظرات متعدد رهبری به عنوان الگوی مهم کشورها در مبارزه با استکبار و حفظ و استمرار انقلاب را بررسی نماید. یافته‌های تحقیق بیانگر آن است که تفکر مهدویت از نظر مقام معظم رهبری در سبک زندگی افراد مؤثر و سازنده بوده و جامعه نیز متأثر از این سبک زندگی در تمام ابعاد اخلاقی، اقتصادی، علمی سیاسی و زمینه‌ساز ظهور و تلاش برای تحقق عدالت جهانی و حفظ و استمرار انقلاب اسلامی خواهد بود.

مهدویت، از آموزه‌های مهم دینی به ویژه اسلامی و شیعی است. در کنار تبیین صحیح مهدویت، افرادی، همت خود را بر تبیین جدیدی از مهدویت گذاشته‌اند. جریان منصور هاشمی با نام مستعار علامه منصور هاشمی خراسانی، از جملۀ این جریان‌هاست. این پژوهش، درصدد معرفی دیدگاه مهدویت براساس دو کتاب هاشمی بازگشت به اسلام و هندسۀ عدالت؛ ارزیابی انتقادی دیدگاه؛ تأثیر آن بر جوانان براساس مصاحبه با آشنایان با جریان؛ و ارزیابی این تأثیر می‌باشد. گردآوری داده‌ها، با روش اَسنادی و مصاحبه غیرساختاریافته انجام شده و پردازش داده‌ها، با روش کیفی و تحلیل مضمون صورت گرفته است. در این روش، در قسمت اول بحث؛ پنج مضمون اصلی، هجده مضمون فرعی و شصت و یک کد به دست آمده و در قسمت دوم؛ پنج مضمون اصلی، نوزده مضمون فرعی و سی کد استخراج گردیده است. با تحلیل مضمون‌ها روشن شد که هاشمی به حتمی بودن خلیفه الهی در زمین(وجود حتمی امام زمان؟عج؟ برای اجرای عدل الهی) اشاره کرده و رسالت خود را گردهمایی مردم برای آمادگی ظهور دانسته است. وی مسلمانان را دعوت به پیروی از عقل و دوری از تقلید نموده و حکومت ولایت فقیه را مانع ظهور امام زمان؟عج؟ می‌داند. هاشمی با ابزارهای گوناگونی، جوانان را جذب کرده و تأثیراتی چون ضدیت با حکومت اسلامی و علمای مسلمان، تبدیل روحیه انتظار به انفعال، تشکیک در اعتقادات دینی، دوری از شرع، ناامیدی در صورت محقق نشدن وعده‌های داده‌‌شده، بر آنها داشته است.

این پژوهش درصدد بیان نقش مهدویت و انتظار در سلامت روان جوان می‌باشد. سلامت روان انسان(و به تبع جوان) دارای شاخصه‌هایی می‌باشد که با وجود آنها می‌توان ادعا نمود شخص، دارای روان سلامتی می‌باشد، همان‌گونه که منظور از بهداشت بدن، حفظ آن از بیماری‌های ناتوان‌کننده و فعلیت بخشیدن به توانایی‌های جسمانی است، بهداشت روان نیز وقتی به دست می‌آید که مصونیت روان از آسیب‌ها و به فعلیت رسیدن توانایی‌های روانی حاصل شود. سلامت روان مفهومی است که با بسیاری از ویژگی‌های جوان نظیر استقلال‌طلبی، هویت‌یابی، عزت نفس، الگوخواهی، معنویت‌گرایی، هیجانی بودن و فوران عاطفه و احساسات، ارتباط مستقیم دارد. از آن‌جایی که جوان امروز آموزه‌های دینی از جمله مهدویت را از حیث کارآیی و ارتباط آن با زندگی و نیازهایش ارزیابی می‌کند. تبیین کارکردها و کارآمدی اندیشه مترقی مهدویت و انتظار، انگیزۀ جوانان را در پذیرش و گسترش فرهنگ صحیح مهدویت افزون می‌سازد. طبق یافته‌های این پژوهش، سلامت روان دارای شاخصه‌های: 1.احساس ارزشمندی(عزت نفس)؛ 2. عشق‌ورزی؛ 3. احساس مسئولیت؛ 4. تجربه‌های معنوی؛ 5.خودشکوفایی؛ 6. ثبات شخصیت؛ 7. هدفمندی؛ 8. معنی‌بخشی به زندگی(در مقابل پوچ‌گرایی)؛ 9. آرامش روان و توانایی مبارزه با اضطراب‌ها؛ 10. خودمهارگری می‌باشد که اندیشۀ مهدویت و انتظار در این شاخصه‌ها به صورت مستقیم تأثیرگذار می‌باشد که با وجود این شاخصه‌ها بهداشت و سلامت روان محقق می‌گردد.

اگر تعلیم و تربیت، بخواهد محتوای صحیح را به متعلّم القا کرده و سبک زندگی آنها را مطابق آموزه‌های عقلانی و وحیانی تنظیم کند، باید بتواند مبانی و اصول تربیتی مناسب و معارف مورد نظر را به شیوه‌های صحیح انتقال دهد. نقایص شیوه‌های تربیتی موجب ضعف در انتقال محتوای تربیتی خواهند شد. مانند: سختگیری به جای محبت، عدم اقناع افکار، تشویق و تنبیه ناکافی، الگوسازی نامناسب، عدم استفاده از هنر، بی‌توجهی به مهارت‌های گفتگو، ترک امر به معروف و نهی از منکر. هرچقدر مبانی قوی باشند، اگر با روش علمی و مورد پسند انسان ارائه نشوند، هیچ تأثیری در ساخت، بازسازی و تصحیح تربیت و تعلیم انسان نداشته و در انتقال معارف به شخص، شکست ایجاد خواهد شد. اگر بعد از حدود چهل و هفت سال که از انقلاب اسلامی ایران می‌گذرد، هنوز نوجوانان و جوانان امروز و دیروز در عمل به مفاهیم دینی و انقلابی، کاهلی کرده و بلکه در بعضی موارد مقاومت به خرج می‌دهند، بی‌شک یکی از مهم‌ترین علل آن، روش‌های نادرست انتقال معارف انقلابی و دینی است. بازنگری روش‌های تربیتی، گرچه شاید نتواند نقایص وارده در نسل قبل را ترمیم کند، اما قطعاً خواهد توانست نسل آینده را از چالش‌های پیش رو به سلامت عبور دهد.

از نظر اسلام دوران نوجوانی اهمیت زیادی دارد و باید با معرفت و پاکی سپری شود؛ زیرا در این دوران تغییرات عمومی بدن و تأثیرات روانی، آن‌چنان سریع و همه‌جانبه است که او را دچار تشویش و نگرانی نموده و برخوردها و ارتباط‌هایش با اطرافیان و خانواده را د‏چار مشکل می‌سازد. به همین دلیل شناسایی آسیب‌های احتمالی و وارده در این مسئله از اهمیت به سزائی برخوردار است. این پژوهش به روش اسنادی به شناسایی آسیب‌های تربیتی مادران با تتبع درآیات و روایات و با استناد به کلام صاحب‌نظران پرداخته است. یافته‌های این پژوهش بیانگر آن است که: نوجوان در دوره‌ای از زندگی به سر می‌برد که استفاده از روش‌های تربیتی ناصحیح برخی از مادران، ایشان را در معرض انحرافات فکری _ عقیدتی، اخلاقی، جنسی و... از جوانب مختلف خانوادگی و محیطی قرار داده است. روش‌های ناصحیحی چون تنبیه و خشونت‌های بی‌مورد یا از آن طرف محبت‌های بی‌حد وحصر، مقایسه‌های نادرست، تبعیض و بی‌توجهی به مسائل معنوی چون استفاده از لقمه حرام و...، می‌تواند آسیب‌های زیادی را در تربیت نوجوان وارد سازد. در این راستا هر قدر مادر برای نوجوان خود بیشتر ارزش قائل شده و دنیای اورا به رسمیت بشناسد و نیز در وقت مناسب از روش‌های صحیح تربیتی استفاده نماید، در راه تربیت موفق‌تر خواهد بود.

انتقال مفاهیم و باورهای دینی به نسل جوان یکی از وظایف و شئون مربیان و معلمان در هر نسل است و اضلاع متعددی در این امر صاحب تأثیرند، تا امر آموزش و انتقال به کمال برسد و هدف از آن محقق شود. در این مقاله اشاره خواهیم کرد که چهار عامل مهم معلم، محتوا، تشکیلات و فراگیر به عنوان چهار ضلع در موضوع آموزش و فراگیری مفاهیم و باورهای دینی دخالت مؤثر دارند و هر یک تلاش می‌کند مطابق شرح وظایف خویش، نقش‌آفرین باشد، اما آسیب‌هایی در انتقال مفاهیم دینی به دانشجو وجود دارد که سبب شده این انتقال حتی اگر به به­خوبی انجام پذیرد، ولی عینیت یافتن آموزش‌های نظری مرتبط با آن، با توفیق چندانی روبرو نبوده و موجب نگرانی دلسوزان و مربیان جامعه دینی شود. یافته­ها نشان می‌دهد که می‌توان با به کارگیری چند راهکار مؤثر، آسیب‌های موجود در انتقال مفاهیم دینی به دانشجو را کم نموده و از فرصت مغتنمی که در اختیار مسئولان دانشگاهی برای تربیت نسل مهدوی و انقلابی قرار دارد استفاده بهتری کرد. این راهکارها در سه بخش محیط اثرگذار، رفتار عوامل و کارگزاران دانشگاهی و شیوه­های روان‌شناختی در تعامل با دانشجو خلاصه می‌شود. داده­های این جستار به شیوه کتابخانه­ای و از منابع معتبر جمع­آوری شده و به روش توصیفی _ تحلیلی تلاش می‌شود این سه حوزه بررسی و ابعاد آن منقح شود

عدالت یکی از مسائل مهم در اندیشه مقام معظم رهبری است. ایشان راهبردهایی را برای تحقق عدالت برشمرده اند که مطالعه پیرامون آنها، به نقش جوانان در پیشبرد اهداف عدالت منتهی می‌شود. پژوهش حاضر، با هدف بررسی جوانان و نقش آنها در عدالت‌خواهی با تاکید بر راهبردهای مقام معظم رهبری تدوین شده است. براساس دیدگاه رهبری جوانان با برخورداری از مولفه‌های عمل‌گرایی، روحیۀ خستگی‌ناپذیری، عدم ترس و آرمان‌گرایی و پیوند با مهدویت، نقش به سزایی در تحقق عدالت دارند. داده‌های این تحقیق با استفاده از بیانات مقام معظم رهبری در سایت www.khamenei.ir به دست آمده است و با استفاده از روش تحلیل مضمون و کدگذاری به تبیین این مسئله پرداخته است. یافته‌های این پژوهش مجموعاً 46 مضمون پایه و 9 مضمون سازمان‌دهنده است. براساس تحلیلات انجام شده این آمار به 32 مضمون پایه و 4 مضمون سازمان‌دهنده کاهش یافت. براساس بررسی‌های انجام گرفته در بیانات معظم له، برای برخورداری از عدالت نیاز به مولفه است که عبارت است از: سخت بودن اجرای عدالت در عرصه عمل، مستمر بودن عدالت و خستگی‌ناپذیری، عدم ترس و ناامیدی در اجرای سخت عدالت و عدالت و مهدویت است. پس از تحلیل مؤلفه‌های مذکور مشخص می‌شود که این مؤلفه‌های منطبق بر چهار ویژگی است که فقط در جوانان یافت می‌شود و جوانان بیشترین عضو هدف در تحقق اجرای سیاست عدالت هستند. از مجموع بیانات مقام معظم رهبری نتیجه می‌شود که برای داشتن جامعه‌ای پویا و سرشار از تحرک و سازنده که تمام عناصر آن ختم به عدالت می‌شود، استفاده از نیروی جوانان تا چه اندازه مفید است البته این امر به معنای استقلال همه‌جانبه جوانان در برقراری عدالت نیست بلکه تمام این عوامل در کنار بهره‌گیری از بیانات بزرگان و مطالعه و تحقیق آثار محققین، این امر میسر و شدنی است.

ارزش‌های اخلاقی در هر زمان از اهمیّت فوق‌العاده‌ای برخوردار بوده‌اند؛ ولی در عصر حاضر به دلیل رشد تکنولوژی، گسترش روزافزون رسانه‌های جمعی، تهاجم فرهنگی، فضای مجازی، جنگ‌شناختی و ترکیبی دشمن و جایگاه خاص جمهوری اسلامی ایران، ارزش‌های اخلاقی اهمیت ویژه‌ای دارند زیرا از یک سو فقدان آن سبب گسترش عوامل و انگیزه‌های فساد در بین آحاد افراد جامعه به خصوص جوانان، الگوها و چهره‌ها می‌شود که پیامد‌های جبران‌ناپذیری را بر افراد و جامعه تحمیل می‌کند و از سوی دیگر اکتساب صفات پسندیده اخلاقی و پایبندی به اخلاق و معنویت در تمام ابعاد زندگی و منزه کردن قلب از رذائل اخلاقی از مهم‌ترین مباحث قرآنی و از یک نظر مهم‌ترین هدف بعثت انبیای الهی را تشکیل می‌دهد، که ترک این تأکیدها و دعوت‌ها سبب محرومیت از برکات و آثار ارزشمند ناشی از ارزش‌ها می‌شود تا جایی که نه دین برای مردم مفهومی دارد و نه دنیای آنها سامان می‌یابد. اما متأسفانه آمار، حوادث روزنامه‌ها، تحرکات متعدد دشمن در کشور ما، فساد‌های اخلاقی متعدد در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، علمی، فرهنگی و تأکید رهبری بر ضرورت اخلاق و معنویت در بیانیۀ گام دوم انقلاب و دغدغه خانواده‌ها و فعالان فرهنگی حاکی از کمرنگ شدن فضائل اخلاقی و رشد رذائل اخلاقی در جامعۀ منتظر به خصوص جوانان است. لذا این نوشتار با تکیه بر آیات قرآن و جستجو در روایات معصومین؟عهم؟ به بیان راهکار‌هایی می‌پردازد که با به کارگیری آنها می‌توان ارزش‌های اخلاقی کمرنگ شده در جامعه را احیا، رشد و گسترش داد که می‌توان تقویت ایمان و اعتقاد، شناخت ارزش‌ها و معرفی آنها، تأمین نیازهای اولیه، امر به معروف و نهی از منکر، ارائه و معرفی الگوهای موفق، به کارگیری روش‌های تشویق و تنبیه، ایجاد محیط تربیتی مساعد، بصیرت، دشمن‌شناسی و استفاده بهینه، دقیق و هدفمند از ظرفیت‌های رسانه‌های جمعی داخلی را از مهم‌ترین راهکار‌ها دانست.