جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در سبک زندگی اسلامی همیشه به دنبال «مدینه فاضله»‌ای هستیم تا در این شهر، رشد معنوی جوان به خودی خود تحقق پیدا کند. در جوامع امروزی که در ذهن جوانان مسلمان جهان، شهرهایی را ساخته‌اند که رنگی از اسلام در آن وجود ندارد و در این شهرها معنویت وجود ندارد. شهرهایی که مالامال، شهوت‌ها و امیال دنیایی و شیطانی را دنبال می‌کند و حاکمان در این شهرها ناخدایانی هستند که سردمدارانشان شیاطین انسانی هستند که برای رسیدن به امیال و منافع دنیایی خود از هیچ تلاشی فروگذار نیستند. در مقابل نظاره‌گر این واقعیت هستیم که والدین نسبت به تربیت دینی و خصوصاً نماز فرزندان خود، توجهی ندارند و چنین می‌پندارند که فرزندان خودشان راه خود را پیدا می‌کنند و بیشترین توجه والدین تأمین نیازهای مادی فرزندان است. چنین والدینی، فرزندان خود را در مسیر وزش نسیم دل‌نشین تربیت دینی قرار نمی‌دهند تا بوی خوش معنوی نماز از وجود و فطرت فرزندانشان در خانواده و اجتماع را پُرکند. اگر این فرزندان در خانواده‌ای رشد یابند که ارزش‌های معنوی و آموزه‌های دینی را سرلوحه امور خود قرار داده‌اند، آن‌گاه فرزندان نیز به ارزش‌های دینی مانند نماز اهتمام ویژه‌ای پیدا می‌کنند. ساختار تربیتی فرزند در خانواده تشکیل شده و به تدریج به تکامل می‌رسد و با این سبک از زندگی اسلامی، کم‌کم شاهد شکل‌گیری جامعه خواهیم بود که همانند مدینه فاضله‌ای، فرزندان در این جامعه بزرگ می‌شوند و با قدم زدن در این شهر، از هر طرف آموزه‌های اسلامی را می‌آموزند. در این تحقیق که به‌صورت کتابخانه‌ای جمع آوری شده است، سعی داریم تا به بررسی «تعالی معنوی جوان، با سبکِ تربیت و زندگیِ اسلامی» بپردازیم. در پاره‌ای از موارد هم اشاراتی به صورت «تحلیلی-توصیفی» به علل دین‌گریزی جوانان را که نشأت گرفته از عدم آگاهی خانواده از عملکردها و رفتارهای دینی، ویا افراط‌ها و تفریط‌ها هست را بیان می‌کنیم، تا بتوانیم قدمی را در نهادینه کردن فرهنگ نماز در خانواده و جامعه برداشته باشیم.

نماز در مجموعه آموزه‌های دینی دارای جایگاه ویژه‌ای می‌باشد به‌گونه‌ای که شرط قبولی همه اعمال انسان و شرط عدم قبول او در قبولی و عدم قبولی نماز معرفی شده است. این مهم نشان از جایگاه نماز در تعالی انسان دارد. نماز امری است الهی که تحقق آن همانند سایر امور دارای ظاهر و باطن است که در متون دینی به هر دو جهت آن اشارت رفته است. تصویر ظاهری نماز همان است که با اعمال مخصوصه انجام گیرد، امّا روح و باطن نماز عبارتست از: اخلاص، حضور قلب، ذکر خداوند و تعظیم در مقابل او، امید و دلبستگی به ذات ربوبی، اعتماد و رکون به وجود سرمدی و محو شدن در مقابل ذات یکتایی که در مقابل عظمت و جلالت او قیام نموده است. در مقاله حاضر با استناد به آیات و روایات این مهم (نماز) از منظر ظاهر و باطن مورد واکاوی قرار داده و تنها راه ورود به باطن نماز حفظ آداب ظاهری و توجه به روح نماز دانسته شده است.

در عصر سید مرتضى (355 - 436 ه‍ ق) یکی از مهم‌ترین مجادلات کلامی بین امامیه و معتزله در بین علما جریان داشت. از دیدگاه سید مرتضی وجود امام معصوم(ع) و امام غائب لطف خداوند متعال است و امامیه معتقد است که خداوند از باب لطف هیچ‌گاه انسان‌ها را در روی زمین بدون حجت رها نمی‌کند و به همین علت امام دوازدهم را غائب از نظرها می‌دانند. این در حالی است که شیعیان به وجود ذاتی امام زمان(ع) نیز اعتقاد دارند. اما از نگاه معتزله و در صدر آنان قاضی عبدالجبار، لطف بودن امام مشروط به این است که امام در میان مردم حضور داشته و دسترسی به او امکان‌پذیر باشد. بنابراین در عصر غیبت، لطف بودن امام(ع) در حق مکلفان، تحقق نخواهد پذیرفت. در این صورت انجام دادن لطف بر خداوند، واجب نیست. بنابراین اعتقاد به غیبت امام(ع) با لطف بودن امامت، سازگاری ندارد؛ یعنی لازمه آن این است که ایجاد امام از طرف خداوند، واجب نباشد و این مؤلفه، برخلاف اعتقاد امامیه در مورد وجوب امام در هر زمان است. ما در این نوشتار در تشریح افکار سید مرتضی و نقد دیدگاه‌های قاضی عبدالجبار معتزلی در مورد مسأله غیبت امام زمان(عج) خواهیم پرداخت و با تبیین بخش‌هایى از نظریات آن‌ها و مناقشاتى که با معتزلیان دارد به بررسی تطبیقی بررسی اشکالات قاضی در مورد اصل غیبت امام و فلسفه آن به تفصیل سخن خواهیم گفت

انقلاب اسلامی از بزرگ‌ترین انقلاب‌های قرن است که نقش امام خمینیH به‌عنوان رهبری آن، غیرقابل انکار است. امام از تجربه رهبران نهضت‌های گذشته به بهترین وجه بهره‌مند شد. یکی از این نهضت‌های بزرگ، نهضت مشروطیت بود که اگر چه علماء نقش مهمی در آن داشتند، اما به ثمر ننشست. در مقایسه بین نقش رهبری این دو نهضت، سئوالی اساسی مطرح می‌گردد که چرا نهضت مشروطه به شکست منجر شد و انقلاب اسلامی به پیروزی رسید؛ یکی از دلائل اساسی این بود که انقلاب اسلامی از درون دین برخاست و خود امام آن را ایجاد کرد، اما نهضت مشروطه در واقع برخاسته از تجربه دنیای غرب بود که علمامی خواستند از موقعیت به دست آمده استفاده کنند.دلیل دیگر را می‌توان در رهبری واحد در انقلاب اسلامی و دو دستگی در بین علمای مشروطه دانست. یکی دیگر از وجوه شکست مشروطه، عدم جایگزینی الگوی صحیح به جای استبداد بود و نظریه‌پردازی اساسی در این زمینه صورت نگرفت. اما در انقلاب اسلامی، خود حضرت امامH نظریه ولایت فقیه و تشکیل حکومت اسلامی را به‌عنوان یک الگوی بی‌بدیل در عصر غیبت مطرح نمود. همچنین از آنجا که مرجعیت همواره پایگاهی کاملاً مورد اطمینان برای مردم بوده است، حضرت امامH علاوه بر رهبری توانمند، دارای مقام مرجعیت بود. ولی رهبری نهضت مشروطه اگر چه در دستان علمای بزرگی قرارگرفته بود، لکن مراجع تقلید در نجف و به دور از متن نهضت به سر می‌بردند.

نقش دانشمندان شیعه به‌ویژه دانشمندان شیعی ایرانی در توسعه تاریخ و تاریخ‌نگاری غیر قابل انکار است و میراث به جای مانده از سده‌های نخستین مؤیدی بر این مدعاست، اما بی‌شک تلا‌ش‌های شکل گرفته برای تصحیح متون مفقود شده شیعه و تصحیح عالمانه متون بر جای مانده، موجب برجسته شدن و ترسیم نقش شیعیان به‌خصوص ایرانیان در تمدن اسلامی خواهد شد. کتاب تَبْصِرَةُ الْعَوام فی مَعْرِفَه مَقالات الْاَنام نگاشته جمال‌الدین محمد بن الحسین بن الحسن الرازی آبی یکی از متون تاریخی شیعیان ایرانی است که به لحاظ متن روان و حجم مطالبی که از ساحت فرق و مذاهب اسلامی ارائه می‌دهد، اثر کم نظیری است که به زبان فارسی و در موضوع ملل و نحل نگاشته شده و تا روزگار ما و با نسخ متعدد در دست می‌باشد. با توجه به تخمین قدمت این کتاب به قبل از استیلای مغول و تردید درباره مؤلف آن، ضرورت انجام پژوهش درباره این اثر آشکار می‌گردد. در مقاله حاضر علاوه بر بررسی زمان نگارش و نویسنده کتاب، روش‌شناسی تبصره العوام، تحلیلی از محتوای کتاب و رویکرد نویسنده آن ارائه گردید تا ارزش تاریخی آن بیش از پیش روشن‌تر شود.

هر کس با هر میزان شناخت از خود و دیگران، به روشنی درمی­یابد که انسان نه تنها موجودی ایستا نیست، بلکه در حال حرکت به سوی ابدیت است. ابدیتی که به تصریح قرآن، عرفان و برهان، انسان زمینی به معراج نرفته نه قدرت تصور و ادراک آن را دارد و نه توان رؤیت و مشاهده آن را. نهایت ادراک این بشر گرفتار در حجب ظلمانی شنیدن اوصاف ابدیت است، آن­هم در کلام از جان برخاسته آنانکه از خود گسسته­اند و به حقیقت پیوسته­اند. شوق باطنی تشنگان این مسیر در رسیدن به مقصود از یکسو و بی­خبری انسان از خطرها و موانع طریق از سوی دیگر زمینه­ای را فراهم کرده است تا شیاطینی انسان­نما خود را سالکانی واصل و عارفانی کامل رقم زنند و عده­ای ساده لوح را که به حکم فطرت تشنه آبی هستند به سرابی ره نمایند و بدین­وسیله برای خود مال و منالی فراهم آورده، مرید و متابعانی دست و پا کنند و شهرت و ریاستی بهم زنند. برای برون رفت از این مسیر و هدایت بشریت به سوی صراط مستقیم لازم است سلوک عرفانی اهل بیتb تبیین گردد تا پاسخی درخور به شوق باطنی تشنگان مسیر رستگاری باشد. از این رو در مقاله حاضر به واکاوی خطبه 220 نهج­البلاغه پرداخته و شاخصه­های سالک الی الله را از منظر امیرالمؤمنین علی بن ابی­طالبj در حد وسع خود تبیین خواهیم کرد تا چراغی برای هدایت بشر گرفتار در حجب ظلمانی گردد.