جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

وقوع تجمعات و اعتراضات اجتماعی علیه جوانب مختلف جزئی و کلی مرتبط با حکومت‌ها امری رایج و حتی اجتناب‌ناپذیر است. امروزه شاهدیم هر ازگاهی در کشورهای مختلف اعتراضاتی به شکل‌های گوناگون به وقوع می‌پیوندد و گاه به خشونت و آشوب کشیده می‌شوند. امام علی1 در مواجهه با معترضان و مخالفان و آشوبگران دوران حکومت خود، مراتب و حدودی را رعایت و دستوراتی را صادر کردند؛ با توجه به جایگاه ایشان به‌عنوان امام معصوم1 می‌توان گفت: این دستورات، دستور اسلام است و هر قدر رفتار ما بر آنها بیشتر منطبق باشد، آن رفتار اسلامی‌تر خواهد بود. ایشان در مورد فحاشان اجازه برخورد فیزیکی و ضرب و شتم نمی‌دهند، مخصوصاً نسبت به کتک‌زدن بانوان که نهی امام1 بسیار شدیدتر است. ایشان در مورد مخالفان خود قصاص قبل از جنایت نمی‌کنند و پس از آنکه مخالفان قصد خود را آشکار می‌کنند نیز تا جایی که ممکن است به آنها فرصت می‌دهند و مدارا می‌کنند و به ارشاد و نصیحت می‌پردازند تا اگر راهی برای بازگشت آن افراد وجود دارد این راه مسدود نگردد و حجت بر ایشان تمام گردد. هنگامی که امام1 دست به مقابله مسلحانه با آنها می‌زند نیز حدود و مراتبی رعایت می‌شود، افرادی که خسارتی نزده بودند یا خطری نداشتند به امر ایشان رها می‌شدند. از بین افرادی که مقاومت می‌کردند، گروهی زخمی می‌شدند، اما امام1 از کشتن آنها نهی می‌کرد و افرادی که مرتکب جنایت شده بودند یا برای جلوگیری از اعمالشان راهی جز قتلشان وجود نداشت، کشته می‌شدند.

همیشه دین و دین‌داری یکی از کاربردی‌ترین مسائل زندگی بوده، اما دین‌ورزی زمانی ارزشمند، محرک‌ساز و باعث تقرب به سوی خداست که با ارزش‌های اخلاقی همراه باشد. شاخص‌های اخلاقی در دین‌داری، الگوی مناسبی است تا هر شخصی بتواند به‌وسیله آنها میزان دین‌ورزی حقیقی خویش را بسنجد؛ لذا پژوهش حاضر با روش تحلیلی در‌صدد کشف و ارائه شاخص‌های اخلاقی در دین‌داری از منظر قرآن و احادیث بوده است. یافته‌های پژوهش در منابع دینی، نشانگر دو دسته از شاخص‌های فردی و اجتماعی در دین‌ورزی اخلاقی بوده که کسب‌آگاهی دینی، مدیریت ‌عقل، نگرش الهی، امید، نشاط، صداقت، عمل‌عبادی، آسیب‌شناسی، آخرت‌گرایی و تقوا در شاخص‌های اخلاق فردی، و انصاف، انعطاف‌پذیری، تعصب نداشتن، دل‌رحمی، دین‌پروری، دوری از تمسخر، تواضع، امانت‌داری، وفای‌به‌عهد، امر‌به‌معروف و نهی‌از‌منکر در شاخص‌های اخلاق اجتماعی در دین‌ورزی قرار گرفته‌اند.

شأن پیامبر اکرم(ص) باعث گردیده منتسبان ایشان نیز طبق آیات قرآن دارای جایگاه ویژه‌ای باشند. از این رو خداوند برای همسران پیامبر اکرم(ص) احکام خاصی وضع نموده است. در واقع این افراد داراى دو بعد می‌باشند، بعدى تعلق به خودشان دارد و بعدى تعلق به جامعه. رفتار و برنامه زندگى همسران پیامبر اکرم(ص) مى‌تواند جمعى را هدایت یا عده‌اى را گمراه کند. خداوند در سوره احزاب وظایفی را برای زنان پیامبر اکرم‌(ص) بیان می‌دارد. در راستی آزمایی تاریخی مواردی چون؛ گفتار نیک و شایسته، عدم تبرّج و اطاعت از خدا و رسول خدا(ص) توسط برخی از همسران پیامبر اکرم‌(ص) رعایت نشده و حتی مخالفت صریح نیز با حضرت گردیده است. روش مقاله توصیفی و تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای می‌باشد.

یکی از شاخه‌های اصلی اسلام، احکام است که در سرتاسر زندگی یک مسلمان جاری است. علت صدور چنین احکامی منافع و مضراتی بوده که خداوند متعال درصدد جلب و دفع آنها از مؤمنین بوده است. برخی از این منافع و مضرات توسط شریعت بیان شده و بسیاری از این آثار همچنان بر ما پوشیده است. یکی از این احکام، دستورات مربوط به کنترل نگاه است و در این زمینه آیات و روایات مهمی وجود دارد که به برخی از ضررهای نگاه به نامحرم اشاره کرده‌اند. در این حوزه تحقیقات میدانی زیادی هم از سوی روانشناسان انجام شده که بیشتر به موضوع پورنوگرافی - که نوع شدید نگاه به نامحرم است - اشاره داشته است، اما کمتر تحقیقی در صدد تطبیق این تحقیقات روان‌شناسان با آیات و روایات بوده است. تحقیق حاضر با بررسی آیات و روایات مربوط به نگاه به نامحرم و تطبیق با تحقیقات روانشناسان در این زمینه؛ به برخی از ضررهای نگاه به نامحرم در حوزه روان‌شناختی رسیده است. در این جستار از روش توصیفی و تحلیلی استفاده شده و به این نتیجه رسیده شده است که ولنگاریِ نگاه، سبب برخی اختلالات اعتیادی می‌شود و آثاری همچون دل‌مشغولی در حوزه شناخت و برخی اختلالات در سیستم عصبی ایجاد می‌شود.

فرقه زیدیه به‌عنوان دومین فرقه مهم جهان تشیع؛ پس از قیام زید بن علی فرزند امام چهارم شیعیان و شهادت او شکل گرفته است. مبانی اعتقادی زیدیه در مورد مهدویت؛ نیاز جامعه به منجی آخرالزمان و عدالت گستر و ناجی جهانی است، اما آنان در مصداق مهدویت با امامیه اختلاف نظر دارند. امامیه اعتقاد به مهدی موعودی دارند که دوازدهمین امام شیعیان جهان است و معتقدند که در غیبت به سر می‌برد و زمانی ظهور می‌نماید و عدالت گستری کرده و جهان را پی از عدل و داد می‌کند. ولی زیدیان قائل اند هر امامی که دارای شرایط امامت بوده و قیام کند مهدی و ناجی آخرالزمانی است. با این تفاسیر مهم‌ترین فرق تشیع زیدی با تشیع امامی در این است که نگرش زیدیان به امامت بیشتر رنگ و بوی سیاسی دارد؛ در حالی که نگرش شیعه امامیه به امامت نگرش دینی و مبتنی بر نص است و آنان امامان را جانشینان پیامبر اکرم3 و در سطح آنان می‌دانند. اما بر مبنای اعتقادی زیدیان، امامت بر محور فاطمی بودن و قیام به سیف قرار دارد. همچنین آنان هم در مورد مهدی موعود مانند اهل تسنن می‌اندیشند و به انتظار فرج و موعود بودن منجی اعتقادی ندارند. لذا مسأله اصلی در اینجا بررسی رویکرد اعتقادی این دو جریان در مورد امامت منجی است که در این مقاله با یک مقایسه تطبیقی در مورد مبانی اعتقادی زیدیه و امامیه درباره منجی موعود آخرالزمان این موضوع مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است.

در طول دوران امامت اهل‌بیت6 تحرکاتی در قالب قیام از جانب برخی صورت گرفته که در گزارشات تاریخی به آنها اشاره شده و هرکدام به لحاظ همسویی با اهداف اهل‌بیت پیامبر و امامان6 و یا متفاوت بودن با آن، شرایط خود را داشته‌اند. در دوران امام سجادA بعد از حادثه‌ عاشورا، سه قیام صورت می‌گیرد. اوّل، قیام مدینه در اواخر سال 63هـ.ق که با نام واقعه‌ حرّه از آن یاد می‌شود که در این قیام، جنایات و کشتار وحشیانه‌ای از سوی شامیان در مدینه رخ داده است و بدلیل حضور زبیریان و انگیزه‌ تصاحب خلافت از جانب آنان، نمی‌توانست نظر مساعد امامA را به همراه داشته باشد. قیام توّابین به‌عنوان دومین قیام، در سال 65هـ.ق از سوی آن دسته از اهالی کوفه شکل گرفت که خود را مقصّر در شهادت آل رسول‌الله در حادثه‌ عاشورا می‌دانستند. هدف آنان، توبه از کردار خویش به‌ وسیله جنگ با دشمنان اهل‌بیت6 و کشتن یا کشته شدن در این راه اعلام می‌شود. در گزاره‌های تاریخی، ارتباط و هماهنگی بین این قیام و امام سجادA یافت نشده است. قیام مختار، به‌عنوان سومین قیام در عصر امام سجادA در سال 66هـ.ق رقم می‌خورد. مختار که خود را مأذون از جانب محمد بن حنفیه معرفی می‌نمود، در زمان قیام توابین، با نوع حرکت و تدبیر آنان موافق نبود و آنان را همراهی نکرد. بنا بر برخی گزارشات تاریخی، می‌توان تا حدودی به رضایت امامA از حرکت مختار پی برد.