جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ردیه نویسی عالمان شیعه یکی از نمودهای رسالت دفاع از ساحت دین مقدس اسلام به شمار می‎رود که در ادوار مختلف، در قبال شبهات و اندیشه‎های ناراست تدوین کرده اند. واکاوی این ردیه‎ها در 5 قرن نخست به هدف روشن شدن اینکه چه تعداد از این ردیه‎ها امامتی بوده و یا به اندیشه امامت مرتبط است؟ و در نقد کدام مکاتب و جریان‎ها نوشته شده اند؟ و اینکه نویسندگان این ردیه‎ها چه کسانی بوده و چه نگرشی داشته‎اند و عالمانی که در این حوزه بیشتر قلم زده‎اند و عناوینی که این گونه نوشته‎ها با آن نام گذاری شده‎اند کدامند؟ در این نوشتار مورد پژوهش قرار گرفته است. پژوهش حاضر به روش کتابخانه‎ای و با رویکرد تحلیلی ردیه‎های عالمان شیعه در 5 قرن نخست را با تکیه بر کتاب ارزشمند الفهرست شیخ طوسی بررسیده و معلوم ساخته است که در این کتاب، به ذکر 76 ردیه پرداخته شده که عمده آنها مربوط به آموزه‎های مختلف اعتقادی است. از آن میان 29 ردیه مربوط به موضوع امامت است و از بین ردیه‎های امامتی، بیشترین ردیه در رد و نقد جریان غلو و مکتب اعتزال صورت گرفته است. بیشتر این ردیه‎ها به خامه عالمانی چون فضل بن شاذان، هشام بن حکم و اسماعیل بن علی بن اسحاق نوبختی به مرحله تدوین بار یافته‎اند.

خداوند متعال برای هدایت بشر هادیانی از پیامبران و اهل بیت: ارسال کرده است و همواره آنان را به علومی که مورد نیاز بشر برای هدایت و سعادت بوده مسلط کرده است و به این وسیله اهل بیت: را بر دیگر مردم برتری داده است تا بشر همواره برای کسب علم تنها به سوی اهل بیت: رهنمون شده و تنها از این چشمه لایزال سیراب شوند. علم غیب پیامبران و اهل بیت: از جمله مباحث مورد مناقشه‎ای بوده که همواره مورد انکار وهابیت و مخالفان اهل بیت: قرار می‎گرفته است. اما آنچه برای شیعیان مسلم است اینکه اهل بیت: دارای علم غیب می‎باشند و این مطلب را می‎توان از کتاب «اصول کافی» شیخ کلینی(ره) به اثبات رساند. نوشتار حاضر به هدف تبیین اعتقاد شیعه در این مسئله، به شیوه کتاب خانه‎ای با رویکرد توصیفی- تحلیلی نظر شیعه را از منظر کتاب شریف کافی که یکی از بهترین و معتبرترین کتب روایی شیعه محسوب می‎شود مورد بررسی، تبیین و اثبات قرار خواهد گرفت.

در ابتدای اسلام باب تعقل و اجتهاد در جلوی اهل فکر و نظر باز بوده و اختلاف در عقیده و استنباط موجب دشمنی نمی‎شد ولی بعداً بخاطر تعصباتی که پیروان آن مذاهب به فقهایشان داشتند، سبب پیدایش مذاهب مختلفی شد، که همین تعصب سبب می‎شد آن گروه فقط خود را حق بدانند و دیگران را باطل. در ادامه اسلام، دست‎های استعماری این‎گونه اختلافات را بهترین مورد برای ایجاد زمینۀ آقایی خود می‎دیدند و همین سبب شد که آنها به این اختلافات دامن بزنند. در نهایت می‎توان گفت این اختلافات در حقیقت مربوط به اصول دین نبوده و همین سبب شده تا افرادی از قبیل سید جمال الدین اسدآبادی برای اینکه بین همه مسلمانان جهان اختلاف وجود نداشته باشد، اقداماتی در راستای وحدت و تقریب بین مذاهب اسلامی انجام بدهند، که در این نوشتار ابتدا گزارشی از وحدت در دیدگاه سنت ذکر می‎شود و در ادامه وارد بحث اصلی در مورد عملکرد بعضی از افرادی که در این راه سعی و کوشش نموده‎اند می‎باشد. روش جمع آوری این مطالب بر اساس تحقیق کتابخانه‎ای است که سعی در ارائه گزارشی مختصر و مفید از افراد تقریب‎گرا و وحدت‎گرا که در راستای تقریب و وحدت بین مسلمین تلاش نموده‎اند می‎باشد.

این نوشتار با هدف پاسخ گویی به شبهه تبعیض ارث و دیه زنان و مردان در اسلام تنظیم گردیده است چنانچه از صدر اسلام تا کنون به بهانه اعتراض به تضییع حقوق اقتصادی زنان به برخی از دستورات دینی اشکالاتی شده است. از جمله سوالات و ایرادات این است که چرا سهم ارث بری زنان نصف سهم مرد است. و چرا دیه زن نصف دیه مرد است؟ که نگارنده با روش کتابخانه‎ای پس از بررسی در منابع اسلامی این نتیجه به دست آورده است که تفاوت ارث و دیه زنان و مردان ملاک ارزش انسانی نیست، بلکه آنچه ملاک ارزش و تقرب انسان نزد خداوند در آموزه‎های اسلامی است تنها تقوا می‎باشد. و اگر تفاوتی دیده می‎شود به این دلیل است که غالبا مردان مسئول نفقه و رفع احتیاجات خانواده از جمله خود زنان می‎باشند.

سابقه ‌و‌ هدف: بحث فلسفه‌احکام از موضوعات پر‌مخاطب بوده و اولین تصنیف،‌ «علل‌الشرایعِ» شیخ‌صدوق است. هدفِ این تحقیق، بیان أثری است که متون‌دینی، مترتب بر رعایت احکام فقهی ذبح می‌کنند و از آن تعبیر به حلال بودن غذا و یا سلامت‌غذا در دیدگاه شارع می‌شود و البته قطعاً بین حلال بودن غذا و سلامت‌معنوی ارتباط هست که از حیطه تحقیق ما خارج است. روش‌کار: روشِ توصیفی‌تحلیلی است. در این راستا منابع تفسیری و حدیثی بر اساس کلید واژه‌های: سلامت‌جسم، ذبح‌اسلامی، سلامت‌غذا، حلال، سلامت در دیدگاه شرع، مصلحت حکم‌شرعی، بررسی و علاوه بر تصویرسازی آنچه هست و گرد‌آوری اطلاعات لازم مبتنی بر سوألات تحقیق، به بیان دلایل چگونه بودن و چرایی مسئلة ذبح در اسلام و أبعاد آن نسبت به سلامت‌غذا در دیدگاه شارع (حلیّت) پرداخته می‌شود. یافته‌ها: آثار علمی که دانشمندان در زمینه ذبح‌اسلامی بیان می‌کنند گزاره‌هایی در حیطه عقل‌نظری هستند و قطعاً عقل‌نظری مستقل از بیانِ شارع، نمی‌تواند ملاکات احکام را در همه موارد آنطور که شارع‌مقدس در نظر گرفته درک کند؛ لذا مادامی که دلیل‌قطعی بر علیّت‌تامه برای آثارِ ذبح اسلامی نداشته باشیم، تمام آنها در حیطه مصلحت‌احکام قرار می‌گیرد و آنها در مقابلِ أثری که متون دینی برای ذبح اسلامی ذکر می‌کند (حلیّت) پر اهمیّت‌تر نخواهد بود. مثلاً گفته شده وقتی شریان خونی مغز قطع می‌شود، حیوان بی احساس می‌شود و قلب می‌تپد، و این بر کیفیت گوشت‌ها می‌افزاید، اما قطعاً این موارد علت‌تامه احکام شرعی ذبح نمی‌باشد.